Nederlandse viroloog zoekt in Wuhan naar de bron van het virus: ‘Sommigen zullen altijd zeggen: zie je wel, ze houden informatie achter’

In Wuhan onderzoekt hoogleraar virologie Marion Koopmans met een team experts van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het ontstaan van de coronapandemie. Die missie ligt politiek uiterst gevoelig. Zelf is ze het cynisme over hun onderzoek helemaal beu. ‘We zijn hier niet voor niets.’

Viroloog Marion Koopmans ervaart momenteel in China voor het eerst in haar leven hoe échte quarantaine voelt. Direct na aankomst in Wuhan, waar ze met een missie van de WHO onderzoek doet naar de oorsprong van het coronavirus, werd ze naar een quarantainehotel gebracht. Twee volle weken zat ze opgesloten in een hotelkamer zonder zelfs maar een balkon. Het was ‘absoluut een interessante ervaring’, vertelt ze via een Zoomverbinding vanuit het Hiltonhotel in Wuhan waar ze nu verblijft. ‘Mensen kwamen volledig ingepakt aan de deur om eten te brengen, testen af te nemen en te temperaturen. Ons afval werd afgevoerd in speciale zakken voor bio hazardous waste.’

Koopmans had leesboeken meegenomen, en dynabands om te sporten. ‘Het viel me mee. Die veertien dagen waren zo voorbij. Overdag overlegden we met de onderzoekers hier in China, ’s avonds kwam Nederland.’ Donderdag mocht ze het quarantainehotel verlaten, maar het hotel waar ze nu logeert, mag ze ook niet spontaan uit voor een blokje om. ‘Vanwege de uitbraak in de buurt van Peking gelden aangescherpte maatregelen. Officieel moeten we nog eens veertien dagen in thuisquarantaine. Gelukkig gaan onze werkbezoeken wel door, maar plaatsen waar we zijn geweest worden na ons vertrek ontsmet. Officieel worden we als besmettelijk beschouwd. Overal moeten we mondkapjes op, terwijl hier al tijden geen besmettingen meer zijn geweest.’

– Is dat allemaal niet een beetje overdreven? Of kunnen wij in Europa er juist wat van leren?

MARION KOOPMANS «Dit past allemaal niet zo bij ons, maar als je het virus wilt stoppen, moet je het zo doen, of iets dat erop lijkt. Al is vier weken quarantaine misschien wat veel van het goede.»

– U bent nu bijna drie weken in China. Hebt u al iets nieuws over de oorsprong van de pandemie ontdekt?

KOOPMANS «Geen grote ontdekkingen. Maar ik heb wel een veel beter beeld gekregen van de onderzoeksgegevens die er zijn, vanuit verschillende invalshoeken. Die brengen we nu bij elkaar. Zo kijken onze Chinese collega’s op ons verzoek naar mensen met griepklachten in de maanden voor december 2019, vergeleken met dezelfde periode in de jaren daarvoor. Is daar achteraf al wat te zien? Hetzelfde geldt voor de overlijdens en oversterfte.»

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

– Eén van de plekken die jullie de afgelopen dagen bezochten, was de beruchte Huanan Seafood Market, die in verband wordt gebracht met de uitbraak van het coronavirus in december 2019. Hoe was dat?

KOOPMANS «Bijzonder. Het is voor deze pandemie toch een bijzondere plek, dus is het goed om een beeld te krijgen van wat voor soort markt het is.»

– Het is niet zo dat u daar met marktkooplui of bezoekers kon spreken. De markt is nog steeds gesloten, de hallen zijn leeg en ontsmet. Bent u wat wijzer geworden van het bezoek?

KOOPMANS «Je krijgt toch een idee van wat voor markt het is, hoe de logistiek was, waar de gevallen hebben gezeten. Zo krijg je toch een beter beeld van de situatie dan vanaf een kaart.»

– In een ziekenhuis sprak u met een paar van de eerste coronapatiënten en artsen die over het mysterieuze longvirus aan de bel trokken. Heeft dat nieuwe inzichten opgeleverd?

KOOPMANS «Het levert vooral een beter begrip op van wat de volgorde der dingen is geweest. Door de patiënten, die al in december 2019 in het ziekenhuis lagen, te spreken, gaat dat veel meer leven. Dit is het begin. Van hieruit gaan we terug in de tijd met verschillende studies.»

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

– Uw bewegingsruimte is zeer beperkt. Valt het mee of tegen wat u daar in Wuhan in de praktijk kunt doen?

KOOPMANS «Het valt me mee. We zijn natuurlijk gehandicapt door de quarantaine, en het is lastig om dingen gepland te krijgen met zo’n grote groep. Maar het valt me mee hoeveel onderzoek er al verricht is, en wie we allemaal kunnen spreken. Het vraagstuk over het ontstaan van de pandemie gaan we hier niet meteen oplossen, het zou naïef zijn om dat te denken. Maar we zijn hier niet voor niets.»

De WHO-missie ligt onder een vergrootglas. Er is politieke druk van alle kanten: China wil niet dat de oorsprong van de pandemie in China gevonden wordt, en beweert – zonder bewijs – dat het virus met bevroren voedsel het land is binnengekomen. Tegelijkertijd blijven vanuit onder meer de VS hardnekkige theorieën verspreid worden dat het nieuwe coronavirus is ontsnapt uit een virologie-instituut in Wuhan. Wat merkt u van die druk? Hebt u het gevoel dat de Chinezen open zijn?

KOOPMANS «Natuurlijk is het een beladen missie. Daar hebben wij last van en daar hebben onze Chinese collega’s last van. Maar dat hebben we tegen elkaar uitgesproken en vervolgens praten we lekker over de inhoud. Dat gaat prima. Natuurlijk dacht ik vooraf: gaat dit lukken? Maar alles wat we vooraf hebben doorgesproken, is gebeurd. Niet altijd 100 procent zoals je zou willen, maar zo gaat dat in de wetenschap. Er wordt hard gewerkt, we hebben goede discussies. En als we de volgende dag weer bij elkaar komen merk je dat naar aanleiding van die discussies weer nieuwe analyses zijn gedaan.»

_{Lees verder onder de foto.}

– Morgen staat een bezoek gepland aan het veelbesproken virologie-instituut. Gaan jullie daar als detectives doorvragen over de theorie dat het virus daar uit het lab is ontsnapt?

KOOPMANS «We zijn hier niet voor forensisch onderzoek, maar dat zal heus wel aan bod komen. Maar ik vind dat onderwerp langzaam maar zeker irritant worden. Zolang wij niet met bewijs komen tegen het lab, zal er door een groep mensen altijd gezegd worden: zie je wel, ze houden informatie achter. Er is zoveel cynisme over alles wat we hier doen, dat het bijna een self-fulfilling prophecy wordt.»

(AD)