No shit: Steven Moffat, Mark Gatiss en Martin Freeman over het geheim van 'Sherlock'

‘Sherlock’ is terug, en hoe! Bedenkers Steven Moffat en Mark Gatiss en acteur Martin Freeman praten over het nieuwe, vierde seizoen, dat spectaculairder en donkerder is dan ooit tevoren. ‘Het is alsof we steenkool in een oven staan te scheppen.’

'Andere mensen gaan tennissen, wij bedenken tv-series'

Toen toenmalig Brits premier David Cameron een paar jaar geleden tijdens een reis naar China een Q&A deed op Weibo – het Chinese Facebook – kreeg hij niet alleen voor de hand liggende vragen over politiek en zijn carrière. Kon hij er niet voor zorgen dat het nieuwe seizoen van ‘Sherlock’ sneller zou komen, wou een gebruiker weten? ‘Nu moeten we telkens twee jaar wachten!’ En kon hij de makers ook niet dwingen om per seizoen méér afleveringen in te blikken?

Het zegt veel over de populariteit van de BBC-reeks naar de boeken van Arthur Conan Doyle, die zes jaar na de start uitgegroeid is tot één van de grootste successen uit de Britse tv-geschiedenis. Het vierde seizoen, vanaf nieuwjaarsdag op de BBC, komt exact drie jaar na het derde op de buis, en telt zoals altijd slechts drie afleveringen. Méér is ook geen optie, zegt medebedenker en schrijver Steven Moffat in een Londens hotel, waar de eerste episode die avond in avant-première wordt vertoond.

Steven Moffat «‘Sherlock’ is geen modale misdaadreeks over twee mannen van middelbare leeftijd die elke week een andere zaak oplossen. Dat doen wij niet. Wij maken event television, elke aflevering moet een statement zijn. En geloof me: dan is drie per seizoen meer dan genoeg.»

HUMO Voelen jullie je verplicht om elk seizoen grootser uit te pakken?

Mark Gatiss (coauteur en Mycroft Holmes in de serie) «Wij maken de serie die we willen maken, met de rest houden we geen rekening. Maar het is wel zo dat een hoop verhaallijnen die we al van bij het begin van ‘Sherlock’ uitgezet hebben, in dit seizoen echt tot bloei komen. We houden ons niet in.»

Moffat «Neen, van terughoudendheid zul je ons zeker niet kunnen beschuldigen (lacht).»

HUMO De eerste aflevering, ‘The Six Thatchers’, is erg spectaculair, maar ook heel duister.

Gatiss «Er gebeuren een hoop verschrikkelijke dingen, dat klopt. Maar het is nog altijd dezelfde serie, hè? ‘Sherlock’ is niet plotseling een Scandinavische krimi geworden.»

Moffat «Ik sta ook huiverachtig tegenover de term ‘duister’. Ik wil niet dat sommige mensen denken: ‘O, dan kijk ik liever niet.’ De verhalen zijn soms zwaar, maar er zitten nog evenveel grappen in als vroeger.»

HUMO Zoals die geestige scène waarin Sherlock en Watson staan te wachten tot hun speurhond in actie komt.

Moffat «Ja, en het grappigste is: die scène hebben we geschreven tijdens het draaien, omdat dat beest écht met geen stokken in beweging te krijgen was.»

Martin Freeman (Dr. John Watson) «Het klinkt vreemd, maar eigenlijk was dit seizoen het leukste tot nu toe: we hebben nooit eerder zoveel plezier gehad op de set. Dat komt misschien ook doordat de verhalen zo donker waren. Toen ik de scenario’s voor het eerst las, kon ik soms niet geloven wat er allemaal gebeurde.»

HUMO Voor een acteur is dat natuurlijk wel een pluspunt.

Freeman «De personages zijn natuurlijk nooit eendimensionaal geweest, maar deze keer moesten we veel emotioneel uitputtende scènes opnemen. Dat wil je ook als acteur: dat je ’s avonds uitgeput naar huis gaat, omdat je écht gewerkt hebt.»

Moffat «We moeten onze acteurs ook blijven uitdagen. Elke keer als we een nieuw seizoen willen maken, zitten we met Martin, Benedict (Cumberbatch, die de titelrol speelt, red.) en de anderen samen, leggen we hen voor wat we willen doen en dan vragen we of ze het zien zitten. Ze zijn niet verplicht om ‘ja’ te zeggen, hè? Wij moeten ze overtuigen.»

