In seizoen drie van ‘Undercover’ moet Ferry Bouman met lede ogen aanzien hoe zijn drugsimperium is overgenomen door een vrouw, de Turkse Leyla Bulut. De successerie surft zo prettig mee op de tijdgeest, maar doet dat wel heel goed. De vertolking van Leyla door Nazmiye Oral (52) is overrompelend, een gesprek met de actrice en schrijfster is dat helemaal: wat een vrouw! De hele wereld toerde ze rond met haar voorstelling ‘Niet meer zonder jou’, samen met haar diepgelovige moeder. ‘Ik weet nu dat mijn moeder van me houdt: ze staat met mij op het podium, hoe zondig dat ook is.’
Oral ontsnapte aan een gearrangeerd huwelijk, werd actrice en trouwde met een Nederlandse man. Ze deed kortom alles wat God haar verboden had. Een gesprek over zondigen dringt zich op.
EERZUCHT
HUMO Tegen alle wetten van je gemeenschap in toch actrice worden, daar spreekt ambitie uit.
NAZMIYE ORAL «Ik hou er gewoon enorm van om gezien te worden. Zodra het licht aangaat en alle ogen op me gericht zijn, denk ik: showtime! Tegelijk ken ik het gevaar van gezien worden maar al te goed: je kunt aangevallen worden, of uitgesloten. Evolutionair gezien is het veiliger om op te gaan in de groep. Ergens in mijn achterhoofd is er ook altijd een stemmetje dat zegt: ‘Pas op! Niet té shiny! Niet te veel willen. Niet te veel ambitie.’ Al besef ik ondertussen dat ambitie alleen gevaarlijk is als je je gevoel van eigenwaarde ervan laat afhangen, en de blikken laat bepalen wat je van jezelf vindt.»
HUMO Je vindt, lees ik overal, dat de rol van Leyla Bulut je op het lijf geschreven is. Leyla leidt een gevaarlijk leven dat ze beheerst met haar koelbloedigheid.
ORAL «Ja. Gevaar is iets dierlijks, hè. Als de mannen in haar omgeving íéts van angst aan haar zien, horen of ruiken, dan halen ze haar onderuit. Toen ik auditie deed voor de rol, dacht ik: hier is een stevige vrouw voor nodig, iemand met serieuze innerlijke kracht. Dat kun je niet spelen door een beetje gemeen te kijken. Je kunt Leyla alleen geloofwaardig neerzetten als je jezelf heel goed kent en weet hoe het is om in je eentje overeind te moeten blijven.»
HUMO Dan was jij inderdaad de geknipte actrice. Je hebt vaak strijd moeten leveren: tegen de zin van je ouders heb je in Arnhem aan de Mode Academie gestudeerd, nadat je uit een gearrangeerd huwelijk was weggelopen.
ORAL «Toen ik in Arnhem aankwam, kende ik alleen de heel gesloten gemeenschap waarin ik was opgegroeid. Het was nooit de bedoeling geweest dat ik op mezelf ging wonen en de wijde wereld in zou gaan. Ik was nog nooit alleen geweest, had geen idee hoe ik met geld moest omgaan. Ik was doodsbang, maar dat liet ik niet merken: fake it till you make it, die overlevingsstrategie ken ik heel goed.»
HUMO Wat je ter voorbereiding las over vrouwelijke kartelbazen, daar had je weinig aan.
ORAL «Ja, omdat die vrouwen allemaal in de schaduw van een man leefden – hun overleden echtgenoot, of één of andere lover die hen uiteindelijk toch verraadde. Ze stónden er zelf niet echt.»
HUMO Ik snap waarom het voor jou zo belangrijk is om niet in de schaduw van mannen te staan. Als kind moest je het huiswerk van je neven maken, terwijl zij buiten mochten voetballen.
