Nieuwe studie: Ja, het klimaat is nog te redden, maar dan moeten landen wel hun beloften van het Parijs-akkoord nakomen

De wereld kan de zeespiegelstijging flink afremmen, door de opwarming te beperken tot anderhalve graad. Die conclusie van een nieuwe studie weerlegt het idee dat de klimaatcrisis vrijwel niet meer te beteugelen is.

De wereld hoeft geen klimaatramp te ondergaan als gevolg van zeespiegelstijging door smeltend poolijs. Als landen hun beloften uit het Parijse Klimaatakkoord van 2015 nakomen, stijgt de zeespiegel deze eeuw wel, maar zonder oncontroleerbare risico’s.

Dat blijkt uit een internationale studie van ruim tachtig klimaatwetenschappers woensdag, in het gezaghebbende vakblad Nature. De studie is urgent: na vijf jaar gebrek aan uitvoering van het Parijs-akkoord neemt onder academici de zorg toe dat de wereld al te laat is om het klimaat nog te redden.

De studie bestrijdt dat fatalistische sentiment. Ernstige ontwrichting kan beperkt blijven tot de kwetsbaarste (eiland)staten, die zich nu al in toenemende mate schrap moeten zetten tegen kusterosie en overstromingen. ‘Die gevolgen van zeespiegelstijging zijn helaas niet meer tegen te houden,’ zegt klimaatexpert Roderik van de Wal van de Universiteit Utrecht, die bij het onderzoek betrokken is. ‘Maar voor de rest van de wereld geldt: het is niet uitzichtloos.’ De bijdrage van smeltende poolkappen en gletsjers aan het stijgen van de zeespiegel kan worden gehalveerd, mits de wereld het Parijs-akkoord uitvoert.

Aantreden Biden

Om dat te bereiken, moeten landen het gebruik van fossiele energie gestaag gaan afbouwen. Kolen, aardgas en olie moeten plaatsmaken voor een energievoorziening die drijft op windmolens, zonnepanelen en andere schone technieken. Zo kan de opwarming van de aarde blijven steken op anderhalve graad. ‘In dat geval blijft de zeespiegelstijging beperkt tot ongeveer 40 centimeter, vergeleken met het huidige niveau,’ legt Van de Wal uit, op basis van het onderzoek dat geleid werd door de Britse universiteit King’s College. ‘Dat kunnen de meeste landen prima aan.’ Ze kunnen dijken bouwen of meren aanleggen. Feit is dat de wereld nu onvoldoende doet tegen de klimaatcrisis, de temperatuur stijgt volgens de laatste VN-prognoses richting 2050 met drie graden.

Tegelijk kunnen klimaatmaatregelen, mede dankzij het aantreden van de Amerikaanse president Biden, internationaal een zwieper in de juiste richting krijgen. Dat moet blijken als de wereld samenkomt op een nieuwe VN-klimaattop, mogelijk in november in Glasgow. De wetenschappers grijpen die naderende klimaattop aan om te onderstrepen: effectief ingrijpen kan nog. Die boodschap nuanceert wetenschappelijke signalen dat het smelten van poolijs zodanig in gang is gezet dat er geen noodrem meer bestaat.

Volgens de internationale studie in Nature, opgesteld met modelberekeningen, kan het verlies van ijs op Groenland wel degelijk 70 procent lager uitvallen wanneer landen adequaat ingrijpen. Het smelten van gletsjers zou met de helft beperkt kunnen worden. Ook Antarctica kan voor een groter deel behouden blijven dan nu gedacht, hoewel de wetenschappers – naast alle gebruikelijke onzekerheidsmarges – daar de grootste twijfels over uiten.

Geen houden meer aan

Behalve de studie, die laat zien dat de wereld de schade nog beperken kan, verscheen in Nature woensdag een rapport dat in kaart brengt wat landen te wachten staat als ze níét ingrijpen. In dat geval treedt in het smelten van poolijs een versnelling op, met het passeren van beruchte tipping points als gevolg. Dat wil zeggen dat poolkappen en ijskappen in zo’n vaart ten onder gaan, dan er geen houden meer aan is, aldus de studie die de universiteit van Massachusetts leidde.

Wanneer er niets terechtkomt van de uitvoering van het Parijs-akkoord, dan zullen landen zich schrap moeten zetten tegen een zeespiegelstijging van zelfs 10 meter in het jaar 2300. De Amerikaanse studie ziet vooral het smelten van ijs op Antarctica als grote bedreiging die tot zo’n rampscenario kan leiden. De studie hint erop dat landen alles in hun macht moeten aanwenden, van schone energieproductie tot geo-engineering, om opwarming van de aarde tegen te gaan.

(Trouw)