Na de dopingval: de wederopstanding van Maria Sharapova

Meer dan tien jaar was Maria Sharapova hét paradepaardje van de tenniswereld – de perfecte vrouw, tot ze begin 2016 werd geschorst wegens dopinggebruik. Vorige week maakte ze in Stuttgart onder massale belangstelling en met succes haar comeback. Een gesprek over verdriet, vreugde en het gebruik van medicatie in topsport.

'Ik heb me heel klein en kwetsbaar gevoeld'

Sharapova testte tijdens de Australian Open van 2016 positief op meldonium, een medicijn tegen hartziekten dat onder meer zorgt voor een betere bloedcirculatie. Het was niet zomaar een nieuw dopinggeval, maar de ontmaskering van een wereldster, een grandslamwinnares en voormalige nummer één van de wereld, de lieveling van alle grote sponsors. De Russin kreeg van het Internationaal Sporttribunaal een schorsing van 15 maanden opgelegd. Voor het gerecht was het duidelijk dat ze de dopingreglementen had overtreden, maar verder had ze ‘geen significante fouten’ gemaakt.

Sharapova beweerde al jaren meldonium te nemen als versterkend middel voor haar gezondheid. Toen het product op 1 januari 2016 op de dopinglijst kwam te staan, is ze het blijven nemen. En daar heeft ze voor geboet.

- Mevrouw Sharapova, u hebt de voorbije maanden een verbeten strijd gevoerd om uw schorsingsperiode te verkorten, en dat is gelukt. Keert u nu terug als een razende furie die zichzelf weer wil bewijzen?

Maria Sharapova «Ik hoef mezelf allang niet meer te bewijzen. Vroeger, als groot meisje dat niet goed bewoog en op gravel speelde, zeiden velen dat ik nooit de French Open zou kunnen winnen. Ze twijfelden aan mijn talent. Dat is voorbij.»

- Stelt u zich al voor hoe de concurrentie zal reageren?

Sharapova «Dat is het laatste van mijn zorgen. Ik heb er nog geen enkele gedachte aan verspild.»

- Veel van uw collega’s vinden het belangrijk dat ze respect krijgen van hun tegenspeelsters.

Sharapova «Ik weet dat ik op mijn terrein gerespecteerd word. Ik zie het aan de manier waarop ze tegen me spelen. Ik zie het als ze in de voorrondes onder hun niveau spelen en de volgende dag helemaal anders tegenover mij op het center court staan. Dan voel ik dat ze respect voor me hebben. Al de rest is lucht. Ik moet ook nu niet bij iedereen geliefd zijn.»

- Andy Murray, de aanvoerder van de wereldranglijst bij de mannen, geloofde niet dat u meldonium als medicament had genomen. Dat kan u toch niet koud hebben gelaten?

Sharapova «Zoals u weet, heb ik meteen na mijn positieve test een persconferentie gegeven. Als ik een gemakkelijke uitvlucht had willen zoeken, zou het dom zijn geweest te verkondigen dat ik tien jaar lang een bepaald medicament heb genomen. Als ik echt iets had willen verzwijgen, zou ik nooit zo omstandig een verklaring hebben afgelegd.»

- Waarom hebt u Murray’s uitspraken niet radicaal van de hand gewezen?

Sharapova «Wat had het mij opgeleverd om op zo’n moment ook nog een woordenstrijd aan te gaan? Zinloos.»

- U werd beschuldigd van dopingmisbruik en u zei niets. Dat kan als een schuldbekentenis worden gezien.

Sharapova «Ik zat midden in een juridisch geschil en kon alleen al daarom niets zeggen. Niet dat ik anders op die commentaren zou gereageerd hebben. En de persoon die u daarnet noemde, heeft mij persoonlijk een steunboodschap gestuurd.»

- Bizar.

Sharapova «Er is een enorm verschil tussen wat men in een interview zegt, en wat er onder vier ogen gezegd wordt.»

undefined

- Heeft u dat niet gekwetst?

Sharapova «Ik probeer al sinds mijn 17de om te gaan met wat mensen over mij zeggen. De dag nadat ik Wimbledon gewonnen had, stonden journalisten aan de deur van mijn grootouders, niet om ze te feliciteren met de overwinning maar om hen te overladen met drek. ‘Jullie hebben Maria’s kindertijd afgepakt en haar naar Amerika gestuurd,’ verweten ze hun. Ik draag een pantser, al sinds mijn kinderjaren – mijn hele leven lang. Ik heb gevochten om mijn sport terug te krijgen, maar ik heb niet de gewoonte om tegen mijn critici in de tegenaanval te gaan.»

