Niet meer te omzeilen: de Humo-files van Luc Versteylen

Luc Versteylen (83) nam vorige week ontslag als bestuurder van de vzw Leven in de Brouwerij nadat hij in opspraak was gekomen. Hier leest u enkele fragmenten uit interviews die de man jaren geleden aan Humo gaf.

De 7 hoofdzonden volgens Luc Versteylen

Verschenen in Humo 2819 van 15 september 1994.

'Een mens kan ook innig zijn zonder de diepste draai te nemen'

Luc Versteylen woont al bijna een halve eeuw in het Xaverius-college in Borgerhout, samen met een handvol andere paters. Ons gesprek voert ons als vanzelf naar de Zeven Hoofdzonden, een thema waar mijn gastheer niet echt van wakker ligt: 'Ik heb weinig met zonden te maken,' aldus Versteylen. 'Ik richt mij vooral op de deugden in het leven, op de mooie dingen die mensen meemaken. Ik kènde de hoofdzonden niet eens: ik ben ze moeten gaan opzoeken. Nee, niet in mijn catechismus, in HUMO.'

Versteylen «Wie graag priester is, die oefent graag macht uit. Priesters hebben altijd gemakkelijk macht kunnen uitoefenen, omdat ze het geweten in handen hadden. Ze pakten de mensen op ene heel kwestbare plek: hun lichaamsbeleving. Over belastingontduiking, alcoholisme en verkeersovertredingen spreekt de Kerk zelden.

»Maar over lichamelijkheid is iedereen heel onzeker, en als je als jonge kerel een volwassen man in priestergewaad hoort zeggen dat lichaamsbeleving een zonde is, dan neem je dat heel au sérieux. En heel veel priesters hebben daar lange tijd misbruik van gemaakt. Maar gelukkig is dat nu verleden tijd: de priesters van vandaag zijn ànders, menselijker geworden. Jezus heeft immers gezegd 'Ik wil dat ge leeft, en dat ge overvloedig leeft'.

»Vandaar dat ik zo'n grote nadruk op lichaamsbeleving leg. Voor mij moet het leven één grote deugd zijn: wie leeft, moet deugd aan zijn leven hebben, óók aan zijn lichaam.»

Onkuisheid

Versteylen «Onkuisheid komt van het Latijnse 'consius' , wat bewust betekent. In die zin wil onkuisheid zeggen: onbewuste en onverantwoorde daden stellen. Onkuisheid heeft dus niet uitsluitend iets met lichaamsbeleving te maken.

»Ik ben woedend op mensen die mij altijd hebben wijsgemaakt dat het mooiste dat er bestaat vies en vuil is, die de zaligheid tot zieligheid hebben gemaakt. Er is niets vies aan lichaamsbeleving, ook niet aan eenzame gemeenschap.»

HUMO Met eenzame gemeenchap bedoelt u allicht masturberen?

Versteylen «Ja, maar als je het zo zegt, is het precies een ziekte. Ik gebruik niet graag witte woorden: coïteren, masturberen.

»Er is niets verkeerds aan een eenzame gemeenschap, in tegenstelling tot wat ons vroeger werd voorgeschreven, maar de kerk heeft het altijd beschouwd als een verdorven daad. Lichaamsbeleving was uitsluitend op de voortplanting gericht.

»Gelukkig is dat nu allemaal verleden tijd en mogen mensen straffeloos van hun lichaam genieten.»

HUMO Hebt u nooit het gevoel dat u iets mist als u in Viersel een meisje en een jongen verliefd op elkaar ziet worden, als u de feesten van het zien en de hand uitsluitend door anderen gevierd ziet worden?

Versteylen «Ik heb die feesten nooit zelf beleefd, maar ik gun het iedereen. Ik had op mijn 15de ook graag wat meer feest gevierd, maar ik was nu eenmaal een seut. En ook op mijn 66ste zou ik graag nog af en toe eens feest vieren, maar ik heb meestal voldoende aan het gunnen alleen.»

HUMO Geef toe dat dat een flauw antwoord is. Gunnen kan nooit een natuurlijk, hormonaal bepaald verlangen vervangen.

Versteylen «Dat weet ik niet. Een mens kan ook op andere manieren innig zijn, zonder ooit de diepste draai te hebben genomen. Ik heb natuurlijk ook mijn verlangens. Mijn verlangens zullen pas sterven tien minuten nadat ik zelf ben gestorven.

»Ik heb evenveel verlangens als hij of iemand anders. Ieder mens heeft dezelfde verlangens, óók iedere priester. Dat is trouwens het eerste wat ze vragen in het seminarie: 'Jij hebt toch wel gewone menselijke verlangens?' Wie antwoordt, 'Nee, ik heb me boven mijn verlangens gezet,' wordt automatisch geweigerd, want die is niet normaal.

