‘Mijn verwarring begon op mijn 12de: ik werd misbruikt en liep kort daarna plots als model rond in New York’

Als prille twintiger had Mena Suvari heel Hollywood aan haar voeten: na haar rol in de aangebrande cultprent ‘American Pie’ mocht ze meespelen in ‘American Beauty’ – het beeld van Suvari op een bed van rozenblaadjes belandde in het collectieve geheugen. Wat buiten beeld bleef: een jeugd van seksueel misbruik en uitbuiting, grijpgrage handen in pre-#MeToo-tijden, en ongezonde hoeveelheden drugs en alcohol. In haar autobiografie ‘The Great Peace’ heeft Suvari haar verleden van zich afgeschreven. ‘Ik speelde een lief, onschuldig meisje dat nog maagd was en in het koor zong. De ironie was stuitend: ik kon niet méér van haar verschillen.’

Mena Suvari (42) begint het interview met een verontschuldiging: ze heeft niet veel geslapen. Haar zoontje Christopher, drie maanden oud, heeft een moeilijke nacht achter de rug. En zij dus ook.

MENA SUVARI «De geboorte van Christopher verliep moeilijk. Het was het tegengestelde van hoe ik het me had voorgesteld. Ik wilde een onderwaterbevalling, ik had daar alles voor in huis gehaald en was helemaal voorbereid. Maar toen het zover was, moest ik een spoedkeizersnede ondergaan. Het heelal steekt weer eens stokken in de wielen, dacht ik (lacht).»

– Niet voor het eerst, zo blijkt uit je autobiografie. Je besloot je levensverhaal op te schrijven toen je tijdens een opruimbeurt plots oog in oog met je verleden kwam te staan.

SUVARI «Ik rommelde drie jaar geleden in spullen in de garage toen ik plots een afscheidsbriefje terugvond dat ik als tiener had geschreven. ‘Zorg voor jezelf,’ stond er. ‘Ik zie jullie ooit wel terug.’ Er kleefde ook een sticker op, een afbeelding van een engel. In een oogwenk kwamen alle herinneringen aan die tijd weer terug. Twintig jaar was er voorbijgegaan, maar pas op dat moment kon ik echt beginnen te genezen.»

– Ondertussen was #MeToo losgebarsten in Hollywood.

SUVARI «Daar haalde ik de kracht uit om mijn eigen verleden in de ogen te kunnen kijken. Voor het eerst voelde het alsof ik eindelijk mocht toegeven dat me heel wat was aangedaan.»

– Het begon al in je kindertijd. Je werd voor het eerst misbruikt op je 12de, schrijf je.

SUVARI «Tot dan was ik als kind altijd heel zelfverzekerd geweest, maar met de puberteit kwamen ook de eerste onzekerheden, en ik klapte dicht. Een vriend van één van mijn broers had een oogje op me. Hij was 16 en overstelpte me met aandacht en liefdesbrieven. Al snel had ik door dat hij seks wilde, maar ik probeerde hem af te houden. Ik was er helemaal niet klaar voor. Eerst nam hij daar genoegen mee, maar toen we op een dag bij zijn ouders thuis in de logeerkamer zaten, drong hij opnieuw aan. Ik zag geen uitweg en versteende. Hij haalde een condoom boven en wilde geen nee horen, hoe vaak ik het ook herhaalde.

»Ik hield er een blaasinfectie aan over. De dokter schreef me een geneesmiddel voor, en meteen ook de pil. Het fysieke probleem wegwerken, dat was het enige wat telde. De emotionele littekens die ik had opgelopen, bleven onbehandeld.»

– Kon je niet bij je ouders terecht?

SUVARI «Nee, of zo voelde ik dat toen toch aan. Mijn vader was psychiater, maar mijn hele jeugd had ik het gevoel dat hij makkelijker begrip kon opbrengen voor zijn patiënten dan voor zijn eigen kinderen. Mijn moeder was huisvrouw: ze was er fysiek wel, maar emotioneel gaapte er een brede kloof tussen ons. Ik kan me niet voorstellen hoe het misschien gelopen was als iemand me gewoon had gevraagd hoe het ging, en of er iets aan de hand was. Of er misschien iets was gebeurd. Of ik al dan niet seks had gehad.

