Murielle Scherre schreef een boekje over broekjes

Het leven van Murielle Scherre is even transparant als de lingerie die ze ontwerpt voor la fille d’O. Het open boek dat Scherre is, ligt sinds vorige week ook in de winkel: ‘l’amateur’. De ontwerpster verkent negen begrippen waar la fille d’O zich enthousiast mee inlaat: van schoonheid tot fetisjisme, via aantrekkingskracht en pornografie. Humo legde haar drie extra begrippen voor.

Het open boek dat Murielle Scherre is, ligt sinds vorige week ook in de winkel: ‘l’amateur’ (Lannoo). Scherre verkent een negental begrippen waar la fille d’O zich enthousiast mee inlaat: van schoonheid tot fetisjisme, via aantrekkingskracht en pornografie. ‘Die negen woorden heb ik in gedachten gegoogeld: welke associaties en beelden roepen begrippen als romantiek, erotiek en alchemie bij me op?’ De zoekmachine in haar hoofd bezorgde ‘l’amateur’ per woord een introspectieve beschouwing, een op z’n Van Ostaijens uitgeschreven interviewtje en een royale fotocollage. Alles bij elkaar een samenvatting van het gedachtegoed van la fille d’O en een snelcursus Murielle Scherre in negen hoofdstukken.

Murielle Scherre (knikt) «Een visitekaartje, zeg maar, zij het eentje dat niet in je portefeuille past.»

HUMO Is het wel commercieel verantwoord om jezelf op een visitekaartje ‘l’amateur’ te noemen?

Scherre «Helemaal niet. Maar ’t is één van de allermooiste woorden die ik ken. Omdat het uitersten verenigt: het kan verwijzen naar niet-professioneel gepruts én naar een obsessie van een grote schoonheid. Zoals een batterij met een positieve en een negatieve kant werkt, zo heb ik in alles wat ik doe uitersten nodig om energie op te wekken.

»Mijn bvba heet ook l’amateur. Omdat ik het prototype van een amateur bén. Ik ben opgeleid om bovenkleding te maken en dat doe ik dus niet. Maar ik ben niet opgeleid om lingerie te maken. En ik ben al evenmin opgeleid in de fotografie, al maak ik meer foto’s dan de doorsnee professional. Ik heb ook nooit geleerd om te dj’en, maar toch heb ik de Lokerse Feesten afgesloten en heb ik een plaat gemaakt. Ik heb last van dyslexie, maar ik heb wel drie boeken gepubliceerd. En ik heb nooit leren filmen, maar toch heb ik twee films gemaakt – waarvan eentje met een Best Director Award bekroond is. Ik vind het cool om te doen wat ik eigenlijk niet kan, omdat ik dan met de essentie van energie bezig ben: je begint alleen maar aan iets wat je niet kunt als je het écht graag wil. Niemand heeft mij gevraagd om lingerie te maken, niemand zat op mijn werk te wachten. Maar net daardoor zijn we bijzonder relevant bezig en hebben we een gat in de markt gevonden.»

HUMO Vergeet je in die opsomming niet dat je niet kunt rekenen?

Scherre «Met alle gevolgen van dien, ja (lacht). Ik lijd aan dyscalculie én dyslexie. Maar ik zie dat als een voordeel; als mijn hersenen bepaalde connecties niet aankunnen, zullen ze vast ook connecties maken die anderen nooit lukken. Heel fijn, want daardoor kan ik doen wat ik doe.

»Op mijn eerste businesskaartje stond ‘Your pleasure, our bussiness’, met een tikfout dus. We hebben ze laten staan, omdat het grappig is, vrijheid ademt en vertelt dat we plezier belangrijker vinden dan business.»

HUMO Maar daardoor maken de cijfers van la fille d’O voor 2012 nog melding van ruim 100.000 euro verlies.

Scherre «Ik had elf jaar geleden het idee met een merk te beginnen, maar ik heb er nooit bij stilgestaan dat ik dan ook een bedrijf zou moeten beginnen. Laten we zeggen dat mijn grootste revelatie van de laatste tijd is dat ik eindelijk opensta voor de cijfermatige kant van het verhaal. ’t Is de brief van Christophe Coppens die me de grootste schop onder de kont heeft gegeven. Hij was een voorbeeld, ik dacht altijd dat hij goed bezig was. Tot hij twee jaar terug dus in een open brief schreef dat hij het financiële gevecht beu was, het gehad had met de mode en naar Los Angeles ging om kunstenaar te worden. Dat heeft me de ogen geopend. Ik heb elf jaar mijn goesting gedaan en me geamuseerd en daar ben ik best trots op, maar nu is het stilaan tijd om ook de cijfers op orde te krijgen.»