»Priesters moeten normàle mensen zijn, mensen van kop tot teen, die vrijwillig voor het celibaat kiezen.»

HUMO Waarom moet een priester per se celibatair zijn?

Versteylen «Opdat mensen zouden kunnen zien dat het ook mogelijk is zónder de drie grote verlangens gelukkig te zijn.»

HUMO Wat doet u dan met uw verlangens? Verdringen, negeren, ontkennen?

Versteylen «Alle verlangens die ik niet kan vervullen, beleef ik nu in mijn verbeelding. Ik beeld mij de mensen in met wie ik graag de diepste draai zou nemen, en aan die verbeelding heb ik doorgaans genoeg. Bovendien zijn de verlangens van een 66-jarige man anders dan de behoeften van een 16-jarige jongen. Als je ouder wordt, heb je méér aan minder.

»Vergis je niet: ik beleef lichamelijk heel veel deugd aan mijn leven. Maar ik zal nooit de derde draai nemen, hoe graag ik ook zou willen. Als ik mij volledig zou geven aan één persoon, zou ik me minder beschikbaar voelen voor andere mensen.

»Kuisheid betekent dus voor mij: zó leven dat andere mensen iets aan mijn leven hebben.»

HUMO En ònkuisheid betekent voor mij: al die paters en priesters die hun handen niet konden en kunnen thuishouden.

Versteylen (zucht) «Er zijn in het verleden inderdaad vreselijke dingen gebeurd, omdat veel celibatairen gewoon geen blijf wisten met hun frustraties en hun verlangens dan maar op kinderen hebben gebotvierd.

»Die mensen zaten duidelijk met verwrongen verlagnens die ze nooit onder ogen hebben willen zien, tot het te laat was. Ze hebben nooit voldoende aan hun verbeelding gehad. Die mensen hadden nooit priester mogen worden.»

HUMO U trekt al jaren op met Mieke, officieel uw secretaresse, die u tot uw binnenste kring rekent. Wat betekent zij voor u, als vrouw?

Versteylen «Mieke is mij het liefst. Zij is net als ik ook nooit getrouwd geweest. In een ander leven waren wij wellicht met elkaar getrouwd geweest. Nu zijn we samen priester.»

HUMO Rare jongens, die priesters.

Versteylen «Vóór ik priester werd en les begon te geven, heb ik mezelf twee jaar lang laten psycho-analyseren om een duidelijk beeld te krijgen van mezelf en mijn verlangens. Ik vond dat ik er als priester en leraar helemaal zeker van moest zijn dat ik op de juiste manier met kinderen omging. Ik wou in het reine zijn met mezelf. Wel, ik bleek absoluut niks te hebben verdrongen.

»Ik bleek zowaar een normaal mens te zijn. Het jaar daarop liet die psychiater zijn zoon inschrijven als leerling van mijn klas, hahaha.»

Cherchez la femme: Mieke Van Hoof, de vrouw achter Luc Versteylen

Verschenen in Humo 2953 van 8 april 1997.

Achter iedere grote man gaat een sterke vrouw schuil. Dat geldt ook voor Luc Versteylen, geestelijke vader van Agalev, de Groene Fietsers, Helaba en een miljoen andere intiatieven in de zachte sector. Al meer dan een kwarteeuw deelt de Antwerpse jezuïet lief en leed met Mieke Van Hoof, zijn medewerkster van het eerste uur. Officiëel is ze zijn secretaresse, maar in werkelijkheid is ze zijn beste en intiemste vriendin.

HUMO Wat is de belangrijkste boodschap die jullie aan jongeren willen meegeven?

Mieke Van Hoof « Luc stelt onze lichamelijke verlangens graag voor als een eiland in de zee. Zijn boodschap aan jongeren is: 'Ga gerust naar het eiland, het is jullie gegund. Maar ga niet te snel, ga niet met een speedboat op je doel af. Ga geleidelijk, in een spiraal.'»

HUMO Hij heeft het wel heel erg vaak over seks, hé? Wordt er ook nog wel eens over iets anders gesproken in de Brouwerij?

Mieke « Mensen zijn vooral met hun lichamelijke verlangens bezig. Ga in de zomer op een willekeurig terrasje zitten, en negen van de tien mensen om je heen zijn over seks of relaties aan het praten.»

HUMO Is Luc wel de aangewezen persoon om jongeren iets over seks te vertellen? Hij is tenslotte een geestelijke die, naar wij mogen aannemen, geen enkele ervaring heeft op dat vlak.

