getuigenismedisch raadsel
Na acht jaar in een rolstoel kan Frank weer lopen, met dank aan corona
Frank van Dijk was sinds een zwaar ongeluk in 2012 aan een rolstoel gekluisterd. De gezondheidsproblemen stapelden zich op. En toen kreeg hij ook nog corona. Familie werd tot drie keer toe voorbereid op zijn dood. Bij zijn ontwaken uit een coma van drie weken, was het gevoel in zijn benen terug. Nu staat en loopt Frank weer.
De elektrische rolstoel ging meteen de deur uit. Net als de tillift bij zijn bed. Weg ermee! Frank van Dijk had ze niet meer nodig. Hij kan weer lopen. Zelf uit bed stappen. Gewoon naar de wc als hij aandrang voelt en niet hoeven wachten tot er hulp is. Hij kan zelfs weer autorijden. ‘Een enorm gevoel van vrijheid. Ik kan gaan en staan waar ik wil. Hoef niet meer te wachten op de Regiotaxi.’
Het is een ongelooflijk verhaal. Acht jaar lang had Frank geen enkel gevoel meer in zijn benen.
FRANK «Ik heb wel eens hete thee gemorst. Snel een beetje afgedaan. Toen 's avonds mijn broek uit ging bleek ik een flinke brandwond te hebben. Ik had het niet door.»
Hoe treurig ook, Frank lacht als hij eraan terugdenkt. Hij lacht sowieso veel. Deed hij ook toen zijn leven alleen maar tegenslag en pijn kende.
FRANK «Ik heb echt wel mijn donkere periodes gekend, dat ik het gewoon niet meer zag zitten. Maar meestentijds ben ik optimistisch ingesteld. Er is altijd wel iets om voor door te gaan. Mijn kinderen voorop.»
12-12-2012
Hij wisselt een liefdevolle blik met zijn dochter Jennifer, die naast hem op de bank zit. Die bank is nieuw.
FRANK «Lekker op de bank liggen. Dat heb ik ook jaren niet gekund.»
Voor Jennifer is het letterlijk een droom die is uitgekomen.
JENNIFER «In mijn slaap zag ik m’n vader nog gewoon lopen. Steeds als ik hem nu zie gaan... Ik kan het nog steeds nauwelijks geloven.»
12-12-2012. Deze datum staat in het geheugen van Frank van Dijk gegrift. Het was de dag dat zijn leven een dramatische wending nam.
FRANK «Een maand eerder had ik nog uitgebreid mijn vijftigste verjaardag gevierd. Ik heb toen veel gedanst, dat weet ik nog.»
Zijn ogen glinsteren bij de gedachte aan die onbevangen tijd. Hij leek een onverwoestbaar lijf te hebben. Werkte tachtig uur in de week. Geen idee hoe de spreekkamer van de dokter er van binnen uitzag.
Mercedes in drie stukken
Die woensdag is de man weer vroeg uit de veren. Op naar Waspik, waar hij werkt voor een biologische bakker die brood levert aan winkels in de hele Benelux. Frank neemt die dag Zeeland en de kust van België voor zijn rekening. Met een volgeladen vrachtbus en een bijrijder gaat hij op pad. Even buiten het Belgische Kalmthout gaat het mis.
FRANK «Een Mercedes 500 die ons tegemoet kwam stond voorgesorteerd om linksaf te slaan. Hij stond stil. Maar vlak voor ik hem passeerde gaf hij gas. De klap was enorm. De Mercedes lag in drie stukken en het motorblok lag dertig meter verderop.»
De bestuurder van de auto blijft wonderwel ongedeerd. Hij blijkt stomdronken en bekommert zich niet om de twee gewonde mannen in de vrachtbus.
FRANK «Ik heb begrepen dat hij daarna nog een gebroken kaak heeft opgelopen. Hij werd geslagen door een buurtbewoner die hij aansprak om de schadepapieren af te handelen.»
Frank schokschoudert als hij geluidloos lacht.
Geen verklaring
De twee Nederlanders worden naar het ziekenhuis gebracht. Daar lijken de verwondingen in eerste instantie mee te vallen. Op zijn aandringen wordt Frank de volgende dag met een nekkraag naar huis gebracht. Hij zou alleen een hersenschudding hebben opgelopen. Maar in de dagen die volgen krijgt hij steeds meer pijn in zijn benen. Onverdraaglijke pijn.
FRANK «Elke stap die ik zette voelde ik tot in mijn kruin. Daarna kwamen de uitvalsverschijnselen. Lag ik ineens op de grond.
