'Nooit meer naar de dokter': hoe DNA-profielen, gadgets én kruiden de geneeskunde veranderen

Als huisartsen halsstarrig blijven negeren dat we in razendsnel veranderende hoogtechnologische tijden leven, dreigen ze een bedreigde diersoort te worden en op termijn zelfs te verdwijnen. De vastgeroeste huisartsgeneeskunde kan efficiënter, goedkoper én beter voor de patiënt, de dokter én de samenleving.

'Waarom laten we de patiënt niet zelf zijn medische gegevens beheren, zoals hij vandaag al via homebanking zijn bankzaken regelt?'

Servaas Bingé is zeer goed geplaatst om de weinig verbloemende analyse te maken. Hij heeft als huisdokter een praktijk in het idyllische Hansbeke, en is daarnaast ook hoofdarts bij wielerploeg Lotto–Soudal. Daar moet hij kleppers als Tiesj Benoot, André Greipel en Tim Wellens zo fit, gezond en snel mogelijk zien te houden met behulp van de allernieuwste wetenschappelijke inzichten op het vlak van voeding, beweging en lichamelijke en geestelijke gezondheid. U kunt hem ook kennen als (ex-)gitarist van de gevreesde coverband The BaseBallBats of als de frontman van SerVaaS, een Nederlandstalig project waarmee de wielerdokter – in samenwerking met enkele bekende renners – een paar nummers over voorjaarsklassiekers heeft geschreven. Check zeker het nummer featuring de Nachtegaal van Rostock, André Greipel. Maar we kwamen voor een gesprek over de huisarts – en bij uitbreiding ook de patiënt – van de toekomst.

HUMO Voor alle duidelijkheid: u wilt niet dat de dokter verdwijnt. U vindt wel dat de huisartsgeneeskunde hoognodig aan een opwaardering toe is.

Servaas Bingé «Dat het beroep in de toekomst een heel andere invulling zal krijgen, staat vast. Bij artsen heb je veel burn-outs en is de arbeidsvreugde soms ver te zoeken.

»Nu zitten we vooral in een systeem waarin we de patiënt proberen te genezen als die een gezondheidsprobleem heeft. We doen wat dat betreft fantastisch werk, onder andere met de meest geavanceerde kankerbehandelingen, maar het systeem dreigt onbetaalbaar te worden.»

HUMO U vindt dat we, om dat te vermijden, vooral moeten inzetten op preventie. We moeten van geneeskunde naar een soort ‘voorkomingskunde’ evolueren.

Bingé «In mijn boek noem ik het healthitude, een samentrekking van ‘health’ en ‘attitude’. Als we met zijn allen zo’n healthitude ontwikkelen, zullen we minder naar de dokter moeten. En die healthitude kun je visueel voorstellen in wat ik een healthigram noem.

»Dat healthigram vertrekt vanuit het genetische profiel van de patiënt. Onze genen bepalen ons volledige lichamelijke en geestelijke functioneren. We weten inmiddels dat we onze genen zelf kunnen beïnvloeden. Mensen die genetisch een hoger risico hebben om de vijf belangrijkste aandoeningen te krijgen – diabetes, obesitas, hart- en vaatziekten, kankers en ademhalingsziekten – kunnen dat risico aanzienlijk verlagen door hun levensstijl aan te passen. Zo kan iemand die genetisch gezien 80 procent kans maakt op diabetes, vermijden dat hij de ziekte ook echt krijgt.

»Het rare is dat daar tijdens onze opleiding als arts totaal geen aandacht aan is besteed. We kregen wel tot in de details uitgelegd hoe diabetes ontstaat en hoeveel mensen het in Amerika en in Europa hebben. En vervolgens kregen we het behandelplan: iemand met te hoge suikerwaarden moet je dit en dat pilletje geven, of een hele resem andere behandelingen. En als laatste kregen we nog snel mee dat advies over de levensstijl ook heel belangrijk is. Wat dat advies dan inhield, daar werd nooit op ingegaan. Terwijl het net 80 procent van de boodschap is. Ik heb in mijn praktijk al de diagnose diabetes kunnen omkeren bij mensen van wie ik voelde dat ze echt gemotiveerd waren om er iets aan te doen. Het vraagt wel veel van hen: slijtage die je in dertig jaar hebt opgebouwd, ga je niet corrigeren door een paar dagen gezond te leven.»