»Wat het nog moeilijker maakte, was dat de jongen die me had misbruikt, het gerucht verspreidde dat ik een hoer was. Was dat zijn manier om de schuld van zich af te schuiven die hij misschien voelde? Ik weet het niet.»

– Niet lang daarna begon je een carrière in de modellenwereld. Een harde wereld voor een 12-jarige.

SUVARI «Ik ben er bijna vanzelf in gerold. Op een dag kregen we op school in Charleston, South Carolina het bezoek van een modellenagentschap, dat nieuw talent zocht. Ik viel op, en ze gaven me een contract en stuurden me naar nationale modellenwedstrijden. Ik won in vrijwel elke categorie waarvoor ze me hadden ingeschreven. Daarna werd ik geboekt voor een reclamecampagne voor badpakken in New York. Mijn ouders gingen mee, en we brachten er de hele zomer door. Een verwarrende tijd: mijn maagdelijkheid was nog maar net gestolen, en plots liep ik in New York als model rond.»

– Na New York gingen jullie naar Los Angeles, waar je ook zou blijven.

SUVARI «Na die badpakkenopdracht kreeg ik al snel een andere: een reclamespotje voor de nationale tv. De vereiste was wel dat ik de volgende zomer in Los Angeles zou doorbrengen, en mijn ouders besloten dan maar om hun hele hebben en houden in te pakken en te verhuizen. Ik kan me niet herinneren dat ze ooit om mijn mening hebben gevraagd – ik had nooit van een modellencarrière gedroomd. In mijn hoofd had ik mijn traject al uitgestippeld: ik zou medische wetenschappen studeren. Acteren of model worden was nooit in me opgekomen. Maar ik deed niet moeilijk, ik deed gewoon wat anderen een goed idee leek.»

– Op je 17de had je je eerste filmrol beet: in ‘Nowhere’ speelde je naast Christina Applegate.

SUVARI «De situatie thuis was intussen drastisch veranderd: we zaten krap bij kas, want mijn vader was 70 en werkte veel minder. We konden het geld goed gebruiken. Nu pas besef ik hoe naïef ik overgekomen moet zijn in het wereldje. Ik smeekte bij wijze van spreken om uitgebuit te worden. Ik herinner me nog hoe ik op mijn 15de mijn kleren uittrok voor een fotograaf die enkel mijn gezicht moest kieken. Daar zag ik toen geen graten in. Ik vraag me nog altijd af wat er met die naaktfoto’s is gebeurd. Een jaar later had ik een relatie met mijn manager, een dertiger. Ik kan er vandaag niet bij hoe zoiets mogelijk is, een volwassen man die samen met een 16-jarig meisje drugs gebruikte, seks met haar had en daarna vroeg of ze haar teksten al uit het hoofd kende. En of ze haar haar wel kamde. Was dat nu Hollywood? Was dat mijn leven?»

– Welke drugs waren dat?

SUVARI «Eerst alleen marihuana en alcohol. Al snel begon ik ook op school te drinken. Ik ben een keer ladderzat thuisgekomen, ik was in de tequila gevlogen. Mijn vader maakte bouillon voor me klaar om mijn maag te kalmeren, maar er iets over zeggen? Dat deed hij niet. Het was nochtans fijn geweest als íémand met me had willen praten. Ik zou als moeder iets zeggen tegen mijn zoon als hij dronken thuiskwam van school, daar ben ik wel zeker van. Wat ook niet hielp, was dat het huwelijk van mijn ouders rond die tijd strandde. Mijn moeder vertrok, mijn broers studeerden ver weg van huis en ik bleef achter met mijn vader. Tot overmaat van ramp kreeg hij niet veel later een beroerte en werd hij hulpbehoevend. Ik schakelde van alcohol en wiet over op methamfetamine – ik plette de pillen en snoof ze op in de toiletten op school. Maar niemand had iets in de gaten, want ik deed alles wat van me gevraagd werd: schoolwerk, audities, seks…»

– Je bent even in therapie gegaan, schrijf je, maar dat heb je niet lang volgehouden.

SUVARI «Omdat ik me er niet echt aan overgaf. Ik was te druk bezig met mezelf te verdoven.

