‘Mishandeling en seksueel misbruik of uitbuiting verdwenen onder de radar’

Toen een onbekend virus ons in februari 2020 plots in een houdgreep nam, kon vrijwel niemand de eindeloze worsteling voorspellen die daarop zou volgen. Noodgedwongen hertekenden we twee jaar lang leven en werk. Nu een (relatief) coronavrije lente en zomer lonken, vroeg Humo een veelkoppig panel wat die tijd hun heeft geleerd – over zichzelf, hun medemensen en de wereld. Vandaag: Rudi Vranckx, Heidi De Pauw en Tom De Cock.

Rudi Vranckx: ‘Bevers en een oehoe’

RUDI VRANCKX (VRT-oorlogsjournalist) «Door corona liep de nulmeridiaan plots door onze eigen navel, huizen en straten. Onze nabije omgeving bepaalde ons hele perspectief, de rest van de wereld bleek abrupt verdwenen.

»Ook in de media maakten we onze eigen leefwereld onbewust tot het enige referentiekader. Het nieuws was het nieuws van de middenklasse: de wafelbak van de scouts die niet doorging, het tuincentrum om de hoek dat opnieuw opende. De problemen in Molenbeek en Borgerhout waren we even vergeten. Als er twee jaar geleden een Oekraïne-conflict had plaatsgevonden, hadden we het daar wellicht ook nauwelijks over gehad.

»Het virus maakte mijn werk natuurlijk ook lastig. Toen het Israëlisch-Palestijns conflict oplaaide, kon ik er niet heen, want ineens waren alle grenzen dicht. We hebben vaak voorbereidingen voor reportages moeten aanpassen of gewoon weggooien. In ieder geval leerde de crisis je die tegenslagen te aanvaarden. Je kón simpelweg niet anders.»

HUMO Vond u het persoonlijk ook een moeilijke tijd?

VRANCKX «Het was een schizofrene tijd. Ik merkte bijvoorbeeld dat ik een bloedhekel had aan al die onlogische regeltjes die in overvloed kwamen, maar me tegelijk enorm stoorde aan mensen die ze niet volgden. Dan wordt het moeilijk om jezelf nog recht in de spiegel te kunnen aankijken (lacht).

»Ook al die meninkjes op straat en in de media over het beleid en de regels kan ik niet meer horen. Het is oeverloos gezwets, telkens gaat het over hetzelfde – daar word ik niet wijzer van. Dan ga ik liever naar buiten, kijken naar hoe de bevers zijn teruggekeerd in de Dijle, of in Leuven op zoek gaan naar de oehoe.»

HUMO Aha, een coronawandelaar!

VRANCKX «Ja, en voor mijn sociale bestaan heb ik het belang van koffiehuizen ontdekt. Op een gegeven moment ging ik bijna ritueel een paar keer per dag een koffie halen, omdat het mijn enige manier was om nog met mensen te communiceren zonder al dat telegedoe.

»Persoonlijk vind ik het meest jammerlijke aan die vervloekte tijd dat ik het contact verloor met mensen die fundamenteel waren in mijn leven. Jan, een goede collega met wie ik dertig jaar lang naar oorlogsgebieden was getrokken, is bijvoorbeeld geruisloos met pensioen gegaan. Dat verwijt ik de Chinezen, de vleermuizen én mezelf.» (jb)

Heidi De Pauw: ‘Kinderen met littekens’

HEIDI DE PAUW (CEO Child Focus) «Het heeft me getroffen hoe weinig aandacht het beleid had voor kinderen en jongeren, ook al vertegenwoordigen zij 20 procent van de bevolking. Interactie is cruciaal voor hun zelfontplooiing. Maar scholen en speelpleinen gingen dicht, hobby’s werden onmogelijk gemaakt, en je mocht zelfs niet meer met twee op een bankje zitten. Een stroom van hulpkreten bij Awel, de kinder- en jongerentelefoon, was het gevolg. Depressies en zelfmoordgedachten waren niet van de lucht. Mishandeling en seksueel misbruik of uitbuiting verdwenen onder de radar.

»De pandemie heeft geleerd hoe belangrijk het is dat kinderen iemand hebben bij wie ze terechtkunnen, of zoals we dat bij Child Focus noemen: een Max. Alle kinderen van 12 zouden hun Max moeten hebben. Normaal vinden ze die op school, bij vrienden, in de sportclub. Zo’n vertrouwenspersoon kan alarmsignalen opvangen, zoals lege brooddozen of blauwe plekken. Tijdens de lockdowns werden ze van hen afgesneden.