HUMO Genetica is één van de pijlers van uw healthigram: in uw model moet iedereen een genetische screening laten uitvoeren.

Bingé «Niemand moet iets. We mógen, en binnenkort zullen we het ook kunnen. Het is een waanzinnig interessante wetenschap, die in volle ontwikkeling is. We kunnen nu al onze genen in kaart brengen en een risicoanalyse uitvoeren. In Amerika kunnen bedrijven als 23andMe je aan de hand van een speekselstaal een volledig genetisch profiel bezorgen en bijvoorbeeld zeggen of je ouders wel echt je ouders zijn, maar ook of je een groter risico loopt op diabetes of op peesblessures. We ontdekken steeds meer verbanden tussen bepaalde genen en specifieke processen in het lichaam, waardoor dat profiel steeds gedetailleerder en verfijnder wordt. Veel Amerikanen laten nu zo’n profiel opstellen. Het bekendste voorbeeld is Angelina Jolie, die zo ontdekte dat ze een groot risico loopt op borst- en eierstokkanker en daarom haar twee borsten liet amputeren. Het geeft meteen aan welke enorme impact zo’n profiel kan hebben.

»Voor een arts kan die informatie ook bijzonder interessant zijn. We kunnen aan de genen bijvoorbeeld zien of iemand een stollingsstoornis heeft. Als zo iemand langdurig stilzit, heeft hij veel kans op een trombose. Stel dat die persoon een lange vlucht moet nemen of lang in de auto zou moeten zitten, dan kan de arts adviseren vooraf een aspirine te nemen, zodat het bloed een beetje wordt verdund en het risico op een trombose verkleint. We kunnen ook genetisch voorspellen welke bijwerkingen je hebt van bepaalde medicijnen en zo je behandeling individualiseren. Maar het mes snijdt aan twee kanten: als uit je genetische profiel zou blijken dat je een verhoogd risico hebt om een bepaalde kanker te krijgen, kan dat een grote impact hebben op je emotionele welzijn. Ook daar moeten we de mensen begeleiden in de keuzes die ze willen maken. Artsen zouden daarom als een soort genetische adviseurs kunnen optreden, die patiënten helpen de informatie te duiden, de risico’s in te schatten en onnodige paniek te vermijden, maar ook om de alarmbel te luiden: doe iets aan je levensstijl, gezien het risico dat je loopt.»

undefined

'Gezondheid wordt een soort statussymbool: wie nu opschept over zijn auto of nieuwe telefoon, zal later pochen met zijn gezondheid en fitheid'

Lekkere partner

HUMO Artsen springen maar beter zo snel mogelijk op de trein, vindt u, anders maken ze zichzelf overbodig.

Bingé «Ik maak altijd de vergelijking met de muziekindustrie. Platenbazen lachten destijds de mp3 weg, omdat ze dat format niet als een bedreiging zagen. Maar streamingdiensten richten zich vandaag rechtstreeks tot de consument, en de traditionele platenindustrie is buitenspel gezet. De medische wereld dreigt hetzelfde lot te ondergaan. De grote jongens uit Silicon Valley mikken met hun DNA-technologie en gezondheidstools óók rechtstreeks op de patiënt. De technologie wordt steeds gebruiksvriendelijker en de digitale gebruiker steeds vaardiger: het zal niet lang meer duren of je hebt geen dokter meer nodig om je genetische profiel en andere data over je gezondheid te beheren. Terwijl een arts met zijn expertise als genetisch adviseur fantastisch werk zou kunnen verrichten.»

HUMO Waar wacht men nog op om iedereen genetisch te laten screenen?

Bingé «Bij ons is er nu al de NIP-test, waarbij bij zwangere vrouwen bloed wordt afgenomen om in het DNA van de foetus risico’s op te sporen, onder andere dat op het syndroom van Down. Eigenlijk is dat ook een vorm van genetische screening. Technisch gezien zou er veel meer kunnen, maar het moet ook wettelijk geregeld worden.»

HUMO Er zal flink gediscussieerd worden over de ethische implicaties.

Bingé «Die zijn inderdaad niet gering. Mensen zullen dingen te weten komen die ze kunnen beïnvloeden met hun levensstijl, maar misschien ook dingen waar ze geen vat op hebben. Stel dat uit de test blijkt dat je vader niet je echte vader is. Willen we dat wel weten? En wie krijgt toegang tot die informatie? Dat is allemaal stof tot discussie.»