- Dat is moeilijk aan te nemen als men u op de baan aan het werk ziet.

Sharapova «Tja, op de baan ben ik agressief en geef ik alles. Je kunt daar de verkeerde conclusies uit trekken. Ik ben eigenlijk heel zacht van aard. Ik ben helemaal niet kwaadwillig, vijandig of afgunstig. De hele dopingaffaire heeft mijn ouders veel pijn gedaan, mijn vader was woedend. Ook ik heb een periode van rouw doorgemaakt.»

- Hoe uit zich dat?

Sharapova «Geen motivatie. Ik zonder me af. Lees. Luister naar podcasts. Maar ik ben een open boek: de mensen in mijn omgeving weten wanneer ik me goed of slecht voel. Daarom is het zo raar dat ik een koude kikker word genoemd, die zich nooit blootgeeft – ik ben als mens precies het tegenovergestelde.»

- Zijn er veel tranen gevloeid?

Sharapova «Ik had mijn slechte momenten. Het proces was erg kwetsend en deprimerend. Ik wist niet hoe ik met de situatie om moest gaan. Het moeilijkste was dat ik nergens vat op had. Die hele papierwinkel, alleen maar mannen in pak met das, die lage plafonds, vreselijke sfeer... Zo zit ik niet in elkaar. Ik heb me heel klein en kwetsbaar gevoeld.»

- U was niet helemaal onschuldig. U liet in 2013 de verantwoordelijkheid voor de controle op de verenigbaarheid van uw medicijnen met de nieuwe antidopingrichtlijnen aan uw manager Max Eisenbud over. En die heeft zijn werk niet gedaan.

Sharapova «Inderdaad. Dat was ook mijn verantwoordelijkheid, ik had het zelf moeten doen. Dat was mijn grootste fout. Ik ben te slordig geweest.»

- In welk opzicht?

Sharapova «Meer dan negen jaar lang kreeg ik van het antidopinglaboratorium zwart op wit het bewijs dat alles wat ik nam wettelijk in orde was.»

- Waarom hebt u uw manager niet ontslagen?

Sharapova «Ik wilde die weg niet opgaan. Als ik achteromkijk, ben ik vooral teleurgesteld, omdat zoiets groots door een kleinigheid verhinderd had kunnen worden. Als Max zorgvuldiger was geweest, was er niks gebeurd. Of als de Internationale Tennisfederatie me in november 2015 bij de Fed Cup in Praag gewoon was komen zeggen dat bepaalde middelen op de nieuwe lijst van verboden producten zouden terechtkomen. Ook een simpele e-mail met de nieuwe dopingrichtlijnen had volstaan.»

- Het is niet omdat de federatie een ondoorzichtig communicatiebeleid voert, dat u niet verplicht bent zelf te informeren welke middelen verboden zijn.

Sharapova «Klopt. (Verheft haar stem) Maar dan heb je nog ene Stuart Miller, de man die aan het hoofd staat van het antidopingprogramma van de tennisfederatie. In 2015 was er, in de aanloop naar de nieuwe lijst, een Monitoring Program: er werd al op een aantal producten, waaronder meldonium, gecontroleerd, zonder dat positieve tests bestraft werden. Er waren 27 positieve tests, waarvan er vijf van mij kwamen.»

- Wat houdt dat in?

Sharapova «Dat houdt in dat er 27 positieve meldoniumtests in het systeem zaten, terwijl Miller zogezegd van niks wist. Hij wílde niets weten. En dat is voor mij het bewijs dat hij zijn job niet heeft gedaan. Het ITF moet ervoor zorgen dat hun atleten op de hoogte gebracht worden van de nieuwe dopingregels. Ik heb mijn deel van de verantwoordelijkheid publiekelijk op mij genomen, maar er waren ook anderen die iets hadden kunnen doen.»

- Het was een Russische arts, Anatoly Skalny, die u na uw overwinning in Wimbledon in 2004 het gebruik van meldonium aanraadde. U woonde toen al in Amerika. Waarom een Russische dokter?