ORAL «Dat moest ik van mijn opa toen ik bij hem in Turkije woonde, ja. Ik zie alles nog zo voor me: het tafeltje waaraan ik moest werken, de repen zonlicht die binnenvielen door de gaten in de muur waar het leem de bakstenen niet helemaal bedekte, en het huiswerk van mijn neven, die nota bene twee klassen hoger zaten dan ik. Daar heb ik voor de eerste keer neen gezegd: ‘Ik doe het niet meer, het is niet eerlijk.’ En toen kreeg ik een klap en bond ik in. Mijn grootvader deed dat niet met slechte bedoelingen, hij wist zich gewoon geen raad. Hij was oud en kreeg die jongens niet onder controle. Mij kon hij makkelijker sturen. Bovendien dacht hij: ‘Zij heeft tenminste hersenen’ (lacht).»
HUMO Wat vind je van de inkijk die ‘Undercover’ geeft in de Turkse cultuur?
ORAL «Knap, en goed gedaan. Voor de Turkse kijkers voegt dat iets toe, ze zullen zich gezien voelen. En de personages doen nooit iets puur omdát ze Turks zijn. Zoals in het echte leven: je doet veel vaker iets uit jaloezie of hebzucht dan vanuit je nationaliteit.»
HUMO Ik moet nu denken aan de schitterende voorstelling ‘Niet meer zonder jou’, die je samen met je diepgelovige moeder speelt. Tranen met tuiten heb ik gehuild, omdat ik zoveel herkende: de afwijzing door je moeder, het verlangen naar erkenning.
ORAL «En juist omdat die herkenning je zo meezuigt in het verhaal, sta je heel open voor die inkijk in mijn Turkse leefwereld.»
HUMO Ik vind dat iedereen de documentaire zou moeten zien die erover is gemaakt.
ORAL «Dat vind ik ook (lacht). Het is revolutionair wat wij hebben gedaan. We voeren een gesprek dat bijna niemand voert, toch zeker niet in de openbaarheid.»
JALOEZIE
HUMO Je geeft in de voorstelling toe dat je jaloers was op je broer Mehmet: hij mocht vrij zijn in zijn mannelijkheid en hij werd aanbeden – wát hij ook deed. Dat stond dia- metraal tegenover de boodschap die jij kreeg: de stilste vrouw is de mooiste vrouw.
ORAL «Mijn broer was onaanraakbaar. Zijn mannelijkheid kon niet bezoedeld worden, hij kon de eer van de familie onmogelijk in gevaar brengen. Een meisje moet je onder controle houden, want haar eer kan wél geschonden worden. Mannen zijn niet penetreerbaar, snap je? Daarom is het zo erg als een moslimman homoseksueel is. Zo dierlijk is het.»
HUMO Als kind had je het gevoel dat je moeder meer van je broer hield dan van jou?
ORAL «Ik had een enorm verknipte relatie met mijn moeder. Ik deed heel erg mijn best. Ik wilde niemand pijn doen, wilde geen gedoe, heb er echt naar gestreefd die stille vrouw te zijn. Ik was als de dood om weer weggestuurd te worden.»
HUMO Want op je 6de hadden ze je al eens naar Turkije gestuurd.
ORAL «Met goede bedoelingen, hè. Mijn vader was in 1964 naar Nederland gekomen, ik ben geboren in ’69 en hij dacht, zoals alle arbeiders die hier toen waren komen werken: ooit gaan we terug. Dus stuurde hij me naar opa en oma in Turkije, zodat ik alvast Turks kon leren. Die gebeurtenis heeft me enorm gevormd. Ik dacht: ‘Als mensen die geacht worden van mij te houden me kunnen wegsturen, dan vertrouw ik niemand meer. Dit gaat mij nóóit meer overkomen.’ Ik ging nooit meer echt een band aan. Bij elke soort relatie hield ik de deur open, mijn koffer stond altijd klaar om als eerste weg te kunnen. Tegelijkertijd wrong ik me in bochten voor anderen en bleef ik te lang hangen bij mensen die eigenlijk helemaal niet aardig voor me waren. Als je zomaar weggedaan wordt als kind, heb je namelijk ook het gevoel dat je niks waard bent, en vind je het normaal dat mensen over je heen walsen.»
HUMO Maar toen je ouders op je 19de een huwelijk voor je regelden, was de maat vol.