HUMO Zo’n genetische screening zou naast het risico op chronische ziekten ook het zogenaamde microbioom in kaart kunnen brengen.

Bingé «Het microbioom is de verzameling virussen, schimmels, microben en gisten die in en op ons leeft. Mijn huid zit nu waarschijnlijk vol met allerlei organismen, en mijn darmen zitten vol bacteriën. Alles samen gaat het om anderhalve kilo organisch materiaal. Nu, een bacterie is één cel. En een cel bestaat voor een groot deel uit DNA. Dat betekent dat er bijna een kilo extra DNA in ons lichaam zit dat niet van onszelf is. Wat de precieze rol van het microbioom is, zoekt de wetenschap nu uit. Er worden nu al studies gedaan met muizen, en men heeft ontdekt dat dikke muizen waarbij het microbioom van dunne muizen is ingebracht, veel makkelijker kunnen afvallen. Dat wil zeggen dat het metabolisme van een muis sterk wordt beïnvloed door het microbioom. Dat opent veel therapeutische mogelijkheden, niet alleen voor obesitas, maar ook voor processen die een rol spelen bij de veroudering of bij het ontstaan van sommige kankers.

»Nog belangrijker is dat we het microbioom zelf kunnen beïnvloeden door onze voeding. Maar het wordt ook bepaald door wat onze ouders tijdens de zwangerschap hebben gegeten of zelfs door de manier waarop je geboren bent. Of een baby via een keizersnede of via de vagina en de bijbehorende bacteriën en microben ter wereld komt, maakt een enorm verschil. En als je in je kindertijd dertig keer antibiotica hebt moeten nemen, is de helft van je gezonde microbioom dood.»

HUMO Nog een goede reden om zuinig om te springen met antibiotica.

Bingé «Absoluut. Veel antibiotica hebben een heel brede werking. Ze schieten letterlijk op alles en doden ook de goede bacteriën. Maar inmiddels weten we dat die goede bacteriën heel belangrijk zijn voor ons.

»Die tak van de wetenschap is in volle beweging. Er zijn al voorzichtige toepassingen voor mensen, maar het grootste deel zit nog in het stadium van de theoretische onderzoeken en de dierproeven. Maar onlangs las ik in een artikel in een tijdschrift voor sportgeneeskunde dat er in het microbioom bacteriën zitten die lactaat (melkzuur, red.) afbreken. Sporters die veel zulke bacteriën in hun systeem hebben, kunnen hun vermoeidheid dus uitstellen. In het slechtste geval zou je van het microbioom zelfs een soort doping kunnen maken. In theorie, hè (lacht).»

HUMO Het microbioom zou zelfs een rol spelen bij de aantrekkingskracht tussen mensen en de partnerkeuze.

Bingé «We hebben allemaal onze eigen microbiële wolk. Als je een wind laat, is die wolk soms zelfs hoorbaar (lacht). Die anderhalve kilo bacteriën in de darm fermenteert voortdurend en zou geurtjes produceren die we bij elkaar onbewust waarnemen. Daarnaast zorgen de bacteriën op onze huid voor een specifieke lichaamsgeur. En er zou een verband zijn tussen ons eigen microbioom en het al dan niet lekker vinden van een andere geur.»

HUMO In uw geneeskundige model spelen draagbare toestelletjes of wearables een belangrijke rol. Is het de bedoeling dat die op termijn de klassieke onderzoeken bij de dokter vervangen?

Bingé «Je zult ze nooit allemaal kunnen vervangen, want voor pakweg een longfoto zul je nog altijd bij de radioloog langs moeten. Maar wearables kunnen wel ons inzicht in de levensstijl van de patiënt vergroten. Ze kunnen perfect weergeven hoeveel lichaamsbeweging je neemt, hoe je slaapt, hoeveel stappen je zet… Voor de meesten is het vooral een hip gadget, maar hoe meer mensen wearables dragen en hoe meer data ze opleveren, hoe betrouwbaarder en waardevoller die data worden. Het kan zelfs tot een nieuw soort wetenschap leiden: computers zouden in die stroom gegevens verbanden kunnen opmerken die wij nog niet zien. Misschien ontdekken we dan wel dat de mensen in een straal van 200 meter rond de Gentse Sint-Baafskathedraal allemaal iets meer van giftige stof X in hun bloed hebben.

