Naema Tahir: 'Waarom je beter niet rijk bent'

Charles Dickens schreef eens dat er niet zoiets bestaat als rijk genoeg, alleen arm genoeg. Hij legde die woorden in de mond van zijn romanfiguur Ebenezer Scrooge uit ‘A Christmas Carol’, één van de beruchtste vrekken aller tijden, dus we mogen ervan uitgaan dat hij het ironisch bedoelde. Wat hij eigenlijk wilde zeggen – en liet zien in de figuur van Scrooge – is dat rijkdom uiterst problematisch is, óók en juist voor de rijke mens zelf.

Daar kwam ik op nu ik op vakantie – we zijn in Italië – het onderwerp voor mijn column bedacht. Hier, op vakantie ben ik gedwongen gebruik te maken van openbare wc’s. Als er één ding is waar ik van gruwel, is het dat wel. Zelfs al zijn ze schoon, wat een enkele keer voorkomt, moet ik heel wat overwinnen om ze te gebruiken, want het idee dat talloze andere mensen me voor zijn geweest, is voor mij je reinste horror.

‘Wat heeft dat nu met het problematische karakter van rijkdom te maken?’ denkt u natuurlijk. Wel: als ik heel rijk was, dan zou ik overal waar ik kom de wc laten vervangen door een gloednieuwe. Ik zou een vrachtwagen voor mij uit laten rijden vol met nieuwe wc’s en een stel loodgieters, die overal waar ik ben het management met een flink geldbedrag ervan overtuigen hen razendsnel een nieuwe wc te laten installeren, zodat ik niet hoef te gaan zitten op een wc die al door anderen is gebruikt – zodat ik niet eens een door een ander gebruikte wc hoef te zien!

Ik houd u niet voor het lapje: dit is een serieus voornemen. En ik durf te wedden dat ik niet de enige vrouw ben die er dergelijke fantasieën op nahoudt. Volgens mij denken hele volksstammen vrouwen er precies zo over.

Ik weet natuurlijk dat het volkomen idioot is. Het idee alleen al: een vrachtwagen voor je uit laten rijden vol met nieuwe wc-potten. Volkomen abnormaal. En toch: de enige reden waarom ik het niet doe, is dat ik het geld er niet voor heb. Dat dwingt me gewoon gebruik te maken van openbare wc’s, ook al vind ik het niet leuk. Het feit dat ik niet rijk ben, maakt dus dat ik normaal blijf doen en geen gestoorde gek word. Dat is mijn punt. Rijk zijn is voor de rijke zo problematisch omdat zijn rijkdom hem in staat stelt de wereld naar zijn hand te zetten, zodat hij dus zijn absurdste fantasieën gaat uitleven. Rijkdom stelt je in staat aan je eigen gektes toe te geven, in plaats van je ertegen te verzetten en ze te overwinnen, wat voor je geestelijke gezondheid veel en veel beter is.

Zo gezien is het inderdaad maar beter voor de mens niet rijk te zijn. Zou dat niet ook het geval zijn voor samenlevingen als geheel? Zou je kunnen zeggen dat geld ook hele maatschappijen gek maakt? Die voortdurende vernieuwing, alleen maar omdat we het kunnen betalen: lijkt dat niet een beetje op het voortdurend overal installeren van nieuwe wc’s?

undefined

Naema Tahir is een Nederlandse schrijfster van Pakistaanse afkomst.

Volgende week: Heleen Debruyne, schrijfster en chef vrouwenzaken.