ORAL «Tot dat moment leefde ik eigenlijk in een soort comateuze toestand. Maar toen werd de druk opeens zo groot: als ik met die jongen trouwde, zou ik me mezelf helemaal vastzetten in de gemeenschap en al haar regels. Toen beleefde ik een soort awakening. Het was alsof er een Hulk in me opstond, een kracht uit mijn diepste innerlijk die zei: ik weet niet wat ik moet doen, maar één ding weet ik zeker. Mijn pad ligt hierbuiten, ik moet hier weg. Ik heb de verloving toen verbroken.»
WOEDE
HUMO Toen zijn de legendarische ruzies met je moeder begonnen.
ORAL «Nu weet ik dat die niet gevoed werden door haat, maar door liefde. Er zijn zoveel momenten geweest dat we tegenover elkaar stonden en dat ik haar wilde vastpakken, maar ik deed dat nooit, want ik probeerde terrein te winnen voor mezelf. En als ik haar zou omhelzen, dan verloor ik weer drie centimeter.»
HUMO Heeft je moeder toen echt tegen je gezegd: ‘Ik wou dat ik een steen had gebaard in plaats van jou’?
ORAL «Ja. Nu, die uitdrukking gebruiken Turkse moeders wel vaker, en daarom wordt er meestal licht overheen gegaan. Maar in de voorstelling kom ik erop terug: ‘Weet je eigenlijk wel wat je toen zei?!’ Maar zij zegt: als moeder ben ik verantwoordelijk voor je sociale status, voor je fysieke welzijn. Ze vindt zelfs dat ze verantwoordelijk is voor mijn leven na mijn dood. Dus moest ik van haar geloven, moest ik met die jongen trouwen en doen wat iedereen doet, anders zou ik uit de boot vallen. Ze wilde – ook weer met de beste bedoelingen – totaal overnemen wat en wie ik ben, en mijn eigen wil helemaal uitvlakken.
»Dat ik me niet door haar liet vullen, maar mezelf wilde vullen met mezelf, dat was mijn verraad. Ik weet nog dat mijn moeder tijdens één van die ruzies riep: ‘Wat wil jíj dan?’ Waarop ik zei: ‘Ik wil studeren.’ Op de middelbare school was ik modetekenen beginnen te volgen. Ik had stiekem toelatingsexamen gedaan voor de Mode Academie in Arnhem en was aangenomen. ‘Ik wil naar Arnhem,’ zei ik. Het antwoord van mijn moeder: ‘Ik heb met je vader gebeld. Als jij weggaat, plegen wij zelfmoord.’»
HUMO Wow!
ORAL «Dat was echt een mokerslag. Het was dusdanig onder de gordel dat ik dacht: wat?! En daarna zei ik wat ik in het stuk citeer: ‘Ik ben jouw kind en ik heb recht op je steun. Ik ga niet zomaar weglopen, dat vind ik beneden alle peil. Maar ik geef je de keuze: ik ga en we houden contact, zodat je weet waar ik ben. Óf je hoort me niet meer, en dan weet je ook niet of ik een hoer ben geworden – want dát is waar je zo bang voor bent.’ Eigenlijk wilde mijn moeder me gewoon zo dicht mogelijk bij zich houden. Ze was bang dat als ik de deur uit ging, ze me helemaal kwijt zou zijn.»
HUMO Dankzij je vader kon je toch aan je studie beginnen.
ORAL «Mijn vader was al langer in Nederland, sprak goed Nederlands, was lid van de vakbond. Hij was ook echt een witte raaf. Hij snapte dat ik moest evolueren. ‘Ga maar,’ heeft hij toen tegen me gezegd. En ik ben gegaan.»
HUMO Je moeder heeft een stevig karakter, hè.
ORAL «Ze heeft veel te verduren gekregen. Mijn broertje is geboren toen ze in Turkije op vakantie was. Hij was gezond, maar liep een vergiftiging op. Ze was heel ongerust, maar de dokter in het dorpje vond dat ze zich aanstelde. Hij is toen zo uitgedroogd dat het zijn hersens heeft aangetast. Daarna heeft ze een voldragen baby verloren omdat de navelstreng om z’n hals zat. En mijn zusje heeft speciale zorg nodig. Toen mijn vader op zijn 47ste plots overleed, stond mijn moeder er helemaal alleen voor. Ze is een rots, ze heeft ook als één van de weinige vrouwen van haar generatie haar rijbewijs gehaald. Zij reed iedereen rond.»