»Niet veel later heb ik het briefje geschreven dat ik twintig jaar later in de garage zou terugvinden. Ik voelde me zo alleen, zo misbruikt en onderschat. Maar tegelijk schatte ik mezelf ook niet naar waarde. Wat me heeft gered, was het geloof dat er beterschap zou komen. Helaas zou het nog even duren voor het zover was. Eerst moest ik nog een ongezonde relatie door, deze keer met een man die me dwong deel te nemen aan triootjes, die pijnlijke speeltjes op me uitprobeerde, me bedroog en me uiteindelijk zelfs met herpes opzadelde.»

– Ondertussen was je doorgebroken dankzij ‘American Pie’.

SUVARI «Ik speelde Heather, een lief, onschuldig meisje dat nog maagd was en in het koor zong. De ironie was stuitend: ik kon niet méér van haar verschillen. Maar ik had geen enkele moeite met de rol, ik wist wat van me werd verwacht. Achter de schermen was ik stilaan wanhopig. Bij de volgende film die ik draaide, papte ik in twee weken tijd met drie verschillende mannen aan. Ik was zover heen dat ik vergeten was hoe je met mensen hoort om te gaan. Als je iemand affectie wilt tonen, heb je seks met hem: zo had ik het geleerd.»

KNUFFEL VAN KEVIN

– En toen viel het scenario voor ‘American Beauty’ in de bus.

SUVARI «Ik kreeg kippenvel toen ik het las. De herkenning werd me te veel. Mijn personage Angela werd beschreven als blond en beeldschoon, met een begeerlijk lichaam. Het archetypische Amerikaanse droommeisje. Pas later in het verhaal heb je door dat het eigenlijk een sexy façade is waarachter vooral onzekerheid schuilt. In feite is Angela zelfs de laatste om zichzelf knap te vinden. Ik begreep haar volledig, voor mij was ze een zielsverwant. Alle trauma’s die ik met me meezeulde en die ik al mijn hele leven probeerde te verbergen, kon ik kwijt in die rol.»

– Je stond op de set naast Kevin Spacey: hij speelde de vader van Angela’s beste vriendin die gaandeweg geobsedeerd raakt door haar. Er zit ook een opvallende anekdote over hem in je boek.

SUVARI «Op een bepaald moment was er een vrij intieme scène met onze personages gepland. Op een kalm moment tussen de opnames door nam Kevin me mee naar een kamertje op de set, hij legde me op een bed en ging naast me liggen, zijn gezicht naar het mijne gekeerd, en hield me voorzichtig vast. Ik vroeg me af of hij dat afgetoetst had met Sam Mendes, onze regisseur, of dat het misschien zijn manier was om ons voor te bereiden op die intieme scène. Of misschien kwam het plots in hem op. Maar wat de reden ook was, het hielp. Het was een vreemde ervaring om daar zo naast hem te liggen, maar ik voelde me erdoor gerustgesteld.»

– Dat hij je de hele tijd vasthield, vond je niet vreemd?

SUVARI «Mijn idee van affectie was toen al zo verwrongen dat het goed voelde om voor de verandering eens voorzichtig aangeraakt te worden. Ik kon niet met zekerheid zeggen of hij in mij geïnteresseerd was. En ik weet ook niet wat ik had gedaan als hij verder dan dat was gegaan, maar hij heeft niets geprobeerd. We lagen daar gewoon, dicht bij elkaar en toch comfortabel.»

– Jaren later zou Kevin Spacey, die zich intussen als homoseksueel heeft geout, er door meerdere mannen van beschuldigd worden dat hij hen had aangerand. Eén van hen, Anthony Rapp, was slechts 14. Spacey ontkent alles. Heb je je ooit afgevraagd of het wel door de beugel kon wat hij met jou heeft gedaan?

SUVARI (twijfelt) «Ik weet niet zeker wat zijn bedoelingen waren, en of er sprake was van manipulatie. Ik was erg jong en beïnvloedbaar, dat wel. Maar het voelde op dat moment ook niet verkeerd aan, ik kon die zachtaardige aandacht net goed gebruiken – voor mezelf én voor Angela. Ik kon er alleen maar van uitgaan dat hij wel wist wat hij deed, en misschien zou de film er zelfs beter door worden.»