»Op basis van die data zouden fabrikanten van wearables bijgestuurd kunnen worden en zouden dokters hen kunnen vertellen welke data nuttig zijn en welke niet. Wearables zijn volgens mij pas echt nuttig als je alle gegevens in één model zou kunnen samenbrengen. Wij zijn nu zelf met een paar artsen een start-up begonnen die dat voor ogen heeft.»

HUMO Dat is uw fameuze healthigram?

Bingé «Inderdaad. Voor alle duidelijkheid: het mag geen app of een gadget worden, want daarvan zijn er al meer dan genoeg. Het healthigram is de landkaart voor een totaalprogramma. Je wilt gezonder gaan leven of voorkomen dat je met klachten bij de dokter terechtkomt? Wij starten bij je genetische profiel en brengen je volledige levensstijl in kaart. Daarbij hebben we niet alleen aandacht voor het lichaam. Je zult ook met een psycholoog moeten samenzitten om je geest te laten doorlichten. Dat resulteert in een soort score. Stel, je hebt 66 op 100. Als je naar 75 wilt, bekijken we wat je daarvoor moet doen. Tijdens dat traject word je opgevolgd door een team met onder andere een health coach, een voedingsdeskundige, een psycholoog en de dokter in een overkoepelende en coördinerende rol. Je arts wordt dus een soort preventiemanager. In de toekomst zal die begeleiding ook steeds meer digitaal gebeuren, met behulp van bijvoorbeeld artificiële intelligentie.»

HUMO De volgende stap is technologie die in het lichaam wordt ingeplant.

Bingé «Dat is de toekomst, ja. Men werkt nu al met chips die onderhuids worden ingebracht. Een andere mogelijkheid zijn microscopisch kleine robotjes of sensoren die in de bloedbaan worden gebracht. Nu gaan we naar de dokter om bloed te laten trekken. Maar met nanotechnologische sensoren kan jouw cholesterolniveau doorlopend opgevolgd worden en wordt de informatie meteen opgeslagen in je persoonlijke digitale medische dossier.

»Dat zal ongetwijfeld discussies over de privacy opleveren. Maar waarom laten we die medische data niet door de patiënt beheren, zoals hij vandaag al via homebanking zijn bankzaken kan beheren? Het gaat tenslotte om gegevens van de patiënt. Nu zitten die voor een deel in ziekenhuis X, bij huisarts Y en verder nog bij de kinesist of de diëtist. Waarom geven we niet iedereen een persoonlijke medische cloud? De patiënt bepaalt dan tot welke data verschillende zorgverleners toegang hebben. Dat lijkt me veel efficiënter dan het huidige systeem met het globaal medisch dossier. Veel mensen weten niet eens wat dat is, of dat ze er één hebben.»

HUMO Veel – vooral oudere – mensen kunnen nauwelijks met een computer of een smartphone overweg. Als zij hun medische dossier in de cloud moeten beheren, zullen er doden en gewonden vallen.

Bingé «Als je dat introduceert, doe je dat niet het eerst bij de ouderen. Jonge ouders kunnen wel een dossiertje voor de kindjes maken. En de nieuwe generatie, die vertrouwd is met digitale media, zal er zeker geen problemen mee hebben. Je hoeft de data ook niet zelf in te voeren. Dat is de taak van de dokter, de apotheker, de kinesist… De technologie zal het op termijn ook mogelijk maken om die data automatisch in te voeren en te verwerken.

»Het hele proces zal tijd in beslag nemen, net zoals de hele omslag naar preventie en gezondheid. Natuurlijk zullen we de wereld niet in vijf jaar tijd veranderen, maar ik hoop wel dat we over twintig à dertig jaar een heel andere cultuur hebben. En ik verwacht dat ook: gezondheid wordt een soort statussymbool – dat is nu al voor een deel zo. Wie nu opschept over zijn auto of nieuwe telefoon, zal dan pochen met zijn gezondheid en fitheid. En mensen investeren graag in statussymbolen.»

undefined

'Veel patiënten zeggen me: 'Ik heb een probleem, los het op.' Dan denk ik: 'Neem zelf de regie in handen''

Suiker wordt vet

HUMO In het hoofdstuk dat u aan obesitas wijdt, omschrijft u vetweefsel als ‘een orgaan met een eigen functie’. Kunt u dat uitleggen?