Mieke «Het is precies omdat hij op een afstand staat dat hij vrijer kan nadenken over relaties en seksualiteit. Hij is niet geobsedeerd door seks, zegt hij zelf, maar hij is er wel voortdurend mee bezig.»

HUMO Ik zie hier alleen maar blije gezichten. Maar af en toe, in het échte leven, hoor ik zeggen dat Luc absoluut geen gemakkelijke mens is, en dat hij zich in de Brouwerij als een echte despoot durft te gedragen.

Mieke «Ach, er zijn altijd mensen geweest die kritiek op Luc hebben. Bij Agalev beweren ze dat Luc een egotripper is. Maar ik ken zelf geen lievere en betere mens dan Luc Versteylen. Alles wat hij doet, doet hij uit een overweldigende drang om een betere wereld te creëren. Hij denkt nooit aan zichzelf. En zelfs al wordt hij vreselijk tegengewerkt: hij blijft altijd doorzetten. Zijn wilskracht en sterke persoonlijkheid stoten misschien een aantal mensen tegen de borst, maar dat is dan hun probleem.

»Hij kan zich wel behoorlijk opwinden als hij ziet dat de dingen niet verlopen zoals hij had gehoopt, of als mensen hun best niet doen. Hij wordt heel kwaad als nieuwkomers in de Brouwerij niet goed worden ontvangen, als de tafel slordig gedekt is, als mensen in het Bakhuis zitten te kletsen in plaats van te schrijven... Vroeger kon hij zich vreselijk koleirig maken, maar hij is in de loop der jaren een stuk rustiger geworden. »

HUMO In een ander leven zou je met hem getrouwd zijn, zei je aan het begin van dit gesprek. Hoe erg vind je het om niet met hem getrouwd te zijn?

Mieke «Zoals ik al zei ik: ik zou het heel erg fijn gevonden hebben om met hem getrouwd te zijn, maar het is nu eenmaal niet zo, en het zou stom zijn om daar al te veel over na te denken. Ik wil ook helemaal niet door het leven gaan als een 'priestervriendin'. Ik ben zijn beste vriendin, maar daar houdt het ook bij op.»

HUMO Toen je Luc leerde kennen, was je dertig. Dacht je er toen ook zo over?

Mieke «Ik heb altijd mijn lichamelijke verlangens gehad, en die heb ik vandaag nog steeds. Gelukkig heb ik in de voorbije 25 jaar in de Brouwerij mijn persoonlijke feesten van het zien en feesten van de hand meegemaakt, zodat ik zeker niet als een gefrustreerde vrouw door het leven ga.

»Dat ik met Luc nooit de diepste draai zal kunnen nemen, is misschien jammer, maar het is zeker geen drama. Ieder mens heeft behoefte aan een vorm van seksuele intimiteit, maar er bestaat ook nog zoiets als het gezond verstand: ik kàn geen seks hebben met Luc en daar kan ik niks aan veranderen. Ik mis het, dat geef ik graag toe, en Luc ook: daar hebben we het in het verleden wat moeilijk mee gehad, maar daar liggen we nu al lang niet meer van wakker.»

Tussen Hemel en Hel: Luc Versteylen

Uit Humo 3127/33 van 8 augustus 2000.

HUMO Stel dat u niet door uw celibaatsbelofte gebonden was, wie zou er dan in aanmerking komen voor een one-night-stand?

Versteylen «Dat begrijp ik niet eens, een one-night-stand.»

HUMO Met wie zou u de diepste draai weleens willen nemen?

Versteylen «Die vraag is in mijn geval natuurlijk totaal irrelevant, want ik heb ervoor gekozen het leven van de Zaligmaker te volgen, en die had ook geen één allerliefste. Maar als ik écht moest kiezen... Mag het iemand uih et verleden zijn? Ja?

»Dan kies ik voor Maria Magdalena. Ik ben ervan overtuigd, als je aan Jezus zou hebben gevraagd 'Wat was het gelukkigste moment in uw leven?' dat hij zou hebben geantwoord: 'Het moment toen Maria Magdalena mijn voeten waste.' Dat zou voor mij ook een waar lichamelijk genot zijn.»

HUMO Zou u Maria Magdalena herkennen mocht u haar vandaag op straat tegenkomen?

Versteylen «Absoluut. En àls ik haar zou tegenkomen, zou ik haar mee naar mijn paradijs nemen, niet om de diepste draai te nemen, maar om andere lieve dingen met haar te doen.

»Ik heb geen behoefte aan die diepste draai. Ik verkies een glimlach boven een schaterlach, want als je eenmaal uitgeschaterd bent, zit je daar maar, terwijl een glimlacht veel langer blijft duren.»