– Hoe gedroeg Kevin Spacey zich op andere momenten op de set?

SUVARI «Cool, professioneel. Makkelijk in de omgang. ‘Hi, how are you?’, dat soort dingen. Alleen die ene dag was anders.»

– Je hebt nooit samengewerkt met Harvey Weinstein, de filmmogol met wie #MeToo is begonnen, maar je schrijft wel dat je ervaring hebt met andere machtige mannen in de filmwereld die hun boekje te buiten zijn gegaan. Namen noem je niet.

SUVARI «Nee, maar één van hen, een regisseur, is net aangeklaagd door een vrouw die ook met hem te maken heeft gekregen. Toen het mij overkwam, was er geen enkele twijfel dat zijn gedrag te ver ging. Alleen keek ik er toen gewoon naast. Dat deed je als vrouw: o, hij is er zo eentje. En dan probeerde je er zo goed mogelijk onderuit te raken.»

– Over wat voor gedrag hebben we het dan?

SUVARI «Hij was gewoon heel… sleazy. Of hoe noem je dat als een man getrouwd is en kinderen heeft, en jou nog nooit eerder heeft ontmoet, maar je wel meteen voorstelt om uit te gaan? Of je plots begint aan te raken? Hij ging duidelijk te ver, maar ik was zoiets gewend. Hij was niet de enige, hoor. Een andere regisseur pakte me in het bijzijn van iedereen vast op de filmset en begon rondjes met me te draaien, terwijl hij zijn liefde voor me verklaarde. Ik schaamde me dood. Wees eens professioneel, dacht ik. Maar ik heb er nooit iets tegen ondernomen.»

KAALGESCHOREN

– Nu zou je zoiets toch niet meer tolereren?

SUVARI «Als ik nu getuige ben van iets wat niet door de beugel kan, dan grijp ik in. Als een werkomgeving niet veilig aanvoelt, dan zeg ik dat. In dat opzicht is de filmindustrie er de voorbije jaren alleen maar gezonder op geworden. Was mijn carrière twintig of dertig jaar later gelanceerd, dan had ik wél durven te zeggen: ‘Doe dat alsjeblieft niet.’ Dat heb ik jammer genoeg nooit over mijn lippen gekregen.

»Op een bepaald moment voelde ik me erg verwant met Britney Spears. Toen ze in 2007 haar haar afschoor, begreep ik wat ze probeerde te bereiken. De omstandigheden waren erg verschillend, en toch ook niet. Kort daarvoor had ik namelijk ook al mijn haar afgeschoren voor een rol. De reacties die ik daarop heb gekregen, zal ik nooit vergeten. Toen ik uit het buitenland terugkwam en de douanier op de luchthaven me controleerde, staarde hij naar de foto op mijn paspoort, waarop ik nog lang blond haar droeg. ‘Zonde,’ zei hij, ‘je bent zo’n mooi meisje.’ Ik stond met mijn mond vol tanden. Daarna kwamen vrouwen me zeggen hoezeer ze me bewonderden, omdat ze het zelf niet durfden te doen. Anderen dachten dan weer dat ik mijn verstand had verloren. Ik had het gevoel dat ik in een sociaal experiment was beland.»

– Welk advies zou je je jongere zelf geven?

SUVARI «Durf jezelf te zijn. Ik heb zoveel tijd verspild aan uitvlooien wat iedereen van me verwachtte, dat ik gaandeweg mezelf uit het oog verloor. Ik probeerde voortdurend iedereen naar de mond te praten, simpelweg omdat ik getraind was om te zeggen wat anderen van me wilden horen. Mensen vroegen me: ‘Hoe was het om in ‘American Pie’ te spelen? Dat moet toch geweldig geweest zijn?’ Maar ik kon niet eerlijk zijn. Anders had ik gewoon gezegd: ‘Nee, ik word ernstig misbruikt.’ Misschien kan ik met mijn boek anderen helpen. Als ik ook maar één jongen of meisje ellende en pijn kan besparen, heb ik toch iets gepresteerd.»

© The Sunday Times

Mena Suvari, ‘The Great Peace’, Hachette Books