Na het faillissement van Thomas Cook: 'Het is alsof Kreta getroffen is door een aardbeving van 7 op de schaal van Richter en we nu wachten op een tsunami'

Het faillissement van Thomas Cook is op Kreta keihard aangekomen. De economie van het Griekse eiland drijft op de toeristenindustrie. 'Het is alsof Kreta getroffen is door een aardbeving van 7 op de schaal van Richter en we nu wachten op een tsunami.'

De spanning is om te snijden aan het zwembad van het Heronissos Hotel. De hotelmanager knikt in de richting van twee Thomas Cook-gasten en schudt vervolgens misprijzend haar hoofd. De twee gasten, beiden met hun all-inclusivearmbandjes strak om de pols, beginnen zowaar nog harder met hun hoofd te schudden. 'Ze begrijpen het heus wel', sist de manager, 'maar het interesseert ze gewoon niet.'

Het gros van de bewoners van de Griekse badplaats Chersonisos voelt zich zaterdagochtend ellendig: de ontspannende helft omdat ze gisteren misschien een Flügel te veel dronken en de nog altijd brandende zon hun maar weinig kans biedt hun roes uit te slapen; de werkende helft omdat ze 100 miljoen euro dreigen te verliezen.

Paniek

'Gasten vielen ons bijna letterlijk aan toen we ze vroegen te betalen voor de bedden waarop ze slapen', zegt hotelmanager Fotini Kaloutsaki van de betonnen kolos aan de kust waar vorige week opeens paniek uitbrak onder de gasten.

Fotini Kaloutsaki «Ik heb ze geprobeerd uit te leggen dat het niet onze schuld was dat Thomas Cook failliet ging - dat we toch echt geld nodig hadden om hun eten te betalen. Maar ze weigerden simpelweg. Er was niet één gast die zei: 'Goh, ik begrijp jullie situatie.' Ze waren alleen bezig met hun eigen geld.»

Wie het chagrijn van Kaloutsaki, die al ruim dertig jaar op dit eiland in de toerismesector werkt, wil begrijpen, moet weten dat de toeristische industrie op Kreta van een onschatbare waarde is voor de lokale economie. De grofweg vier miljoen toeristen genereren jaarlijks ongeveer 3,1 miljard euro, wat goed is voor bijna de helft van alle lokale inkomsten. Zeventig procent van dat geld wordt bovendien tijdens het hoogseizoen verdiend.

En aan het eind van het zomerseizoen ging het dit jaar zo verschrikkelijk mis.

Want een week geleden ging Thomas Cook, het oudste reisbureau ter wereld, opeens ter ziele. Het was de Britten niet gelukt een antwoord te vinden op de opkomst van internetbedrijven als Booking.com enerzijds en de nieuwe hegemonie in de lucht van Ryanair en EasyJet anderzijds. Omdat ook eventuele geldschieters, met in het achterhoofd een naderende brexit, geen trek meer hadden in nieuwe investeringen, bleek een bankroet vorige week onafwendbaar.

Dat faillissement had gigantische gevolgen: 22.000 werknemers van Thomas Cook leven sindsdien in onzekerheid, net als de ongeveer 600.000 toeristen die al reizen hadden geboekt via Thomas Cook. Het probleem was zelfs zo omvangrijk dat de Britse overheid Operation Matterhorn in het leven riep: de grootste repatriëringsmissie van het Verenigd Koninkrijk sinds de Tweede Wereldoorlog.

Kaloutsaki «En o, o, vooral hier in Chersonisos kwam die klap hard aan. Zeker 80 procent van de lokale hotels had een contract met Thomas Cook. Kijk naar onze eigen situatie. Van de tweehonderd kamers was deze zomer bijna de helft via de Britten geboekt, wat achteraf betekent dat bijna de helft van al onze gasten wekenlang onbeperkt konden opscheppen bij het avondeten en onbeperkt pils konden bestellen aan het zwembad, zonder dat wij daar waarschijnlijk ooit een euro voor zullen ontvangen. Het kostte ons meer dan 300.000 euro.»

Op de poef

'Het is alsof Kreta getroffen is door een aardbeving van 7 op de schaal van Richter en we nu wachten op een tsunami', zegt ook de voorzitter van de vereniging van reisbureaus op Kreta, Michalis Vlatakis. De aardbeving zelf noemt hij de schulden waarmee hotelhouders als Kaloutsaki nu te kampen hebben. Die konden zo oplopen omdat Thomas Cook zijn contracten doorgaans pas negentig dagen later voldeed, waardoor de honderdduizenden gasten die sinds 15 juli op het eiland arriveerden en van wie de meesten er op all-inclusivebasis vertoefden, tweeënhalve maand lang op de poef hebben geleefd. Omdat het nog maar de vraag is of dat geld wordt terugbetaald door de verschillende reisverzekeraars, schat Vlatakis de schade op Kreta alleen al rond de 100 miljoen euro.