Sharapova «Ik was nog maar 18 jaar oud, en mijn vader, die voor mij verantwoordelijk was, sprak niet zo goed Engels. Waarom zou hij dan een Amerikaanse arts in vertrouwen hebben genomen?»

- Skalny raadde u niet alleen meldonium aan, maar ook riboxine en magnerot en talrijke voedingssupplementen. Dat klinkt ongezond voor een topsporter, of het moet de bedoeling zijn geweest om doping te gebruiken. Wat vindt u van dergelijke beschuldigingen?

Sharapova «Ik kan u zeggen dat er een groot verschil is tussen tien maanden per jaar topprestaties leveren terwijl je voortdurend op reis bent, en thuis een rustig leventje leiden. De lichamelijke belasting is totaal anders. Toen ik op mijn 18de thuiskwam van een tornooi, lag ik vier dagen in bed met 39,5 graden koorts. En dat vijf, zes keer per jaar.»

- Had de cocktail van medicijnen meteen een invloed op uw gezondheid?

Sharapova «Jazeker! Ik moest mijn immuunsysteem versterken. Na mijn grandslamzege had ik veel meer verplichtingen, ik speelde ineens meer dan vijftien tornooien op een jaar. Mijn lichaam kon dat niet langer bolwerken.»

- Overdreef u niet een beetje met voedingssupplementen?

Sharapova «Integendeel, ik vind dat sporters hun lichaam móéten ondersteunen wanneer ze zoveel van zichzelf vergen. Niet alleen om beter te presteren, maar voor hun gezondheid in het algemeen.»

- Het gezond verstand zegt dat je bij overbelasting moet rusten.

Sharapova «Hoe kun je professioneel sporten en je lichaam niet tot het uiterste dwingen? Onmogelijk. Ik heb dat spul genomen omdat ik niet gezond was.»

- Het nut van voedingssupplementen is vandaag onder voedingsexperts omstreden.

Sharapova «En daarom ben ik in 2013 gestopt met het nemen van zoveel voedingssupplementen. Het werd ondraaglijk. Dat is nu juist de ironie van het verhaal: ik heb mijn arts indertijd vervangen door een voedingsadviseur. En daarna gooide ik mijn voedingspatroon drastisch om.»

- Waarom bent u meldonium, riboxine en magnerot blijven nemen toen u in 2013 bij Skalny wegging?

Sharapova «Skalny gaf me de raad ze te blijven nemen.»

- Alleen al bij de European Games in Bakoe testten in 2015 66 atleten positief op meldonium. Een verdacht hoog cijfer voor een middel tegen hartziekten, vindt u niet?

Sharapova «En daarom zou het op de dopinglijst zijn gezet? Omdat veel sporters het gebruiken? Er zijn geen betrouwbare studies over, het product werd nooit ernstig onderzocht. Men weet er niets over. Wat ook frustrerend is.»

- Het is inderdaad nog steeds omstreden of meldonium voor betere prestaties zorgt. Waarom hebt u zelf zo lang vertrouwd op een geneeskundig middel dat in heel wat opzichten nog onbekend is?

Sharapova «U mag niet vergeten dat het middel in Rusland door miljoenen mensen genomen wordt. Mijn grootouders gebruiken het. Iedereen.»

- Wat neemt u zichzelf in deze hele zaak nu eigenlijk écht kwalijk?

Sharapova «Dat ik na Skalny geen gewone arts meer onder de arm heb genomen, iemand die alles goed in de gaten hield.»

- Hebt u intussen zo iemand gevonden?

Sharapova «Ja, in Spanje. Hij komt uit het tennis, hij kent het wereldje dus.»

- Dat wil zeggen dat u nu zuiver op de baan staat?

Sharapova «Er zijn heel wat ongerijmdheden in het verhaal, ik weet dat. Dat ik als topsporter niet eens een echte arts had, bijvoorbeeld, en nu 15 maanden geschorst ben. Maar als ik echt de boel had willen belazeren, had ik me dan niet omringd met een boel mensen die alles drie keer checken in plaats van zo onvoorzichtig en roekeloos te zijn?»

undefined

'Het afgelopen jaar ben ik er ondanks alle ellende van overtuigd geraakt dat ik ook na mijn carrière een mooi leven zal hebben'

- Werd u de afgelopen twaalf maanden getest?

