'A good Person’
Morgan Freeman: ‘De boodschap die achter de term Afro-Amerikaan zit is dezelfde als bij het n-woord’
Morgan Freeman (85) geeft zelden interviews. En dat is misschien maar goed ook, horen we ze in de Hollywoodstudio’s denken: als de gelauwerde acteur toch eens de stilte doorbreekt, sneuvelen de clichés en de promo-praatjes onder de hakbijl van zijn eerlijkheid. Zo ook als het over ‘A Good Person’ gaat, waarin Freeman een goedmoedige grootvader vertolkt die zich na de plotse dood van zijn dochter over zijn kleindochter ontfermt. ‘Ach, niet al mijn films kunnen voltreffers zijn.’
Op zijn Instagramprofiel stelt Morgan Freeman zichzelf met een kanjer van een understatement voor als ‘die ene acteur van wie je wellicht de stem herkent’. En inderdaad, zijn kenmerkende korrelige bariton klinkt nog altijd even diep en dreigend als vroeger. Maar we kennen Freeman óók van zijn rollen in onder meer ‘The Shawshank Redemption’, ‘Driving Miss Daisy’, ‘Se7en’ en ‘Million Dollar Baby’, waarvoor hij in 2005 een Oscar heeft gekregen. Of het ook prijzen zal regenen voor ‘A Good Person’, zijn 117de film in een carrière die ruim zes decennia overspant, valt te betwijfelen: het drama van regisseur Zach Braff werd in de Verenigde Staten lauw onthaald. De Hollywoodveteraan ligt er niet wakker van, zegt hij.
MORGAN FREEMAN «Zo gaat dat nu eenmaal. Ik draai al lang genoeg mee om te weten dat niet elke film waarin ik speel, ook een voltreffer kan zijn. Ik ben vooral blij dat ik op m’n 85ste nog altijd kan en mag acteren. Want wat is het alternatief? Als ik niet aan het werken ben, verveel ik me echt steendood. Dan kan ik net zo goed in mijn kist kruipen.»
– Was ‘A Good Person’ dan een tussendoortje voor u? Bezigheidstherapie om de verveling te verdrijven?
FREEMAN «En ik word er nog goed voor betaald ook (grinnikt). Nee, alle gekheid op een stokje: ik heb toegehapt omdat ik Daniel best een interessant personage vind. Hij is een gepensioneerde politieagent van wie de dochter om het leven komt in een verkeersongeval, veroorzaakt door zijn schoondochter (gespeeld door de Britse actrice Florence Pugh, red.), omdat ze achter het stuur op haar smartphone zat te tokkelen. Na de fatale crash raakt ze verslaafd aan pijnstillers om haar fysieke en mentale pijn te verdoven. En wie biedt haar een begripvolle schouder aan waarop ze kan uithuilen? Die goeie ouwe Daniel, natuurlijk.
»Ik speel dus voor de honderdduizendste keer een gelouterde grijsaard die door het leven op de proef wordt gesteld, maar die er dankzij z’n prijzenswaardige kwaliteiten – empathie en vergevingsgezindheid, om er maar twee te noemen – in slaagt om zijn problemen het hoofd te bieden. Er zit een mooie boodschap in de film, maar baanbrekend kun je die niet noemen. Ik ben me ervan bewust dat Daniel geen rol is die de geschiedenisboeken zal ingaan, zoals Red in ‘The Shawshank Redemption’ of Eddie in ‘Million Dollar Baby’.»
– U wordt de laatste jaren zo goed als uitsluitend gecast als oude, wijze man. Raakt u dat soort rollen niet stilaan beu?
FREEMAN (haalt de schouders op) «Ik heb me erbij neergelegd. In het begin van mijn carrière wilde ik een kameleon zijn, een acteur die alle rollen aankan. Zoals Robert De Niro, die in de loop van z’n carrière een ongelofelijk divers palmares bij elkaar heeft gespeeld. Als ik naar het mijne kijk, zie ik slechts twee rollen die fundamenteel van de andere verschillen: Hoke Colburn in ‘Driving Miss Daisy’ en John Rawlins in ‘Glory’. De rest is, tja... heel vergelijkbaar.»
– Hoe komt dat, denkt u?
FREEMAN «Zo werkt het gewoon in Hollywood. Je wordt gecast voor een bepaald type, je prestatie wordt op applaus onthaald en voor je het weet, krijg je alleen nog dat soort rollen aangeboden. Ik heb vaak het gevoel dat ik een karikatuur van mezelf ben geworden. Ik speel mijn rollen niet meer, ze passen zich aan mij aan. Ze worden me ook letterlijk op het lijf geschreven. Als ik op de set sta, ben ik gewoon Morgan Freeman die netjes z’n tekst opzegt.»
– Methodacting is dus niet aan u besteed?
FREEMAN «Nee, helemaal niet. Ik herinner me hoe mijn collega-acteurs zich in de aanloop naar ‘The Shawshank Redemption’ voor een paar weken in de gevangenis wilden laten opsluiten: ze waren er rotsvast van overtuigd dat dat de enige manier was om helemaal in de huid van hun personage te kunnen kruipen. Kom, zeg (lacht). Acteren is heus niet zo moeilijk, hoor. Leer je tekstregels uit het hoofd, leg er het juiste gevoel in, en klaar is Kees. Al de rest is onzin.»