Vlatakis «Maar daarmee is de kous nog niet af. Na een aardbeving volgt op eilanden immers vaak een tsunami - een natuurfenomeen dat nog meer schade veroorzaakt dan de aardbeving zelf. Zo is ook het huidige naseizoen tot mislukken gedoemd: de 150.000 toeristen die vanaf eind september het eiland zouden aandoen, blijven vanwege het faillissement nu noodgedwongen thuis. En dus blijven ook hun Griekse bedden leeg, net als de Griekse restaurants, de autoverhuurbedrijven, de taxi's, noem maar op.

»En nog veel desastreuzer: ook volgend jaar dreigt op een ramp uit te draaien. Doordat Thomas Cook wegvalt, hebben we voor de zomer van 2020 opeens 500.000 plekken vrij. Het is nog maar de vraag of die allemaal opnieuw zullen worden verkocht en vooral: tegen welke prijs?»

Het zijn potentiële rampscenario's die ook gelden voor vakantielanden als Tunesië, Turkije, Spanje en Cyprus, maar het faillissement van Thomas Cook komt toch het hardst aan in Griekenland, de belangrijkste bestemming van de Britten waar de gevolgen van de financiële crisis bovendien nog altijd nadreunen. Eerder deze zomer zei Elena Kountoura, die de afgelopen vier jaar de Griekse minister van Toerisme was, nog dat de toeristenindustrie eigenlijk de enige sector was die de economie tijdens de crisisjaren overeind hield. 'Het aantal toeristen is sinds 2009 zelfs verdubbeld, waardoor er op dit moment driemaal zoveel vakantiegangers het land aandoen als er inwoners zijn', zei ze.

Omdat het toerisme groeide terwijl de rest van de economie kromp, was de sector dit jaar goed voor ruim een kwart van het volledige bruto binnenlands product. En belangrijker nog: 25 procent van alle banen in Griekenland was direct aan het toerisme gelinkt. Dat juist die sector vorige week zijn allerbelangrijkste opdrachtgever verloor, is daarom niets minder dan een ramp. Niet voor niets sprak het hoofd van de hoteliersvereniging op Kreta in verschillende lokale kranten van 'de grootste klap voor de Griekse economie sinds de financiële crisis'.

Kaloutsaki «Dat maakt deze hele kwestie ook extra verschrikkelijk. Mijn gasten verliezen hierdoor misschien een paar honderd euro, maar wij zijn allemaal honderdduizenden euro kwijt. Ik heb ze dat proberen uit te leggen, maar ze willen het niet begrijpen.»

Snijdende spanning

Ziedaar de reden waarom er een paar dagen na het faillissement nog altijd een snijdende spanning aan het hotelzwembad hangt. Kaloutsaki en haar personeel vrezen voor hun toekomst, terwijl de nog altijd aanwezige Thomas Cook-gasten maar blijven consumeren omdat ze nu eenmaal een all-inclusive-polsbandje dragen.

Kaloutsaki «Ze weigeren extra te betalen, want ze zeggen dat ze recht hebben op onze diensten. Ze zeggen: als jij ons extra laat betalen, zetten we dat op sociale media. Dus wat moet ik doen? Ik kan moeilijk de deuren blokkeren, zoals sommige hotels in Tunesië hebben gedaan. Ik wil geen schandalen.»

Weer knikt ze misprijzend naar een stel bakkende Thomas Cook-klanten. Ditmaal naar Sophie Tabar en Luc Pinsart, beiden 51, uit Luik. Zij arriveerden vorige week zondag nog goedgemutst in Chersonisos, tot ze zich vanwege het faillissement van hun reisorganisatie gedwongen voelden het Belgisch consulaat in totaal 27 keer te bellen en meermaals plaats te nemen in het kantoor van Kaloutsaki.

'Het is een schande wat hier gebeurt. De manager zei dat wij extra moesten betalen, terwijl zij waarschijnlijk alles terugkrijgt van de verzekering. Ze zei dat wij het hotel uit moesten, maakte óns uit voor leugenaars, terwijl, terwijl...'

Ja, knikt haar partner instemmend. 'Wij worden aan ons lot overgelaten. Als we morgen teruggaan, moeten we zelfs ons eigen vervoer naar het vliegveld regelen. Dat is toch te zot voor woorden?'

© De Morgen