Netflix: eerst niet welkom, nu Oscarwinnaar?

Zondag wint Netflix met ‘Roma’ de Oscar voor Beste Film. Of dat verwachten zij – en wij – toch. In 2017 werden hun films in Cannes nog uitgejouwd, vandaag lijken ze zelfs door de Academy of Motion Picture Arts and Sciences omarmd. Vanwaar die ommekeer?

Lees ook: De allerbeste en allerslechtste Netflix Original Movies

Filmprijzen winnen is al enkele jaren een hoofddoel voor Netflix. Niet omdat ze het nodig hebben, want het aantal abonnees blijft stijgen. Een flauwe maar gehypte film als ‘Bird Box’ is voor Netflix veel interessanter dan een nichefilm als ‘Roma’. Maar Oscars draaien vooral om prestige. De streaminggigant wil af van de stempel dat hij vooral slechte films zou afleveren, en een Oscar zou helpen om serieus genomen te worden en getalenteerde filmmakers vast te leggen. Nog niet zo lang geleden riepen regisseurs: ‘Een film hoort thuis in de bioscoop.’ Ondertussen werken Martin Scorsese, Steven Soderbergh, Dan Gilroy, Paul Greengrass en Joel en Ethan Coen enthousiast met hen samen. Dat ze op creatief vlak carte blanche krijgen, én geld om hun plannen waar te maken, helpt uiteraard ook.

Flashback

Toch is het niet vanzelf gegaan. Op 16 oktober 2015 lanceerde Netflix ‘Beasts of No Nation’, hun eerste Original Film. Die leek veel potentieel te hebben en in aanmerking te komen voor de betere filmprijzen, maar meer dan een Golden Globes- en een BAFTA-nominatie voor acteur Idris Elba zat er niet in. Wel zwengelde de prent het debat aan: waar moeten we kwaliteitsvolle Netflix-films situeren ten opzichte van de klassieke bioscoopfilms?

Ondertussen kwam de Netflix-filmmachine op gang. In het begin bracht de streamingdienst vooral popcornproducties als ‘Crouching Tiger, Hidden Dragon: Sword of Destiny’, ‘Pee-wee's Big Holiday’ en ‘Special Correspondents’ uit.

Een keerpunt zijn de releases van ‘Okja’ en ‘The Meyerowitz Stories’, die in 2017 allebei in de competitie voor de Gouden Palm in Cannes zitten. De discussie laait weer op en het kamp van juryvoorzitter Pedro Almodóvar, die stelt dat films in de bioscoop te zien moeten zijn, haalt het: ‘Okja’ en ‘The Meyerowitz Stories’ winnen niets. Netflix vliegt terug naar L.A. met stof om over na te denken, want voor de Oscars staat het zelfs zwart op wit in de selectievoorwaarden: ingezonden films moeten in de bioscoop te zien geweest zijn.

In 2017 boekt Netflix al een eerste succes met een Oscarbeeldje voor de documentaire ‘The White Helmets’, en in 2018 volgt een tweede voor de docu ‘Icarus’. Maar dat is verre van het einddoel: ze willen meedoen voor de écht grote prijzen.

Nu of nooit

Netflix gaat all-in voor de Oscars van 2019, die op zondag 24 februari worden uitgereikt, en releasen in 2018 ‘Hold the Dark’, ‘Private Life’, ‘22 July’, ‘Outlaw King’ en ‘The Other Side of the Wind’, de laatste film van Orson Welles. De meeste van die films zijn even in de bioscoop te zien, vaak alleen in Los Angeles en New York. Maar al snel blijken ze te licht te wegen om prijzen te winnen. Maar 'Roma' is andere koek, en dat beseffen ze bij Netflix ook: vlak voor de deadline voor de Oscars laten ze de promocampagnes voor de andere titels en zetten ze alles in op de prent van Alfonso Cuarón. Nooit eerder zou een producent zoveel geld in Oscarmarketing geïnvesteerd hebben als Netflix. Dat lijkt ook resultaat op te leveren: ‘Roma’ maakt kans op maar liefst tien Oscars. Na een succesvolle passage bij de Critics Choice Awards, de Directors Guild Awards en de BAFTA's - vier stuks, waaronder die voor Beste Film - lijkt het zondag helemaal goed te komen.

Het compromis

Het succes van ‘Roma’ is een toegeving van zowel Netflix als van de Academy. Beide doen water bij de wijn. Maar vanwaar de switch? Voor het streamingplatform is het een kleine maar belangrijke toegeving: enkele van hun film komen kortstondig in een bioscoop. Enerzijds omdat het moet volgens het reglement, anderzijds omdat de regisseurs het ook graag hebben. Het is een laatste argument om twijfelaars te overtuigen. Veel geld, kijkers en vrijheid kregen ze al, net als geen publieke steniging na een slechte box office. Nu komt daar ook nog een chique première met een rode loper bovenop.

De Academy kan niet weigeren: de films voldoen aan alle regels. Toch is er meer aan de hand. De Oscars hebben Netflix nodig. De kijkcijfers zakken jaar na jaar, mede omdat amper bekeken films zoals ‘Moonlight ‘en ‘The Shape Of Water’ winnen. Dat vertaalt zich in minder reclame-inkomsten (ABC verdiende in 2017 zo’n 128 miljoen dollar aan de uitzending).

Netflix biedt de Oscars films die mensen wél hebben gezien – of snel kunnen bekijken. Dat is enorm belangrijk. Ze gapen niet meer naar lijstjes onbekende genomineerden, maar naar hun Netflix watchlist. ’22 July’ van Greengrass is (volgens gelekte cijfers) de eerste drie weken op Netflix 14,5 miljoen keer bekeken. Dat is evenveel als 1 procent van de totale jaarlijkse box office in de VS. De films op Netflix zijn populair. Een show die ze bekroont zal dat ook zijn.

Wie is de winnaar?

Misschien wel iedereen: Netflix, de awardshows, de filmmakers én de kijkers. Want iedereen krijgt min of meer z’n zin. Voor Netflix is de enige toegeving een korte release van enkele films in een paar bioscopen. Maar niemand houdt hen tegen om misschien wel een eigen bioscoopketen uit te bouwen en dat ‘probleem’ zo op te lossen. Daar zullen opnieuw Netflix, de awardshows, de filmmakers en de kijkers niet over klagen. Maar wel de bestaande ketens en andere productiehuizen die zich steeds meer irrelevant voelen worden...