»Vaak ontbrak de logica achter beslissingen. Werken mondmaskers in de klas echt? We weten het nog altijd niet. Maar ze hebben zéker een negatieve impact op de expressie, taal en leercurve van kinderen. Waarom verplichten we ze dan? En waarom is er niet sneller prioriteit gegeven aan ventilatie, om de scholen veilig open te kunnen houden? Sommigen zeggen: ‘Ach, onze kinderen en jongeren hebben toch geen oorlog meegemaakt?’ Dat klopt, maar er is wel een flinke hap weg uit hun leven. Je wordt maar één keer 18. De skireis in het laatste jaar van de middelbare school, de diploma-uitreiking, de eerste studentenfuif, de ontdekkingstocht aan de universiteit: die gasten hebben zóveel mijlpalen moeten missen. Ik geloof in hun veerkracht, maar we zullen zien welke littekens het allemaal nalaat.»

HUMO Wat hebt u zelf het hardst gemist?

DE PAUW «Heel veel, want ik ben een vrijheidsjunk. Praatjes met de collega’s op de werkvloer. Ongedwongen contacten. Spontaan iemand kunnen sms’en: ‘Ik ben in Brussel. Straks een pint pakken?’ Als CEO sta ik tussen mijn mensen, maar de pandemie dwong me in een ivoren toren. Sommige nieuwe werknemers ken ik amper. Wij krijgen bovendien heftige verhalen te horen op het werk: het helpt enorm dat je die kunt delen, maar in die afschuwelijke periode kon dat niet meer.» (rl)

Tom De Cock: ‘Squat, bench en deadlift’

TOM DE COCK (radiomaker) «Voor corona wist ik al dat ik geen járen meer bij MNM wilde blijven. Ik heb er een fantastische tijd gehad, maar het voelde ook een beetje aan als een gouden kooi. Het was altijd druk, ik moest een team leiden en constant creatief zijn, waardoor ik geen tijd had voor andere dingen. Tijdens de lockdowns werd me duidelijk dat ik gewoon de stap moest zetten: ik stopte bij de radio en nam een sabbatjaar.

»Dat iedereen thuiszat, heeft me daarbij erg geholpen. Het was een stuk lastiger geweest om iets wezenlijks te veranderen als ik had gezien hoe mijn collega’s naar feestjes en concerten bleven gaan. Nu viel alle fomo, al die angst om iets te missen, volledig weg.»

HUMO Wat heeft dat sabbatjaar je gebracht?

DE COCK «Ik heb podcasts gemaakt, heb mijn derde boek geschreven en ben begonnen met een nieuwe bedrijfsactiviteit: persoonlijke radioshows voor bedrijven. Die hebben hun personeelsfeestjes zien wegvallen door het virus, en wij boden als alternatief een radioshow vol verhalen van collega’s. Van een medewerker die voor het eerst haar baby toont tot een collega die met pensioen gaat en eindelijk kan vertellen over hoe hij al dertig jaar Belgische kampioen vinkenzetten is.

»De vertraging van corona heeft me nog iets geleerd over mezelf. Ik ben 37 jaar lang allesbehalve sportief geweest, ik dacht dat sporten niets voor mij was. Maar op een ochtend – ik had toch niets te doen – ging ik met mijn man mee naar zijn personal coach. Die heeft me geïntroduceerd in de wereld van squat, bench en deadlift. Ik ben er onverwacht competitief in geworden, doe zelfs aan wedstrijden mee, en ben nu fitter dan op mijn 16de.»

HUMO Een stuk breder ook, waarschijnlijk.

DE COCK (lacht) «Ja, dat is wel even wennen. Ik heb voor het eerst in mijn leven gespierde armen! De sportclub is een fijne nieuwe wereld. Ik kan me niet voorstellen dat ik er ooit nog mee stop.»

HUMO Na dat sabbatjaar ben je wel teruggekeerd naar de radio, met een nieuw programma op Qmusic. Je kon het niet laten?

DE COCK «Nee, ik ga daar niet flauw over doen. Nadat ik 13 jaar lang duizenden en duizenden uren radio had gemaakt en toen ineens helemaal niets meer, miste ik dat snelle één-op-ééncontact en dat podium voor een grote groep luisteraars. Maar écht terug naar vroeger wilde ik niet meer: mijn nieuwe radioprogramma kan ik combineren met het rustigere bestaan dat ik nu gewend ben. Ik kan nog altijd podcasts maken en elke avond mijn dochtertje instoppen.» (jb)