HUMO Daarom is ‘l’amateur’ in het Engels en het Frans gesteld: je mikt op het buitenland.

Scherre «La fille d’O is tegenwoordig te koop in New York, Los Angeles en San Francisco, in Londen en Parijs, Tokio en Sydney. Maar niet alle potentiële klanten kennen ons verhaal, daar kan ‘l’amateur’ bij helpen.

»Lingerie gaat over mannen en vrouwen en aantrekkingskracht – een universeel gegeven. Toch vind ik het fijn daar onder de kerktoren mee aan de slag te gaan. Alles gebeurt in een straal van 70 kilometer: ik woon in Oostende en werk in Gent, onze stoffen worden gemaakt in Deinze en onze patronen in Wevelgem, en de confectie gebeurt in Ieper. Dat is uniek in de wereld.»

HUMO Uniek, maar dus niet evident.

Scherre «’t Is inderdaad aartsmoeilijk om rendabel te worden, want ik wil noch mijn ethiek opgeven, noch mijn ziel verkopen. Onze manier van werken is in mijn wereldbeeld de meest logische. Als we dat verhaal niet rendabel krijgen in België, is er een probleem. Niet omdat ik kapitale denkfouten maak, maar omdat ik concurrentieel moet zijn met merken die er anders over denken. Mijn lingerie hangt bij Selfridges in Londen en Opening Ceremony in New York naast Marlies Dekkers. Die zit in dezelfde prijscategorie, maar haar lingerie wordt wel in China gemaakt. Bovendien hebben zij qua ontwerp de laatste tien jaar niks revolutionairs gedaan. Wij presenteren elk seizoen nieuwe ontwerpen, in die elf jaar heb ik er intussen bijna driehonderd gemaakt.

»Het ondernemersklimaat is in België nog triestiger dan het weer, zij het dat het minder onvoorspelbaar is: je weet zeker dat je gesjareld wordt als je in België onderneemt, terwijl het weer soms nog kan meevallen. Het ondernemersklimaat is altijd bewolkt.»

HUMO Ik las dat Didier Reynders in de aanloop van de verkiezingen bij la fille d’O gepasseerd is. Heb je ’m daarover aangesproken?

Scherre «Dat heb ik opgegeven, ik geloof niet dat de oplossing van de politiek zal komen. Het systeem moet gewoon veranderen. Nu is het gestoeld op de gedachte dat wie zichzelf kan redden een uitzondering is. Dat is niet bepaald motiverend. Het vertrekpunt zou moeten zijn dat wie zich niet kan redden een uitzondering is. Dan zou het verantwoordelijkheidsgevoel toenemen. Ik vind het een aantrekkelijk idee dat iedereen zelfstandig zou worden, dat zou de motivatie om de handen uit de mouwen te steken geweldig ten goede komen.»

Bloot doet leven

Schoonheid, het eerste kernwoord van ‘l’amateur’, is het vertrekpunt van alles bij la fille d’O. Scherre koppelt ze aan authenticiteit, bevrucht er banaliteit mee, gebruikt ze als provocatief wapen. Ze ademt schoonheid, die haar vertrouwd is als een tweede huid – dankzij haar ‘miljarden antennes’.

HUMO Ben jij gediagnosticeerd als hoogsensitief?

Scherre «Als je het zo noemt, lijkt het een ziekte. Ik ben gewoon héél gevoelig en daar ben ik blij mee (giechelt).

»Als ik iemand vastpak, voel ik hem of haar meteen heel erg aan. Natuurlijk doe ik met die gevoeligheid voor de chemie tussen mensen mijn voordeel in mijn werk. Maar naast een zegen is het ook een probleem: ik zou bijvoorbeeld nooit verpleegster kunnen zijn, ik zou de hele dag lopen blèten. Zelfs nu gebeurt het dat ik iemand anders zijn tranen ween. En ik moet ook huilen met ‘The Simpsons’ en zo – heel vervelend.»