HUMO ‘Ik zag mezelf vroeger,’ vertelt ze in de voorstelling, ‘als een vrouw die op een paard reed, salto’s maakte en mannen neersabelde.’ ‘Waar is die vrouw nu?’ vraag jij haar. En dan zegt ze: ‘Ik ben hier toch bij jou, hoe zondig dat ook is.’
ORAL «Mooi, hè. Toen ik haar voor het stuk vroeg, heeft ze gedacht: ‘Mijn kind vraagt mij dit. Ze heeft me nodig. Ook al gaat de gemeenschap me misschien aan de schandpaal nagelen, ik ga het toch doen.’ Weet je, ik voel en weet nu dat ik echt een dochter van mijn moeder ben. Ze wíl dat spelen ook echt. Ze vraagt me steeds: ‘Wanneer gaan we weer?’ Ze is zelfs naar New York meegegaan om er op te treden.»
HUMO Is het zo belangrijk geworden voor haar?
ORAL «Ja, omdat ze zichzelf met het stuk een stem kan geven, en daarmee de hele eerste generatie. Ik denk ook dat mijn moeder eigenlijk een performer is. Voor ze opgaat, bidt ze altijd op twee manieren. Eerst zegt ze: ‘Allah, vergeef mij dat ik actrice ben geworden. Vergeef me deze zonde.’ En meteen daarna: ‘Allah, zorg ervoor dat ik mijn tekst onthoud en laat me niet afgaan voor het publiek.’ Haar vriendinnen in Turkije weten via Facebook dat ze speelt, en ik heb gehoord hoe mijn moeder dat aan hen probeerde uit te leggen. ‘Kijk,’ zei ze, ‘ik heb een tekst, maar het zijn dingen die ik ooit heb gezegd, dus het is écht. Ik word elke avond weer echt boos, elke avond moet ik huilen, elke keer denk ik weer: waarom is Nas nu toch zo?’»
HUMO Dat is zó sterk. Dat jullie samen speelden, maar toch allebei bij jullie eigen standpunt blijven.
ORAL l «Dat is zo. Ik wilde ook geen schuldvereffening, ik wilde geen allesverzoenende conclusie. De openheid van ‘Niet meer zonder jou’ is bijzonder, ik weet het. Ik heb ook echt geluk gehad met mijn familie.»
HUMO Ik was diep onder indruk van hoe open je broer was. In de documentaire speel je de voorstelling voor je familie. Je broer, die in Turkije woont en werkt, was er speciaal voor overgekomen. Hij hoort voor het eerst dat je een abortus hebt laten plegen omdat je zwanger bleek te zijn vóór je trouwde, en bang was dat je moeder gezichtsverlies zou lijden in de gemeenschap. Je broer wordt eerst kwaad: ‘Ik wist dat niet! Je mag dat niet zomaar zeggen. Dat is te makkelijk.’
ORAL «Je ziet mij op dat moment ook weer even terugvallen in mijn rol van dat meisje dat zich verantwoordelijk voelde voor haar moeder, maar dan maak ik een klik en zeg ik: ‘Wat jij nu zo makkelijk over jóú laat gaan, is van mij! Het was mijn kind! Mijn lichaam! Mijn pijn!’»
HUMO Wanneer hij tot rust is gekomen, zegt hij tegen je: ‘Ik wist niet dat jij zo was. Ik ken je eigenlijk niet.’
ORAL «Ja. (Slikt) Ik weet nog dat hij begon met: ‘Ik wist niet dat jij zo was...’ en ik me schrap zette en dacht: nu gaat hij zeggen hoe slecht ik ben. Maar toen zei hij: ‘Ik wist niet dat jij zo gevuld was met pijn. Ik dacht dat alleen ik dat was.’»
HUMO Dat raakt zó hard.