ZWARE CENSUUR
– U acteert al sinds uw 13de, maar de grote doorbraak kwam er pas in 1989 met uw bejubelde rollen in ‘Driving Miss Daisy’ en ‘Glory’. U was toen 52 jaar: hebt u tijdens die vier decennia in de wachtkamer van Hollywood geen enkel moment aan opgeven gedacht?
FREEMAN «Het was niet altijd even makkelijk, dat klopt. Maar ik had geen andere keuze: acteren is het enige wat ik kan. Gelukkig heb ik nooit op zwart zaad gezeten. In die magere jaren, om ze maar zo te noemen, had ik een vrij stabiele carrière in het theater, en ik kluste links en rechts bij voor de televisie. Dat het me uiteindelijk toch is gelukt om door te breken, heb ik aan een flinke dosis geluk te danken. En aan de miljarden audities die ik koppig bleef afdweilen (lacht).»
– Toen u eind jaren 80 de neus aan het venster stak in Hollywood, tierden het racisme en het seksisme er welig. Hoe kijkt u terug op die periode?
FREEMAN «De voorbije decennia heeft Hollywood gigantische sprongen in de goede richting gemaakt. We zien niet langer alleen heteroseksuele witte mannen op het scherm, maar mensen van alle mogelijke rassen en geaardheden. Iedereen mag meespelen, iedereen is evenwaardig. Ik vind dat een prachtige evolutie, in het bijzonder omdat ik uit een tijdperk kom waarin uitsluiting en bekrompenheid de norm waren. Toen ik in de late jaren 50 als acteur begon, was de Hays Code nog van kracht, een hele reeks strenge voorschriften die aan de filmstudio’s waren opgelegd door de oerconservatieve Republikeinse politicus Will H. Hays. Alles wat in zijn ogen een aanfluiting van de christelijke waarden was, werd meedogenloos gecensureerd.»
– Maar Hays ging nog veel verder: hij discrimineerde zonder blikken of blozen zwarte acteurs.
FREEMAN (knikt) «De Hays Code is weliswaar afgeschaft in 1968, maar de naweeën zijn nog jaren later voelbaar geweest. Als je indertijd als zwarte acteur voor een rol werd gecast, waren er drie mogelijkheden: je speelde een clown, een sukkelaar of een crimineel. Eén van de eerste personages die ik in Hollywood heb gespeeld, was Fast Black, een vreselijk gewelddadige pooier (in de misdaadthriller ‘Street Smart’ uit 1987, red.). Zijn naam alleen al... (zucht) Toen ik mezelf in die film aan het werk zag, dacht ik: dat doe ik nóóit meer. Ik was als de dood dat ik, zoals zoveel zwarte acteurs vóór mij, in het verdomhoekje van de raciale clichés zou belanden.
»Het tij is pas beginnen te keren toen Sidney Poitier op het toneel verscheen. Hij was de eerste zwarte acteur die serieus werd genomen in Hollywood. Ik herinner me nog wat ik voelde toen hij – eveneens als eerste zwarte acteur – een Oscar won (voor zijn hoofdrol in ‘Lilies of the Field’ uit 1963, red.). Oké, dacht ik, misschien is er in die witte wereld tóch een plaatsje voor mij.»
IETS TE VRIJPOSTIG
– U spreekt zich zelden uit over maatschappelijke kwesties, maar in 2005 veegde u een talkshowhost de mantel uit omdat hij u had aangekondigd als ‘de zwarte karakteracteur Morgan Freeman’: ‘Ik noem jou toch ook geen witte talkshowhost?’
FREEMAN «Ik vind het verschrikkelijk wanneer mensen me reduceren tot mijn huidskleur. Of ik zwart, geel, rood of groen ben, zegt toch niets over mijn kwaliteiten als acteur? Om mijn gewaardeerde collega Denzel Washington te citeren: ‘Ik ben erg trots dat ik zwart ben, maar het is niet álles wat ik ben.’ Daarom ook heb ik zo’n hekel aan de term Afro-Amerikaan. (Verheft zijn stem) Waarom gebruik je dan niet meteen het n-woord? De boodschap die erachter zit, is net dezelfde: je scheert een onvoorstelbaar diverse groep mensen zonder enig nadenken over dezelfde kam. Sorry, maar dat voelt voor mij als een regelrechte belediging aan.»
– Kunnen we het tot slot nog even over een ander heet hangijzer hebben? In 2018 raakte u betrokken in een #MeToo-incident, maar op een kortstondige mediastorm na bleef het vervolgens stil. Zijn de plooien gladgestreken?
FREEMAN «Je zegt het goed: het was een incident, meer niet. Blijkbaar had ik me op de set van een CNN-talkshow waar ik te gast was, iets te vrijpostig gedragen tegenover enkele assistentes. Wat kan ik zeggen? Ik ben een oude man, en wellicht zijn mijn omgangsvormen met het andere geslacht een tikje voorbijgestreefd. Nu goed, ik heb me intussen uitgebreid verontschuldigd bij alle betrokkenen, en daarmee was de kous af. Figuurlijk, dat spreekt voor zich (grinnikt). I’m a good person, you know.»
© The Sunday Times Magazine
‘A Good Person’ is vanaf 17 mei te zien in de bioscoop.