In het ziekenhuis kunnen ze geen verklaring vinden voor de klachten. Een hernia, wordt verondersteld. Of een aantasting van de zenuwuiteinden, oftewel polyneuropathie. Achteraf lijkt een conversiestoornis de meest waarschijnlijke verklaring. Dochter Jennifer legt het uit als een soort kortsluiting in de hersenen.
JENNIFER «Onder extreme omstandigheden wordt een deel van de lichaamsfuncties afgesloten.»
Wat de oorzaak ook is, de vitale vijftiger die Frank van Dijk was belandt in een rolstoel.
FRANK «Dat had één voordeel: ik was van de pijn verlost.»
Douchen in de hospice
Terug in Oss begon een nieuwe strijd, namelijk die om een aangepaste woning.
JENNIFER «We hebben er een jaar lang voor moeten vechten. Toen ons pap thuiskwam was er nog helemaal niks geregeld. Nog geen rolstoel. Het was een zaterdag en niemand was bereikbaar. Gelukkig werd er ’s avonds nog een hoog-laagbed naar binnen gebracht.»
De medewerksters van de thuiszorg in Oss krijgen een pluim.
JENNIFER «Ze regelden op zeker moment dat ons pap kon douchen in de Oase. Dat is een hospice. Telkens als daar een kamer leeg stond, kon mijn vader er terecht voor een wasbeurt. De thuiszorgmedewerkers hielpen hem in hun vrije tijd. Echt top.»
Na een jaar komt het dan eindelijk tot een verhuizing naar een gelijkvloerse woning. Hier begint Frank aan het opbouwen van een nieuw leven. Een leven als gehandicapte supervrijwilliger. Hij zet zich in voor de ruilwinkel, de scouting en de kenniskring. De wijkstichting? Dat ís Frank.
FRANK «Ik was voorzitter, penningmeester en secretaris tegelijk.»
En daar is weer die lach.
Lijst met aandoeningen
Intussen blijft fysiek ongemak hem plagen. Hij krijgt hartklachten en wordt gedotterd.
FRANK «Toen ze me onderzochten bleek ik al vier kleine infarcten te hebben gehad. De lijst met aandoeningen groeit. Diabetes, COPD, longontstekingen, wondroos. Medicijnen helpen nauwelijks. En dan te bedenken dat ik tot mijn vijftigste nooit iets mankeerde.»
Het wordt maart 2020. Jennifer begint zich steeds meer zorgen te maken over een nieuw virus dat zich vanuit China over de wereld verspreidt.
JENNIFER «Als ons pap dat ook nog krijgt, kan dat weleens het einde zijn.»
Haar angstige voorgevoel wordt bewaarheid. Frank wordt grieperig en krijgt koorts. Bij de huisartsenpost sturen ze hem naar huis. ‘Pak maar een paracetamolletje en ziek het uit’, luidt de boodschap. Corona is dan nog steeds een exotische ziekte en testen om de diagnose te stellen zijn er niet. ‘Misschien heb ik ook wel dat Chinese ding’, oppert de zieke zelf. Pas als bij hem tijdens een tweede huisbezoek een extreem laag zuurstofgehalte in het bloed wordt gemeten, gaan alle alarmbellen af. Frank gaat met spoed naar het ziekenhuis in Nijmegen.
JENNIFER «Hij was daar de eerste coronapatiënt ooit. Ik denk dat dat zijn redding is geweest. Ze hadden daar nog alle aandacht en tijd voor hem. Zijn behandelend arts leek wel dag en nacht met hem bezig.»
‘Ik zie ineens zijn voeten bewegen’
Ondanks alle goede zorgen gaat het niet best met Frank. Hij wordt naar de intensive care overgebracht en de familie krijgt te verstaan dat ze zich op het ergste moet voorbereiden.
JENNIFER «We konden niet eens naar hem toe, omdat we allemaal in quarantaine zaten.»
Frank zelf heeft dan allang geen benul meer van wat hem overkomt. Hij ligt drie weken in coma en krijgt allerlei cocktails van medicijnen toegediend. Langzaam maar zeker gaat het beter en op zeker moment is het tijd om hem uit zijn kunstmatige slaap te wekken.
Jennifer herinnert zich nog glashelder het moment dat ze naast zijn bed staat en zijn voeten ziet bewegen.
JENNIFER «Ik vroeg nog wat hier een verklaring voor kon zijn. De verpleegster zei dat het heel normaal was als mensen uit een coma ontwaken dat ze hun spieren gaan bewegen. Maar toch niet als dat al acht jaar niet gebeurd is? Ze wist niet dat mijn vader van onder verlamd was.»
Harde reset
Als Frank bij kennis komt bekruipt hem een vreemd gevoel.