HUMO Het helpt je ook om aantrekkingskracht te meten: ‘Ik weet het altijd, na hooguit een minuut.’

Scherre «In mannen heb ik me nog nooit vergist, ’t is altijd heel gauw superduidelijk voor mij. Toen ik tijdens een langeafstandsvlucht op een stoel in een lege rij ging zitten, kwam er een man die ik niet kende naast mij zitten. We hebben nauwelijks een woord gewisseld, maar zeven uur later waren we de beste vrienden – laat het mij zo zeggen (lacht). Dat is redelijk gestoord, ik weet het. Voor hetzelfde geld maak ik na zijn eerste avances een scène en moet het vliegtuig in Frankfurt al landen omdat ik een aanklacht wegens verkrachting wil indienen. Maar het klopte – voor mij en voor hem. Al kreeg ik het nadien aan niemand uitgelegd: iedereen verklaarde me zot.

»Met vrouwen ben ik al wel afschuwelijk mis geweest – wellicht daarom zijn mijn beste vrienden ook allemaal mannen. En de vijf vrouwen die ik wel vertrouw, zijn halve jongens: we communiceren heel direct en gaan heel fysiek met elkaar om.»

HUMO Uiteindelijk gaat aantrekkingskracht over de belofte van mogelijkheden.

Scherre «Voor mij is het leven een zee van mogelijkheden. Alles kan, met iedereen, als je het maar laat gebeuren. Ik blijf nieuwsgierig naar mensen en situaties. Ik zag Henry Rollins tijdens een spoken word-optreden bezig over het belang van nieuwsgierigheid. Achteraf heb ik ’m daarover aangesproken en hij heeft me ingeprent: ‘Curiosity is key.’ Dat heeft hij ook voor mij op een papiertje geschreven, mét taalfout (lachje). De dag nadien heb ik het woord ‘curiosity’ op mijn linkerhand laten tatoeëren. Dat is wat je echt nooit mag kwijtraken. ’t Is ook de essentie van romantiek, denk ik. Ik ben heel romantisch van aard – dat moet je maar niet schrijven, want het is uiteraard een staatsgeheim (lacht).»

HUMO Contradictoir maar waar: dat gevoelige en romantische meisje is tegelijk ook stoer en daadkrachtig.

Scherre «Dat is die batterij met een positieve en een negatieve kant in mij: die tegengestelden geven me energie. Zo maakt het me net heel sterk dat ik me kwetsbaar durf op te stellen. Dus als ik iets voel en denk dat ik dat moet delen, dan doe ik dat ook gewoon – tot op het schaamtelijke af. Dat lef maakt me opdringerig, aanwezig en praatziek – voor veel mensen ben ik gewoon te véél. Dan ga ik af, ontgoocheld. Maar dan weet ik het ook wel meteen. En als het werkt, zit het geweldig goed. Als ik iemand leer kennen, zeg ik tegenwoordig ook gewoon: ‘Ik ga je stalken en je ergste nachtmerrie worden, en vervolgens ga je me een halfjaar niet horen. Dat is standaard bij mij, zo werkt het. Zo. Bedenk nu maar of je daar iets mee kan of wil.’»

HUMO Ken jij eigenlijk schaamte? Je komt pas halverwege ‘l’amateur’ zelf in beeld, maar dan meteen ook totaal.

Scherre (knikt) «Alles bloot. Ik heb een archief met minstens duizend selfies. De bescheiden selectie in ‘l’amateur’ toont hoe ik mezelf zie. Ik heb me nog ingehouden (lacht).

»Toch moet ik heel vaak schaamte overwinnen, al zijn mijn grenzen blijkbaar niet dezelfde als die van de meeste mensen. Zo heeft schaamte voor mij niks met bloot te maken. Ik snap gewoon niet wat het probleem is. Voor mijn papa, een brandweerman, en mijn moeder, een verpleegster, is bloot gewoon heel functioneel.»

HUMO Dwarskijker, de scherpste aller kijkers, schreef naar aanleiding van je Jim-programma ‘Sexy summer’: ‘Murielle Scherre leek seks aan de verdrukkende moederkerk te koppelen.’

Scherre «Ik heb op een katholieke school gezeten en daar hebben ze me, in een poging tot opvoeding, een gevoel van schaamte over bloot willen aansmeren.

