Nieuwe covidgolf dreigt India te verzwelgen. Hoe kon het zo misgaan?

Het ging een jaar lang relatief goed in India, maar nu verspreidt het coronavirus zich plots heel snel. ‘De overheid had hier beter voor moeten plannen.’

“We zijn gestrest, verdrietig en zo boos. Dit had voorkomen kunnen worden.” Muzna Fatima heeft het over de chaotische situatie bij ziekenhuizen en apotheken in New Delhi, dat net als andere steden in India overdonderd is door een nieuwe coronagolf. Opeens verspreidt het virus zich razendsnel in India. Pas 1 procent van de bevolking is volledig gevaccineerd, en nu komen er dagelijks ruim 250.000 besmettingsgevallen bij. Dat is meer dan twee keer zoveel als tijdens de vorige piek in september, met tekorten aan vrijwel alles tot gevolg.

Tien familieleden van Fatima kregen begin april een positief testresultaat. Haar oom van eind vijftig, die op de dag van zijn diagnose zijn eerste vaccin had moeten ontvangen, belandde al gauw in het ziekenhuis met longproblemen. Daar schreef de dokter remdesivir voor, een anti-virusmiddel dat volgens de Wereldgezondheidsorganisatie niet helpt bij corona, maar dat in India volop wordt aanbevolen. Ook al hebben de ziekenhuizen het momenteel zelf niet op voorraad.

“We konden het in geen enkele apotheek vinden”, zegt Fatima. Een zoektocht door Delhi eindigde op de zwarte markt, waar het werd aangeboden voor 550 euro per flesje – ruim tien keer zoveel als bij de apotheek. En ze hadden er zes nodig. “We konden afdingen tot 385 euro.” Gelukkig was het niet nodig. Een oproep via meerdere Whatsapp-groepen leverde nét op tijd een beter aanbod op.

Een bed voor 100 euro

Sociale media staan vol van zulke oproepjes. Familieleden die wanhopig op zoek zijn naar ziekenhuisbedden, medicijnen of zuurstof voor patiënten. Tussenpersonen die voor bedragen tussen de 15 en 100 euro bedden zeggen te regelen. Bedrijven die beloven intensive care-zorg aan huis te kunnen bieden. Politici wijzen ondertussen naar elkaar.

De nieuwe golf heeft meerdere mogelijke oorzaken. Zo waren er de afgelopen weken door het hele land grote regionale verkiezingsbijeenkomsten, waar ook premier Narendra Modi en zijn ministers enthousiast aan meededen. Ook was er deze maand een groot religieus festival, waarbij op 12 april meer dan 2 miljoen pelgrims zonder afstand of mondkapjes een bad in de Ganges namen. Maar er is ook een nieuwe variant opgedoken, met een dubbele mutatie, die het virus mogelijk besmettelijker maakt en ook makkelijker opgebouwde immuniteit doorbreekt.

“Het verspreidt zich nu veel sneller”, zegt dokter Avdhut Bodamwad van het ziekenhuis Ruby Hall Clinic in de West-Indiase stad Pune. Ook zijn de patiënten volgens hem gemiddeld jonger. “Ik zie mensen van tussen de 25 en 45 jaar in kritieke toestand.”

Voor de EHBO-afdeling van zijn ziekenhuis staat een tent, waar nieuwe coronapatiënten worden opgevangen. Vrije bedden hebben ze niet meer, maar mensen weten niet waar ze anders heen moeten. “Er komen ongeveer tweehonderd nieuwe coronapatiënten per dag”, vertelt Bodamwad. “We stabiliseren de patiënten in die tent, en coördineren dan met de andere ziekenhuizen in de stad.”

Bedden vol

In Delhi is het zo goed niet geregeld, in Muzna Fatima’s beleving. Na haar oom ging haar oma ineens snel achteruit. “We reden haar langs meerdere ziekenhuizen, waar ons steeds werd verteld dat ze moest worden opgenomen, maar dat ze geen bedden hadden.” Na 48 uur kon haar oma dankzij kennissen van de familie terecht in een ziekenhuis in Ghaziabad, een stad ten oosten van Delhi op ongeveer anderhalf uur rijden. “We waren halverwege toen we werden gebeld dat de bedden alweer gevuld waren. Uiteindelijk hebben we al ons sociale kapitaal moeten inzetten om via connecties een bed in Delhi te vinden.”

In hoeverre de bestaande vaccins werken tegen de nieuwe virusvariant moet nog worden onderzocht. Niettemin zet de overheid alles op alles om de komende maanden veel sneller een groter deel van de bevolking ingeënt te krijgen. Vanaf 1 mei mogen alle volwassenen zich melden voor een vaccin. Dat terwijl er de afgelopen weken tekorten werden gemeld bij honderden vaccinatiecentra, waar tot nu toe alleen iedereen boven de 45 welkom is.

Pfizer staat in de startblokken

Om een grotere voorraad op te bouwen, mogen lokale vaccinproducenten voorlopig niet exporteren. Dat geldt met name voor het Serum Institute of India (SII), de grootste vaccinproducent van de wereld, die in Pune staat. SII maakt onder meer het AstraZeneca-vaccin voor Gavi, de organisatie die vaccins in arme landen uitdeelt. Ook wil India vaccins gaan importeren. De toestemming hiervoor moet makkelijker worden voor vaccins die al zijn goedgekeurd in de Verenigde Staten, de Europese Unie of het Verenigd Koninkrijk, en deze vaccins zullen vrij verkocht mogen worden. Onder meer Pfizer staat in de startblokken om zijn vaccin aan rijke Indiërs aan te bieden.

Fatima baalt dat haar oma zich niet eerder heeft laten vaccineren – 60-plussers mochten dit al sinds 1 maart. Maar ze is vooral heel boos. “De overheid had hier beter voor moeten plannen. We zijn ons ook erg bewust van ons privilege, waardoor wij ziekenhuisbedden in goede ziekenhuizen konden vinden. Ik weet niet hoe anderen zich redden in deze situatie.”

(Trouw)