Naema Tahir: Uit de duim gezogen
Geïnspireerd door één van de mooiste boeken die ik ooit heb gelezen, de biografie ‘Marie Antoinette’ van Stefan Zweig, keek ik onlangs naar het Britse kostuumdrama ‘The King’s Gardens’ uit 2014, sinds kort te zien op Netflix.
Zowel in de biografie van Zweig als in de film komen de beroemde tuinen van Versailles aan bod. Ik wilde de film graag zien omdat die het verhaal vertelt van André le Nôtre, de hovenier die van Lodewijk XIV de opdracht kreeg om de tuinen van Versailles aan te leggen en die dat op magistrale wijze heeft gedaan. In de film staat de verhouding centraal tussen Le Nôtre (gespeeld door Matthias Schoenaerts) en de hovenierster Sabine de Barra (Kate Winslet), door hem gecontracteerd om één van de tuinen aan te leggen.
Nadat ik de film had gezien, begaf ik me op het internet om uit te zoeken in hoeverre de film historisch accuraat is. Algauw kwam ik erachter dat hij gehakt maakt van de geschiedenis. Ik accepteer dat makers van films zich voor entertainmentdoeleinden enige historische vrijheid permitteren, en dat misschien wel moeten doen. Maar dit?
In werkelijkheid was Le Nôtre tegen de 70 toen hij de tuinen van Versailles aanlegde. Maar de filmmakers hebben de knappe, rimpelloze dertiger Matthias Schoenaerts de rol gegeven. Tja, een film moet publiek trekken. Daarom moest er ook een mooie vrouw bij en verzon men het personage Sabine de Barra. In het echt heeft zij niet bestaan. Een groot deel van de film is dus uit de duim gezogen. Dieptepunt is de scène waarin de laatste een intiem gesprek heeft met niemand minder dan Lodewijk XIV, die haar om wijze raad vraagt over een vrouw met wie hij wil huwen. En dan heb ik het nog niet gehad over het woordgebruik, dat niet 17de-eeuws maar hedendaags aandoet, bijvoorbeeld wanneer De Barra over Le Nôtre zegt: ‘Hij is de meest complete persoon die ik ken.’
Welk doel had de film? Niet om de geschiedenis te verbeelden. Eerder om een kaskraker te worden. En dat kan kennelijk alleen met een feelgood-interpretatie van de geschiedenis, volgens onze hedendaagse ideeën over romantiek en schoonheid.
Wat een verschil met de biografie ‘Marie Antoinette’, waarin Zweig probeert op een zo boeiend mogelijke manier recht te doen aan de historische feiten en daarin met glans slaagt. De makers van ‘The King’s Gardens’ doen niet eens een poging om de feiten een beetje te respecteren.
Toegegeven, ‘Marie Antoinette’ is non-fictie, en het is bovendien een geschreven werk. Film is fictie, en het gaat om het beeld. Bij film bestaat een grote mate van vrijheid. Maar fictie op zijn best is toch in een diepere zin waar. Grote literaire werken leren je meer over de tijd en de omstandigheden die ze beschrijven dan het beste geschiedenisboek – dat is toch de heersende gedachte over grote literatuur. Denk bijvoorbeeld aan Tolstojs ‘Oorlog en vrede’, aan ‘Oliver Twist’ van Charles Dickens en aan ‘Ali en Nino’ van Kurban Said.
‘The King’s Gardens’ daarentegen is een verhaal over onze tijd, over onszelf, gespeeld door mensen in 17de-eeuwse kostuums. Zo sluiten we ons steeds meer op in ons eigen wereldbeeld. Jammer.
