Miljardairs strijden tegen elkaar in de ruimte. Hebben wij daar ook iets aan?

Miljardairs Richard Branson en Jeff Bezos proberen elkaar deze maand de loef af te steken met hun ruimteprojecten. Hebben we daar op aarde ook nog iets aan?

Als de eerste space race, in de jaren zestig, een strijd was tussen twee concurrerende politieke systemen, de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie, dan lijkt de tweede space race, die momenteel gestalte krijgt, vooral een wedstrijd tussen miljardairs en hun ego’s.

Deze zondag vliegt Richard Branson, de Britse miljardair die rijk werd met het Virgin-imperium, zelf mee met een testvlucht van Virgin Galactic. Zijn bedrijf wil ruimtevluchten op commerciële basis aanbieden, en heeft al een wachtlijst van 600 klanten die een kwart miljoen dollar overhebben voor tien minuten in de ruimte. Branson vervroegde zijn eigen ruimtereis nadat Jeff Bezos, de oprichter van Amazon en de rijkste man ter wereld, bekendmaakte dat hij later deze maand meevliegt met een testvlucht van zijn ruimtebedrijf Blue Origin.

Op de achtergrond werkt een derde miljardair aan een nog veel ambitieuzer project: Elon Musk wil naar Mars. Met dat doel begon hij ooit het private ruimtebedrijf SpaceX, dat inmiddels al veel meer ruimte-ervaring heeft dan Blue Origin of Virgin Galactic. Musk deelde deze week details over de krachtigste raketmotor ooit, waar SpaceX aan werkt. Het zal nog wel even duren voor hij zelf plaatsneemt in zo’n Marsraket. Hij hoopt er te sterven, vertelde Musk ooit, ‘alleen niet direct bij de landing’.

De Kármánlijn

De bedrijven wisselen steken onder water uit. Zo vliegt Branson maar tot 80 kilometer hoogte. Volgens Amerikaanse afspraken mag je jezelf astronaut noemen als je daarboven gevlogen hebt, maar internationaal gezien geldt de ‘Kármánlijn’, op 100 kilometer, als het begin van de ruimte. “We wensen Branson een veilige vlucht, maar ze vliegen niet boven de Kármánlijn dus het is een heel andere ervaring”, aldus een woordvoerder van Blue Origin.

De grote bazen zelf geven dan weer vrome antwoorden als je ze vraagt of hun ruimteprojecten geen eerzuchtige prestigeprojecten zijn. “Het maakt echt niet uit wie van ons een paar dagen eerder gaat”, aldus Branson op CNN. Bezos huldigt het principe ‘hoe meer zielen, hoe meer vreugd’. “Wat we nodig hebben is een dynamische ruimte-industrie met duizenden bedrijven”, vertelde hij op CBS.

Alle drie zeggen ze daarnaast geïnspireerd te zijn door een verlangen om de aarde vooruit te helpen: de mensheid heeft een ontsnappingsroute nodig als onze planeet onleefbaar wordt. Ze dromen over nederzettingen op de maan of op Mars. Bovendien kan een blik vanuit de ruimte ons een nieuwe blik op de aarde geven. “Ik doe dit omdat het belangrijk is”, stelt Bezos. “Iedereen die naar de ruimte gaat, zegt dat ze een beetje veranderd terugkomen. Ze beseffen hoe prachtig deze planeet is, en hoe klein en fragiel.”

Zich de ruimte toe-eigenen

Het ‘overzichtseffect’, wordt dat laatste ook wel genoemd. Schrijver en ruimtevaartjournalist Marjolijn van Heemstra memoreert dat effect ook in haar vorige maand verschenen boek In lichtjaren heeft niemand haast. Daarin onderzoekt ze ‘hoe we via het heelal anders naar onszelf kunnen kijken’.

Maar of de avonturen van de rijke ‘ruimtebaronnen’ ons wat dat betreft verder gaan helpen, dat betwijfelt ze. Want Bezos, Musk en Branson lijken buiten de dampkring vooral door te willen gaan met waar ze binnen de dampkring al mee bezig waren: het veroveren van nieuwe markten. “Ze gaan er niet alleen naartoe, ze gaan ernaartoe om die ruimte te gebruiken. Jeff Bezos spreekt bijvoorbeeld over hoe we in de toekomst zware industrie naar de maan kunnen verplaatsen. Dat beslist zo iemand dan gewoon, die eigent zich zo de ruimte gelijk toe. Het is een herhaling van zetten, want hier op aarde gebeurt dat natuurlijk steeds opnieuw, dat grondgebieden, bossen, water toegeëigend worden.”

De ruimte is een ‘gemeenschappelijk erfgoed van de hele mensheid’, citeert Van Heemstra het ruimterecht. Ruimtevaart hoort wat haar betreft dus ook een gemeenschappelijke onderneming te zijn, niet het privilege van een paar miljardairs. “Dan moeten we er met zijn allen over nadenken wat we daar willen.”

Misstanden

Bezos pareert zulke kritiek vaak met een analogie. Toen hij Amazon begon, lag er op aarde al een hele infrastructuur, van wegen tot de post, die hem in staat stelden om zijn bedrijf te beginnen. Maar in de ruimte is nog niets. Als de mensheid daar ooit iets wil, moeten er enorme investeringen worden gedaan, in technologie, zoals herbruikbare raketten. Dan kom je al snel uit bij bevlogen miljardairs als hijzelf.

“We weten allemaal hoe Amazon werkt, en wat de misstanden daar zijn”, reageert Van Heemstra. “Dat we dan zo’n cruciale infrastructuur aan zo’n man toe zouden vertrouwen, lijkt mij zeer onverstandig. Ik denk dat de geschiedenis sowieso wel leert dat het nooit verstandig is om zulke grote operaties, die ons allemaal aangaan, aan enkelingen toe te vertrouwen.”

(Trouw)