Sharapova «Vanmorgen nog.»

- En in 2016?

Sharapova «Meer dan zeven keer.»

- Hebt u zelf het gevoel dat uw sport zuiver is?

Sharapova «Vergeleken met andere sporten? Ja.»

- Hoe hebt u zich voorbereid op de comeback?

Sharapova «Toen ik pas geschorst was, heb ik een inspannings-ecg (een electrocardiogram terwijl de patiënt een fiets- of looptest ondergaat, red.) laten maken. Daaraan zag ik wat er moest verbeteren. Ik heb wat meer lange afstanden gelopen, wat nieuw voor mij was. En ook aan spinning en boksen gedaan, en trektochten gemaakt.»

- Hebt u ook getraind in publieke fitnesscenters?

Sharapova «Soms wel.»

- En meteen draaiden alle hoofden zich in uw richting?

Sharapova «Nee, ik vond de sfeer aangenaam. Ik heb heel gewoon meegedaan aan de cursussen, yoga gevolgd...»

- Hoe vond u de motivatie om te blijven trainen, zonder de druk van wedstrijden in het verschiet?

Sharapova «Ik wilde me als vrouw goed voelen, goed voor de dag komen, in vorm blijven. Ik trainde niet alleen, ik genoot er ook van. Dat was totaal nieuw: zomaar leren appreciëren waartoe je lichaam in staat is.»

- Bij wie vond u steun?

Sharapova «Ik heb niet veel vrienden, een stuk of vijf, maar ik kan altijd op hen rekenen. En dan zijn er ook nog mijn familie en mijn team.»

- Werd u uitgedaagd door opmerkingen zoals: ‘Kijk daar, die sjoemelaarster?’

Sharapova «Heb ik niet één keer gehoord. Als ik werd aangesproken, was het door mensen die me aanspoorden. Van koks in restaurants tot piloten op de luchthaven, van overal. Op momenten dat ik er helemaal doorheen zat, was dat precies wat ik nodig had. Het was een beangstigende gedachte dat ik misschien nooit meer zou kunnen tennissen. Ik wilde in geen geval op die manier mijn carrière beëindigen.»

- Was u verrast door de steun?

Sharapova «Ik had me nooit gerealiseerd hoezeer wat ik heb gedaan van invloed is geweest op het leven van andere mensen. Toen ik dat besefte, heb ik me voor het eerst echt bijzonder gevoeld. Ik weet nu dat ik niet alleen voor mezelf, maar ook voor anderen mijn sport uitoefen.»

undefined

undefined

'Ik word een koude kikker genoemd, maar ik ben precies het tegenovergestelde.'

- U bent op 19 april 30 jaar oud geworden. Hoe lang wil u nog tennissen?

Sharapova «Geen idee. Ik heb mijn eigen merk ontwikkeld, dat wil ik koesteren. Daarna wil ik een gezin stichten. Het laatste jaar ben ik er ondanks alle ellende van overtuigd geraakt dat ik ook na mijn tenniscarrière een mooi leven zal hebben.»

- Met welke verwachtingen keert u terug?

Sharapova «Mijn doel is de top. Dat hoeft niet meteen, zolang ik er maar naartoe beweeg.»

- En als u niet meer voorbij de 20ste plaats komt?

Sharapova «Je kunt onmogelijk zo denken als je ooit een grand slam gewonnen hebt, als je weet wat het is om nummer één te worden.»

- Uw laatste grandslamtitel is drie jaar oud. Hebt u nog een grote titel nodig om gelukkig te zijn?

Sharapova «Nee, ik heb in mijn leven al veel overwinningen behaald zonder dat ik gelukkig was, omdat er bijvoorbeeld in mijn privéleven iets verkeerd liep. Winnen is een fantastisch gevoel, geen doel. Je houdt de beker omhoog, en dat is het dan ook. De reis ernaartoe is prachtig. Die doet je groeien.»

- Denkt u dat er uiteindelijk naar u geluisterd zal worden?

Sharapova «Ik heb in mijn leven te hard gewerkt om te zwijgen. Het is voor een vrouw blijkbaar niet altijd de gemakkelijkste optie om op te springen als een tijger en te vechten. Het wordt niet altijd als juist beschouwd. Maar ik heb me voor niemand verstopt. Ik weet welke fouten ik heb gemaakt.»

© Stern