ORAL «Weet je, mannen die in die structuren vastzitten, hebben het ook allesbehalve makkelijk. Gevoelige mannen vooral, mannen die eigenlijk een ander soort mannelijkheid willen. Ook zij komen tegen hun zin in gearrangeerde huwelijken terecht en zijn niet gelukkig met hun vrouw.»
TRAAGHEID
HUMO Traagheid is: nalaten te streven naar het goede. Wat wilde je eigenlijk bereiken met ‘Niet meer zonder jou’?
ORAL «Ik kreeg het idee na een gesprek met de bekroonde fotografe Cigdem Yuksel, die twintig jaar jonger is dan ik. Toen zij me vertelde hoe ook haar moeder had gezegd: ‘Als je het huis uit gaat, hoef je niet meer terug te komen,’ dacht ik: het is verdomme nog steeds aan de gang! Ook zij was verscheurd geweest door de vraag: ga ik mijn leven leiden, of dat van mijn ouders? Toen begreep ik dat je zo verscheurd bent uit líéfde voor je moeder, en dat je moeder je dwingt uit liefde voor jou. Opeens zag ik twee mensen die heel veel van elkaar hielden, maar dat niet van elkaar wisten omdat ze elkaar eigenlijk niet kenden. Ik dacht toen: stel dat ik nu doodval of mijn moeder sterft, dan heeft zij nooit geweten wie ik ben, en heb ik haar nooit begrepen. Ik wilde zo niet meer leven, ben naar mijn moeder gegaan en heb gezegd: ‘Weet je nog, mama, die verloving, de ruzies, de dreigementen, alles wat er is gebeurd? Ik wil daarover praten. Ik wil weten waarom jij die dingen hebt gedaan. Ik heb jou dat nog nooit gevraagd.’ Zij wilde meteen beginnen, maar ik zei: ‘Neen, ik wil dat gesprek graag voeren in De Balie in Amsterdam, tussen honderd mensen, want een podium is een vrijplaats, het is niet van jou en niet van mij, het is van iedereen. We geven ons er volledig bloot en proberen elkaar zo steeds beter te begrijpen.’ Ze zei meteen ja.»
HUMO Onwaarschijnlijk.
ORAL «Het is echt iets heel groots. Ik had al van alles gedaan – meditatie, healings, vergevingscursussen. Maar pas toen mijn moeder zei dat ze met me wilde spelen, voelde ik: nu kan ik het niet meer ontkennen, ik kan het niet meer wantrouwen, met alles wat ik ben moet ik nu geloven: mijn moeder houdt van mij.»
HUMO De kernvraag die je je moeder wilde stellen, was: hoe kun je de regels van de gemeenschap boven je hart stellen? ‘Jouw hart is zo groot,’ zeg je, ‘maar waar is in de gemeenschap de ruimte voor de bedrogen echtgenoot, de homojongen of het meisje dat haar eigen weg wil gaan?’
ORAL «‘Die ruimte is hier,’ zegt ze dan, en wijst op haar huis. En zo is het. Toen één van mijn vrienden homo bleek te zijn, heeft zij naar hem geluisterd en hem omarmd.»
ONKUISHEID
HUMO Jij bent uiteindelijk getrouwd met Henk, een Nederlander – van wie je intussen gescheiden bent.
ORAL «En met wie ik nog steeds in alle liefde onze twee dochters opvoed. Dat ik met een Nederlandse man trouwde, was deels weer een uiting van verzet, denk ik.»
HUMO Je moeder wilde alleen akkoord gaan als Henk moslim werd én zich liet besnijden. Jij hebt hem dat gevraagd. Je moeder zegt daar nu over: ‘Ik had dat nooit gedaan.’
ORAL «Daar kwam ik pas achter toen we het stuk maakten! Zij zou er gewoon over gelogen hebben, zegt ze: ‘Niemand zou dat toch zijn gaan checken! Hoe dom ben jij, Nas?’ (lacht)»
HUMO Met andere woorden: als de gemeenschap het niet ziet, is het niet erg.
ORAL «Neen. Zolang niemand het ziet, bestaat het niet. Daarom zeg ik ook: de openbaarheid zal ons helen. Alleen daar zullen we elkaar echt vinden.»