Bingé «Vetcellen maken stoffen aan die chronische ontstekingen kunnen veroorzaken wanneer ze in het bloed terechtkomen. Die ontstekingen dragen bij tot chronische aandoeningen, zoals aderverkalking of het dichtslibben van de haarvaatjes leiden, waardoor de kwaliteit van al je weefsels wordt aangetast, met mogelijk diabetes, alzheimer of hart- en vaatziekten tot gevolg. Als je veel vet hebt, wordt het als het ware een orgaan dat een negatief effect heeft op je hele lichaam. We weten nu welke genen verantwoordelijk zijn voor de productie van die schadelijke stoffen in het vet. We kunnen zien hoeveel van die genen iemand heeft en dus voorspellen hoeveel schadelijke stoffen hij zal produceren als hij obees wordt. En welk risico hij loopt op allerlei aandoeningen.»

HUMO De obesitasepidemie wordt vaak gelinkt met te weinig beweging en te veel vet eten. Maar u noemt fructosestroop de grootste veroorzaker.

Bingé «Lang geleden heeft de voedingsindustrie ontdekt dat je producten veel zoeter kunt maken met die stroop. Dat is een soort geconcentreerde vorm van suiker die dubbel zo zoet is als gewone suiker. En die neemt minder volume in, zodat je er meer van in een product kunt doen. In een pot choco zit bijvoorbeeld ongeveer 200 gram suiker. Dat zijn vijftig suikerklontjes. Die krijg je nooit in één potje, maar wel als je fructosestroop gebruikt. Dat spul zorgt voor een enorme insulinepiek, en insuline doet twee dingen. Het duwt onze bloedsuikerspiegel omlaag, zodat we weer een hongergevoel krijgen, en het slaat de overtollige hoeveelheid energie op als reserves in de vorm van vet. Met die verborgen suikers kweek je dus letterlijk vet.

»Door de insulinepiek en de bloedsuikerspiegel die even stijgt, komt er ook dopamine vrij in de hersenen. Diezelfde stof komt ook vrij als we een trekje nemen van een sigaret of als we likes krijgen op Facebook. Het begrip suikerverslaving is daarom niet zo gek gekozen. Je maakt je lichaam echt gewend aan dat gevoel. Als je een suikerpiekje hebt, voel je je even goed, want je hebt energie en je krijgt een beetje dopamine.

»Vroeger dacht men altijd dat vet de grote boosdoener was, maar verborgen suikers zijn veel verraderlijker. Als je ’s avonds een snack eet die die stroop bevat, neem je een hoop overbodige energie op, want ’s nachts ga je niet al te veel verbruiken. Die energie gaat dus rechtstreeks naar de vetcellen. En ’s morgens word je wakker met 40 à 50 gram extra vet.»

HUMO Het probleem is ook dat fructosestroop in ongeveer alles zit.

Bingé «In ieder geval in alle bewerkte voeding, en vaak ook in producten waarvan je het niet zou verwachten. Het is op het etiket ook niet altijd makkelijk te vinden, want het heeft ongeveer tweehonderd verschillende namen.»

HUMO U waarschuwt ook voor vetarme producten: die zijn vaak een stuk minder gezond dan wij denken.

Bingé «Bij die voedingsproducten zijn de vetten er gedeeltelijk uit gehaald – niet alleen de ongezonde, maar ook de gezonde. Om het product toch nog wat smaak te geven, worden de vetten vervangen door ongezonde kunstmatige smaakstoffen of door verborgen suikers. Waardoor ze weer extra calorieën bevatten.»

undefined

'Vroeger dacht men altijd dat vet de grote boosdoener was, maar verborgen suikers zijn veel verraderlijker'

Poetsen is gezond

HUMO Bij een gezonde levensstijl hoort ook voldoende beweging, voor velen nog altijd een pijnpunt. Maar een beetje beweging kan blijkbaar al een aanzienlijke gezondheidswinst opleveren. Je hoeft niet alle dagen een uur te gaan joggen: zestig minuten beweging per week heeft ook al een serieuze impact.