FRANK «Het was alsof er iemand met m’n voeten aan het spelen was. Toen ik keek, was er niemand. Ik deed het zelf!»
De dokters hadden geen verklaring voor dit onverwachte effect. Wel is het zo dat de hersens en het zenuwgestel bij een diepe coma als het ware tot het allerlaagste pitje worden teruggeschroefd. Het ontwaken is vervolgens als een harde reset van de computer. Een conversiestoornis zou daarmee kunnen worden opgelost.
Blijdschap over het herwonnen gevoel in zijn benen maakt bij Frank al snel plaats voor frustratie over het verlies van kracht in zijn armen en handen. Ook dat lijkt een gevolg van de langdurige bewusteloosheid.
FRANK «Ik kon mijn armen nauwelijks nog optillen en mijn vingers niet bewegen. Wat moest ik nog met die klauwen? Ik zei: zonder armen hoeft het voor mij niet meer. De artsen verzekeren mij dat ik met revalidatie weer steeds meer gebruik zou kunnen maken van handen en armen. Dat klopt ook wel, maar het gaat erg langzaam. Ik wil vooruit.»
Kwajongensstreken
In het revalidatiecentrum merken ze weinig van het chagrijn bij Frank.
FRANK «Daar zette ik mijn eerste stapjes aan de balk. Dat was een heel emotioneel moment. Ik wilde niet dat het gefilmd werd. Moest het eerst zelf verwerken.»
In het centrum waar Frank later revalideert herinneren ze zich hem als de man die in zijn rolstoel door de McDrive reed om ijs voor de hele afdeling te halen. En ook van zijn kwajongensstreken.
FRANK «Ik deed regelmatig wheelies in mijn rolstoel. Tot schrik van de zusters, die dachten dat ik achterover sloeg. Ik heb toen ook veel boetes gekregen voor te hard rijden op de gang. In het begin dacht ik nog dat ze een geintje maakten, maar ze haalden voor straf echt mijn toetje weg na het eten.»
Na een laatste revalidatieperiode volgde in september de terugkeer naar huis. Een bijzondere gewaarwording voor iedereen die hem kende.
FRANK «Sommige mensen schrikken als ik in de deur verschijn.»
JENNIFER «Mijn vriend kende mijn vader alleen als een man in een rolstoel. ‘Ge bent ook geen kleintje’, reageerde hij.»
En dat laatste is ook in figuurlijke zin een feit.
FRANK «Als je in een rolstoel zit nemen mensen je niet serieus. ,Alsof je meteen ook geestelijk iets mankeert als je niet kunt lopen. Hoe vaak er niet over mijn hoofd heen over mij is gepraat. ‘Hallo, ik zit er gewoon bij’, riep ik dan.”»
Medisch raadsel
Helemaal de oude zal Frank nooit worden. Er rammelt nog te veel aan zijn lijf. Het herstel van de motoriek in zijn armen en handen zal nog jaren vergen, weet hij. En lopen kan ook maar beperkt. Tien tot twintig meter haalt hij tegenwoordig. Daarna moet hij uitrusten op zijn rollator. ‘Vooral vervelend als er dan net zo’n hoosbui overtrekt.’ Dansen zal hij waarschijnlijk nooit meer doen. Maar al met al is Frank een gelukkig mens.
FRANK «Een medisch wonder? De dokters noemden het een medisch raadsel. En dat is het ook voor mij: een raadsel.»
Expert: ‘In zestien jaar tijd niet meegemaakt’
Verrast maar niet echt verbaasd. Psycholoog Marleen Tibben kan zich heel goed voorstellen dat de comateuze toestand waarin Frank van Dijk door corona belandde zijn conversiestoornis heeft verholpen. ‘Ik vind het niet gek dat dit is gebeurd.’
Tibben heeft een eigen expertisecentrum voor functionele bewegingsstoornissen.
TIBBEN «Bij een functionele stoornis is er sprake van een verstoring van de motorische of sensorische functies. De meest voorkomende verstoringen van de motorische functies zijn verlamming, tremors of ongecontroleerde bewegingen. Bij een verstoring van de sensorische functies kan het gaan om blindheid, verlies van gevoel of doofheid. Hoewel deze klachten een neurologische of organische ziekte doen vermoeden, blijkt uit neurologisch onderzoek dat er geen bijzonderheden worden gevonden.»
Tibben behandelt haar patiënten met gedragstherapie door middel van onder meer hypnose en stressmanagement.
TIBBEN «Maar in de zestien jaar dat ik deze praktijk voer, heb ik dit nog nooit meegemaakt. Hoewel het dus zeker wel een verklaring kan zijn.»
(AD)