HUMO Je pleit voor wat je de wij-cultuur noemt, haaks op de westerse ik-cultuur. Pim Fortuyn gebruikte die begrippen ook. Jouw interview met hem werd uitgezonden de dag voordat hij is vermoord. Heb je dat gesprek ooit nog opnieuw bekeken?
ORAL «Neen. Dat vind ik moeilijk.»
HUMO Hij zegt dat de twee culturen onverenigbaar zijn.
ORAL «Ja. Ik zeg juist: het is niet óf-óf, het is én-én. De wij-cultuur zal moeten veranderen, de traditie zal moeten evolueren. Dat is nu eenmaal wat tradities doen. Wat ik jammer vind, is dat mensen niet begrijpen dat daarvoor een traject moet worden afgelegd, en dat dat pijn doet, dat daar rouw mee gepaard gaat. Ik kan het weten, want ik ben een mutant (lacht). Mensen realiseren zich ook niet dat in dat proces niet alleen de migrant identiteitsverlies doormaakt, maar ook de ontvangende cultuur – de Belgische en de Nederlandse. Voor beide partijen is verandering eng. Bij allebei gaan eerst alle alarmbellen af en is er verzet, angst en pijn. Het kost gewoon tijd.»
HUMO Je bent na je huwelijk even samen geweest met een Koerdische man. Dat jullie dezelfde achtergrond hadden, deed je goed. Ondertussen ben je gelukkig met je huidige vriend Marcel, opnieuw een Nederlander.
ORAL «Ja, iemand uit mijn studententijd die ik heb teruggevonden. Maar daarvóór ben ik voor het eerst in mijn leven tien maanden alleen geweest. Ik wist al lang dat dat nodig was, maar ik bleef maar in relaties belanden. Tja, what can I say: ik ben een vurige vrouw (lacht). Ik heb wat relaties betreft een lange weg moeten afleggen, maar ik denk dat ik er nu ben. Ik merk dat ook aan hoe er op mij wordt gereageerd. Kijk, vrouwen kunnen knap zijn, maar toch helemaal niet sexy. Anderen zijn dan weer niet wat volgens de heersende normen als supermooi geldt, maar het lijkt toch alsof ze honing aan hun billen hebben. Dat is vaak puur omdat ze helemaal samenvallen met zichzelf. Dat gevoel heb ik nu: dat ik samenval met mezelf. Ik hou ook geen deuren meer op een kier. Mijn koffers staan niet meer klaar om te vertrekken. Integendeel, ik ben net definitief ingetrokken bij Marcel en ben mijn koffers aan het uitpakken.»
GIERIGHEID
HUMO Toen je in Arnhem aankwam, wist je niet hoe je met geld moest omgaan. Hoe heb je je toen gered?
ORAL «Mijn grootouders waren al oud toen ik bij hen in Turkije woonde. Ze hadden weinig gezag: ik liep veel door de velden zonder enige supervisie, heb er uren wroetend in de aarde doorgebracht. Ik voelde me alleen, maar tegelijk ook vrij. Ergens is toen de overtuiging gegroeid dat ik het in mijn eentje wel zou kunnen redden. Naar dat gevoel kon ik teruggrijpen toen ik in Arnhem aankwam.»
HUMO Ik las dat je Matild Manukyan als inspiratiebron voor Leyla hebt gebruikt, een rijke, succesvolle Turks- Armeense vastgoedmagnaat.
ORAL «De grootste bordeelhoudster van Turkije! Ze verdiende heel veel geld – misschien niet op de meest frisse manier, maar ze kocht haar eer jaarlijks af door de meeste belastingen te betalen van heel Turkije. Ze gaf dus ook veel terug aan de staat en aan het volk. Leyla zit voor mij ook zo in elkaar. Het is niet omdat je handen vuil zijn, vindt ze, dat je geen respect van je gemeenschap wilt.»
GULZIGHEID
HUMO Dat respect wilde jij ook. Is dat nog steeds zo? Of heeft je gulzigheid naar het leven definitief gewonnen?