»Ik heb daar wel geleerd hoe het werkt, daarom heb ik allerlei woorden op mijn lichaam laten tatoeëren. Zoals de zeven hoofdzonden er op school door herhaling ingeramd werden, zo zorgt de dagelijkse confrontatie met mijn tattoos ervoor dat ik die woorden en waarden nooit vergeet. Ik heb er vier op mijn voeten: aan de buitenkant de deugden ‘chastity’ en ‘humility’ en aan de binnenkant de tegenovergestelde zonden. Ik vind kuisheid en nederigheid ronduit verwerpelijke deugden. Ze helpen je immers geen fuck verder in het leven, integendeel. Ik vind dat je in plaats van nederig juist heel trots moet zijn: op je lichaam, op wat je kunt en op wat je al dan niet gedaan hebt. Kuisheid vind ik dom en onnozel: waarom zou je de energie die je hebt en die bij mens en dier per definitie seksueel is, niet gebruiken? De seks op zich is voor mij niet het belangrijkste, het gaat me om de seksuele energie. Als het juist zit met je seksleven en het daaraan gekoppelde zelfrespect en lichaamsbewustzijn, dan heb je energie te over om te doen wat je maar wil.»

HUMO Toch lijken we seks tegenwoordig weer wat ingewikkelder te vinden dan een paar decennia terug.

Scherre «Het wás vroeger eenvoudiger. Aan de basis van la fille d’O lag ook de grote onzekerheid die ik bij veel vrouwen rondom mij zag.

»O, het hoofdpersonage van ‘Histoire d’O’ van Pauline Réage, beslist op een mooie dag om lustobject te worden: ze gaat in een kasteel wonen, laat zich haar vrije wil afnemen en onderwerpt zich samen met een heleboel andere vrouwen aan allerlei regels. Dat vond ik zo fascinerend dat ik er wel wat in zag om een dochter van O te worden: ik vind het fijn om te geven, aan het zo compleet mogelijke geluk van mijn vriend bij te dragen, ter beschikking van mijn lief te staan.

»Eén van de mooiste gedachten in ‘Histoire d’O’ is dat er in de liefde niks mooiers is dan iemand vrij te laten in de wetenschap dat hij of zij naar je terug zal keren. Ik vind dat cool.»

HUMO Tussen woord en daad gaapt weleens een kloof. Ken je koppels bij wie diezelfde openheid lang blijft werken?

Scherre «Nee, maar ik ken sowieso weinig koppels bij wie het lang blijft werken. Ik zie simpelweg te veel relaties rond me stranden in laksheid: partners raken uitgekeken op elkaar en laten zich gaan, tot één van hen verliefd wordt op een ander, vreemdgaat en de relatie stukloopt. Maar ik wil niet dat op iemand anders verliefd worden het einde van mijn relatie betekent: als ik twee kinderen heb, kan ik met gemak van allebei evenveel houden.

»In een verstandig boek over polyamorie heb ik gelezen over twee vaten: het ene is gevuld met tijd, het andere met liefde. Dat vat met tijd is beperkt – een dag telt maar 24 uur – maar dat met liefde heeft geen bodem. Daar zit de grootste valstrik voor open relaties: je kunt met gemak intense liefdesrelaties met meerdere mensen onderhouden, maar de tijd die je met iemand doorbrengt, kun je simpelweg niet ook nog met iemand anders spenderen. Daarom moet je goed weten waar je prioriteiten liggen en dat heb ik in mijn vorige relatie niet geweldig aangepakt: ik ben als in een snoepwinkel gulzig in het rond blijven graaien. Dat is dus fout gelopen, maar ik beschouw een open relatie nog altijd als de meest vrije en verfijnde vorm van liefde die mogelijk is.»

Gaga en pervers

De lijst beroemdheden met la fille d’O rond de billen groeit gestaag: M.I.A. (‘Tijdens haar eerste optreden in Gent heb ik een pakketje met een onderbroek en een kaartje naar het podium gegooid en sindsdien koopt ze van elke collectie een hele reeks’), Rihanna, de vrouw van Nick Cave (‘Hij bedankte me tijdens een concert in de AB’), koningin Mathilde (‘Bij de Blijde Intrede heb ik haar maten gevraagd en nadien heb ik een pakketje opgestuurd. Je hoeft niet verder te vragen: ik ontbloot alles, behalve de kroon’), Els Pynoo en Lady Gaga: ‘Op die foto in ‘l’amateur’ heeft ze haar onderbroek achterstevoren aan. Natuurlijk zeggen mensen dan dat ik rare dingen maak. ’t Is een ontwerp met een uitsparing achteraan, maar zij draagt dat dus achterstevoren: wie is er dan de perverse geest? Toch ik niet?’

