Nathan Filer - De schok van de val
Van het rijtje jonge debuutschrijvers dat aan de poort van het literaire establishment staat te drummen, legt Nathan Filer alvast één van de mooiste toegangskaartjes voor. Zijn ‘De schok van de val’ (Anthos) is de meest deugdzame brok miserie die ons in lange tijd van over het Kanaal is komen aanwaaien.
Voor hij de pen ter hand nam, werkte de Britse Filer als verpleger in een psychiatrische instelling. In ‘De schok’ gebruikt hij die ervaringen voor het verhaal van Matthew, een negentienjarige patiënt die aan schizofrenie lijdt en daardoor ‘gevangen zit in de pijn van zijn eigen gedachten’. Het levensverhaal dat Matthew met horten en stoten uitspuwt via zijn typemachine biedt genoeg ellende voor een heel leven: op zevenjarige leeftijd verliest hij zijn oudere, nogal simpele broer Simon bij een stom ongeluk. De jonge Matthew is door het voorval in één klap zijn idyllische gezinsleventje en zijn kinderlijke onschuld kwijt. Bovendien zit hij opgezadeld met een gigantisch schuldgevoel, dat in zijn hoofd de vorm aanneemt van het eeuwig kinderlijke stemmetje van zijn overleden broer.
Aspirant-schrijvers denken wel vaker dat een tragisch verhaal per definitie goede literatuur oplevert. Des te straffer daarom hoe Filer dat potje miserie toch knisperfris weet te serveren. Veel heeft te maken met de wrange, ironische toon die hij, in de superieure Britse traditie van Julian Barnes en aanverwanten, hanteert. Matthew is behalve lichtjes knettergek ook gewoon een intelligente jonge kerel met een messcherp gevoel voor humor. Zijn jarenlange ervaring stelt Filer ook in staat om de hebberigheden van de geesteszieke minutieus in kaart te brengen, zonder dat ‘De schok’ een gefictionaliseerd handboek psychiatrie wordt. Uiteindelijk is Matthew, net als elk geestesziek personage uit de Grote Literatuur, gewoon een op de spits gedreven, uitvergrote versie van de mens. En dat verklaart meteen ook waarom we hem zo goed begrepen. Hopen we toch.