ORAL «Dat stemmetje in mijn achterhoofd waar ik het net over had, dat zegt: ‘Niet te veel ambitie, niet te veel willen,’ dat weet ik inmiddels steeds beter het zwijgen op te leggen (lacht). Ik wil alles. Eigenlijk heb ik nooit willen kiezen tussen vrijheid en traditie. Ik vind ook nog steeds: de regels en tradities die mijn ouders me hebben meegegeven, zijn ook van míj. Daarom heb ik ook het recht, vind ik, om ze mee te veranderen en in de toekomst vorm te geven.»
HUMO Je beide dochters hebben Turkse namen: Leyla en Yasmin.
ORAL l «Ik kon me niet voorstellen dat ik mijn dochter Annet zou noemen en dan het gevoel zou hebben: dit is míjn kind. Maar ik wilde hen ook niet Zeynep noemen of zo. Leyla en Yasmin zijn internationale namen.
»Mijn jongste dochter heeft me een tijdje geleden gevraagd om met haar in therapie te gaan: ‘Ik weet dat jij bent opgevoed met veel bemoeienis van oma, en dat je me daarom heel vrij hebt gelaten. Maar eigenlijk heb ik nood aan méér bemoeienis van jou.’ Dat was slikken. Ik denk dat ik, als ik eerlijk ben, zelf bang ben geweest om diepe banden aan te gaan met mijn dochter.»
HUMO Jij hebt nu een Turkse therapeut in Ankara, met wie je contact hebt via Skype. Dat is de beste beslissing die je ooit hebt genomen, zeg je.
ORAL «Ja, omdat die gesprekken resoneren met een stuk in mezelf dat ik had weggeduwd. Het is ook belangrijk dat ze een vrouw is, want mijn relatie tot Turkse vrouwen moest dringend worden aangekaart. Ik ben namelijk ook jaloers op de traditionele vrouwen die wél alle eer kregen die ik nooit heb gehad. Die gemeenschap waarmee ik zo worstel, is niet alléén maar verschrikkelijk. Ze is ook héérlijk. Je wordt gesteund. Je wordt verzorgd. Als je trouwt, krijg je je hele huis. Er staan mensen achter je die, wat er ook gebeurt, zeggen: we’ve got your back. Dat heb ik allemaal gemist. Ik moest het alleen doen.
»De therapie is ook in het Turks, de taal van mijn jeugd. Het is in het Turks dat mijn moeder zei: ‘Ik wou dat ik een steen had gebaard.’ De pijn daarvan voel ik ook in die taal, alleen in het Turks kan ik er woorden aan geven. En natuurlijk brengt mijn therapeut in de gesprekken ook de Turkse cultuur mee. Zij heeft me geleerd naar mijn moeder te kijken met alles wat zij is en waar ze vandaan komt. Zij was de eerste die tegen mij durfde te zeggen: ‘Je schaamt je voor je afkomst. Zolang je je wortels als inferieur beschouwt, zul je jezelf nooit voor vol kunnen aanzien. Dat zal in de weg staan van wat je wilt bereiken, want als je jezelf als minderwaardig ziet, zullen anderen dat ook doen.’ Het ligt voor de hand natuurlijk, dat ik zonder mijn roots te omarmen nooit helemaal mezelf zou kunnen zijn.»
HUMO Precies. Dat was toch ook wat je via je voorstellingen probeerde te bereiken?
ORAL «Ja, maar je zou ervan versteld staan hoe je kunt dénken dat je aan jezelf aan het werken bent, maar de echte confrontatie toch niet aangaat. Zo kan ik nu pas naar mijn neus kijken, naar de vorm van mijn gezicht, dat ik niet blond ben, en denken: dat is wat mij míj maakt. Ik heb dat beeld van mezelf moeten dekoloniseren, mezelf moeten losmaken van de westerse schoonheidsidealen. Ik heb moeten leren denken: wie zegt dat mijn neus minder scherp moet zijn? Wie zegt dat ik blond moet zijn? Wie?»
HUMO Je bent zo prachtig! En in ‘Undercover’ speel je de pannen van het dak! Echt!
ORAL «Dank je. Ik ga dat compliment aannemen. Dat is niet niks, hè. Je moest eens weten hoelang ik erover heb gedaan om dat te kunnen.»