De bekende slipdraagsters illustreren hoe uitgekiend Scherre zichzelf en haar producten onder de aandacht weet te brengen. De voorbije elf jaar heeft la fille d’O gestaag aan naamsbekendheid gewonnen, door de mediaoptredens van haar stichtster en door de heisa over onder meer ‘Kruisverhoor’, het boek over Scherres 57 minnaars, en ‘Je fais du porno et j’aime ça’, haar pornofilm-onder-vrienden. Maar de vele bekende dochters van O bewijzen ook dat Scherre systematisch een soort gemeenschap uitgebouwd heeft; het laatste van de negen begrippen in ‘l’amateur’ is niet toevallig alchemie.

Scherre «Het gaat me om connecties maken. In het hoofdstuk over alchemie staan niet toevallig collages van foto’s die klanten van zichzelf gemaakt hebben en ons toegestuurd hebben. Ik vind het onwaarschijnlijk dat mensen die moeite doen, spontaan. Die vrouwen vertellen ons verhaal bijna beter dan ik dat zelf kan.

»Ik ben hier nooit aan begonnen met de bedoeling een religie te stichten. Maar intussen is er wel iets als een community, een sekte, een geloof. Die alchemie is natuurlijk ook het gevolg van het soort product dat ik maak. Lingerie zit mensen heel dicht op hun vel, letterlijk en figuurlijk. Ik ondersteun vrouwen – in het Frans spreekt men heel gepast van le soutien. Maar toch; ik kon elf jaar geleden niet vermoeden dat de impact zo groot zou zijn.»

HUMO Maar je hoopte wel op impact: ‘niet choqueren, wel confronteren, misschien veranderen’.

Scherre «Sowieso. We hébben ook al veel vrouwen veranderd. Vrouwen komen echt bij ons in de winkel aftoetsen of hun lichaam in orde is. Ik kan zo drie vrouwen noemen die we een borstverkleining bespaard hebben omdat ze bij ons eindelijk een goede bh gevonden hebben. Ik krijg mails à la ‘Vroeger liep ik op strand altijd met een T-shirt over mijn bikini, tegenwoordig moet ik moeite doen om in de stad mijn kleren aan te houden’. Geweldig!

»Soms vraag ik me af waar ik mee bezig ben: lingerie is en blijft een luxeproduct. Zou ik niet beter iets constructievers doen? Een dierenasiel openen? Soepbedelingen organiseren? Maar dan krijg ik weer een mail die leert dat we, weliswaar binnen het luxesegment van de mode, heel constructief werk doen.»

HUMO Was je vroeger niet heftiger in je bekeringsdrift?

Scherre «Prediken doe ik niet meer, ik loop niet langer uit te bazuinen dat alle vrouwen er fantastisch uitzien, ik heb het gehad met de barricades. Om frustraties te vermijden hou ik het er tegenwoordig simpelweg bij te zeggen wat ik ervan denk. Het lukt toch niet om iemand ervan te overtuigen dat zij niet dik is. Dus probeer ik vrouwen gewoon te laten ervaren dat ze er fantastisch uitzien.

»Je kent de mythe van de lelijke vriendin: veel vrouwen gaan uit in het gezelschap van een lelijker vriendin, om er zelf beter uit te komen. Dat begrijp ik niet en vind ik verschrikkelijk. Ik probeer het omgekeerde te bewerkstelligen: ik probeer vrouwen te laten zeggen tegen vrouwen die ze niet kennen, dat ze er ongelofelijk goed uitzien. Daarom zijn onze paskamers niet afgesloten. Als ik een vrouw vertel dat ze goed staat met een setje, denkt die natuurlijk dat ik haar simpelweg wat wil verkopen. Maar het wordt een heel ander verhaal als de vrouwen die naast haar staan, tussen hun eigen passessies door, zeggen dat die eerste bh haar prachtig stond. Dan kan ik naar boven gaan, dan regelen die vrouwen het wel onder elkaar en loopt er minstens één op wolkjes mijn winkel uit. Iedereen tevreden!»