HUMO Hoe lang zeg je nog ‘ja’, Martin?

Freeman «Ik plan niets. Ik geloof dat dingen meegaan zolang ze moeten meegaan. Ik heb al vaak gezegd – al sinds ik in ‘The Office’ heb meegespeeld – dat ik alles op me laat afkomen.»

Moffat «Maar als je nu op een slinkse manier vraagt hoeveel seizoenen er nog komen: daar hebben we het nog niet over gehad. Eerst dit seizoen, dan zien we wel»

Gatiss «We houden allemaal oneindig veel van ‘Sherlock’, en dat betekent twee dingen. Enerzijds willen we de reeks niet loslaten voor het écht nodig is, anderzijds willen we het succes niet uitmelken. Als we het niet langer goed kunnen doen, houden we er liever mee op. Conan Doyle heeft in totaal zestig verhalen geschreven, maar doordat we bij de start gekozen hebben voor die spectaculaire, epische aanpak, is niet alles even geschikt. Die drie afleveringen – in essentie films – per seizoen vréten verhalen weg, het is alsof je steenkool in een brandende oven staat te scheppen. Op een dag houdt dat op. Maar, voor alle duidelijkheid: dat is nu nog niet.»

undefined

'We houden allemaal oneindig veel van 'Sherlock'. We zullen de reeks niet loslaten voor het écht nodig is.'

HUMO Al een einde in gedachten?

Gatiss «Ja, want dat heeft Conan Doyle al voor ons geschreven: Sherlock gaat in een cottage op de Sussex Downs wonen en wordt imker.»

Moffat «In de grote lijnen blijven we trouw aan de boeken. Dat we Sherlock naar onze tijd hebben getransponeerd, volstaat als ketterij.»

Gatiss «Toch een beetje teleurstellend, dat einde. Dat hij na al die epische duels met Moriarty bijen gaat houden op het platteland. De slechterik van het laatste seizoen wordt dus reuma (lacht).»

HUMO Martin, jij hebt nu een hoofdrol gehad in ‘The Office’, ‘Sherlock’, ‘The Hobbit’ én in de blockbuster ‘Captain America’. Nog dingen over op je bucketlist?

Freeman «Nee, want ik heb geen lijst met rollen die ik gedaan wil hebben. Het is nooit mijn ambitie geweest om Bilbo Baggins te spelen of mee te doen in een Marvel-film. Alles hangt af van het scenario: als dat goed is, volgt de rest. Kijk maar naar ‘Fargo’ (waarin Freeman in het eerste seizoen de hoofdrol speelde, red.): vooraf dacht ik, net als iedereen, dat een serie op basis van een Coen-film een slecht idee was, maar dan lees je dat script en denk je: ‘Dit móét ik doen.’»

HUMO Soms niet jaloers dat je Sherlock zelf niet kunt spelen?

Freeman (lacht) «Nee, ik denk sowieso niet dat je beter kunt zijn dan Benedict. En ik hou ook van John. Net zoals in de boeken, waar John de verteller is, hebben Mark en Steven van hem een beetje de ingang gemaakt – het publiek komt langs hem het verhaal binnen. Sherlock is een genie zoals er maar heel weinig rondlopen, John is herkenbaarder en warmer. Hij maakt Sherlock én de serie menselijker.»

HUMO Zijn er nog personages die jullie eens een update willen geven?

Gatiss «Er is natuurlijk professor Challenger, die andere briljante creatie van Conan Doyle. Die zou nog kunnen. En drie jaar geleden zijn we eens samen op café gegaan met als strikte voorwaarde dat we niet over ‘Sherlock’ of ‘Dr Who’ (de andere BBC-serie waar de twee samen aan schrijven, red.) zouden praten. Wel, binnen de twee minuten waren we bezig over James Bond. We konden nergens anders heen (lacht).»

Moffat «Zo zit onze vriendschap in elkaar: sommige mensen gaan samen tennissen, wij bedenken tv-series.»

HUMO Zijn jullie het de afgelopen jaren eigenlijk ooit oneens geweest over ‘Sherlock’?

Moffat «Niet dat ik me herinner.»

Gatiss «We houden allebei ook gewoon van de boeken. We zijn niet bij elkaar gezet door een tv-zender die het personage nieuw leven in wou blazen, alles is ontstaan vanuit onze liefde voor Sherlock Holmes.»

Moffat «Eigenlijk is de hele serie een gesprek tussen twee fans dat volledig ontspoord is (lacht).»