Na Osaka en Biles: ‘Mentale blessures zijn steeds minder taboe’

De sportzomer laat zien hoe topsporters ook maar mensen zijn. Twee tennissterren kregen een inzinking, en dinsdag trok ook de Amerikaanse topturnster Simone Biles zich na een fout (tijdelijk?) terug op de Olympische Spelen wegens ‘mentale demonen’.

Nooit had ze gedacht dat het zo zou lopen. Hypergetraind en barstensvol talent warmde ze zich op voor één van ‘s werelds grootste sportwedstrijden. Om er dan bruusk de brui aan te geven. Niet omdat een knie het begaf, maar omdat er psychisch iets knapte.

Net als eerder de Japanse tennisster Naomi Osaka, die zich terugtrok uit Roland Garros omdat haar depressieve gevoelens en angsten plots de overhand namen, verdwijnt op de Olympische Spelen nu ook de Amerikaanse turnster Simone Biles tot ieders verrassing al dan niet tijdelijk in de catacomben wegens zielenpijn. Die stak de kop op na een mislukte sprong tijdens de teamfinale. Door die atypische fout sleurde Biles de Amerikaanse ploeg niet zoals gepland naar de overwinning tegen ‘aartsvijand’ Rusland.

Achteraf verklaarde de turnster dat ze zich na de flater terugtrok uit de teamfinale wegens ‘een blessure aan haar trots’. ‘Na die prestatie wou ik niet voortdoen’, zei ze. ‘Ik moet mijn mentale gezondheid bewaken. Dat wordt steeds belangrijker in de sport. We moeten zowel onze geest als ons lichaam beschermen en niet gewoon doen wat de wereld van ons verwacht.’

Daarmee lijkt Biles te verwijzen naar de statements van Naomi Osaka in Parijs. Zij gaf er de brui aan na een aanvaring met de organisatie van Roland Garros omdat ze niet op een persconferentie aanwezig was. ‘Ik ben introvert, angstig en heb last van een depressie’, zo schreef Osaka toen op sociale media. Ze voegde eraan toe dat haar psychisch welzijn nu op de eerste plaats moest komen.

Maandag illustreerde nog een andere tennisster in Tokio al dat topsport ook hard kan zijn voor de ziel. De Poolse Iga Swiatek, favoriete voor Olympisch tennisgoud, huilde zes minuten toen ze al in de tweede ronde werd uitgeschakeld.

‘Bij Biles schrok ik toch dat ze haar plezier is kwijtgespeeld’, zegt sportpsycholoog Bert De Cuyper (KU Leuven). ‘Zich amuseren was echt haar motor.’ Maar op Instagram schreef de turnster zondag al dat het ‘soms zwaar is de wereld op je schouders te dragen’. ‘Daarnaast is het psychologisch niet verwonderlijk dat wie nooit fouten maakt daar niet goed weet mee om te gaan wanneer dat zeer uitzonderlijk wel gebeurt.’

Individuele zielenroerselen zijn vanop afstand natuurlijk moeilijk te duiden. Maar sportpsychologen zien hoe dan ook twee trends die helpen verklaren waarom tegenwoordig ook de topsport vaker psychische kwetsbaarheden laat zien.

Ten eerste is de druk groter geworden omdat meer mensen dan ooit meekijken én instant commentaar geven. ‘De wereld is een dorp geworden, inclusief dorpsroddels’, zegt De Cuyper. ‘Dat speelt sommige topsporters zeker parten.’

Ten tweede zijn mentale sores ook onder atleten niet langer zo taboe. ‘Toen een keeper van Anderlecht jaren geleden flaterde en dat aan stress toeschreef, verscheen er in de krant een cartoon van die keeper met een trechter op zijn hoofd en zijn trainer die hem richting psychiatrie begeleidde. Dat zou nu niet meer gebeuren’, zegt De Cuyper. ‘Het wordt als ‘normaal’ gezien dat ook topsporters met mentale demonen kunnen kampen.’

Al is nog niet iedereen mee, zo illustreerde Dirk Van Esser, die bij Sporza gastcommentator was tijdens de ongelukkige passage van Biles. Hij liet zich laatdunkend uit over haar psychische moeilijkheden en zei onder andere: ‘Als ik geen zin heb, heb ik dan een mentaal probleem?’

Maar er kwam wel meteen een storm van kritiek en de VRT distantieerde zich van Van Essers uitspraken. En ook dat toont hoe psychisch leed bij atleten steeds minder een taboe is. De trend lijkt ingezet door pioniers als Osaka en Biles. Misschien vinden we sporthelden die afhaken wegens psychische blutsen ooit even normaal als atleten die verstek geven wegens een kapotte achillespees.

(DM)