Bingé «De wetenschappelijke richtlijnen hebben het over dertig minuten per dag en vijf dagen per week, zodat je aan 150 minuten per week komt. Dat is dan matige aerobe activiteit. ‘Matig’ wil zeggen dat je tijdens het bewegen nog een gesprek kunt voeren, en ‘aeroob’ dat je vooral zuurstof gebruikt en dus vet verbrandt. Maar mensen vinden dertig minuten per dag bewegen te veel, ze hebben er geen tijd voor of vinden het te lastig. Maar een klein beetje bewegen kan wel degelijk een groot verschil maken. En je beweegt ook bij het uitvoeren van de dagelijkse taken. Met het poetsen van je huis ben je snel twintig minuten per dag bezig en je kunt er flink van zweten. De essentie van beweging is simpelweg: bezig zijn. De motor een keertje aanjagen, de spieren wat kracht laten verbruiken.»

HUMO Minder bekend is dat je door te bewegen ook bepaalde kankers kunt voorkomen. Hoe werkt dat?

Bingé «Kankers ontstaan door mutaties, en die worden voor een groot deel veroorzaakt door vrije radicalen. Dat zijn moleculen die in het lichaam vrijkomen bij het verbranden van zuurstof en die cellen, weefsels, eiwitten en het DNA kunnen beschadigen. Als je geregeld beweegt, maak je ook vrije radicalen aan. Maar door ons lichaam eraan bloot te stellen, zal je opruimmechanisme veel doeltreffender worden. Dat geldt ook voor het opruimen van de stoffen die chronische ontstekingen veroorzaken. Er is een duidelijk verband tussen lichaamsbeweging en een verlaagd risico op kanker.

»Als de arts na een analyse van de genen zou zien dat iemand meer risico op een bepaalde kanker loopt, en dat wordt bevestigd door de wearables die de levensstijl in kaart brengen, dan zou hij die patiënt gerichte lichaamsbeweging kunnen aanraden. In Amerika heb je al een strekking binnen de geneeskunde die geen pillen, maar beweging voorschrijft.»

HUMO Ziet u dat ook naar hier overwaaien?

Bingé «Dat is al bezig. Recent zijn er in dokterspraktijken proefprojecten met beweegcoaches geweest. Iemand met diabetes kun je een ander programma geven dan iemand met een beginnende spierziekte. Zo kun je per ziektebeeld bewegingsvoorschriften geven. Maar het is natuurlijk nog beter om de ziekte voor te zijn en op preventie in te zetten.»

HUMO De dokter die beweging voorschrijft in plaats van een pilletje: de farmaindustrie zal het graag horen. Net als de aan medicatie verslaafde Belg die bijna van de dokter eist dat hij zijn pilletje krijgt.

Bingé «Pillen zullen altijd nodig blijven, zeker voor de praktische genezing. Ik heb het over preventie. Maar de farmaceutische industrie zal zich wel anders moeten organiseren en meer op maat gemaakte pillen moeten produceren. De meeste medicatie heeft veel bijwerkingen of reageert met andere medicatie, waardoor het nut zeer twijfelachtig wordt. Veel mensen slikken bijvoorbeeld statines tegen hoge cholesterol, maar die pillen kunnen spierpijn, nachtelijke krampen of andere vervelende bijwerkingen hebben. Mensen die daar last van hebben, zijn vaak slechter af mét statines dan zonder. En dat soort pillen moet je je hele leven blijven slikken. Dankzij de DNA-wetenschap weten we nu of mensen sommige pillen – onder andere statines – verdragen of niet. In de toekomst zullen we niet, zoals nu, eerst medicijnen geven, en dan kijken of er bijwerkingen zijn. We zullen vooraf weten welke medicatie geschikt is voor de patiënt.»

HUMO We hebben ook geen keuze, zegt u: het huidige systeem is financieel en organisatorisch onhoudbaar.

Bingé «Er komt een enorme vergrijzingsgolf op ons af, terwijl huisartsen nu al verdrinken in de werkoverlast. Artsen kunnen vier consultaties per uur doen in hun praktijk en – met alle file- en parkeerproblemen – twee per uur als ze op huisbezoek gaan. Dat model moet dringend ter discussie worden gesteld.

Maar ook inhoudelijk moeten we het beroep herbekijken. In de jaren 70 en 80 waren er veel te veel huisartsen en moesten zij vaak werk creëren – met alle respect voor hun goede zorgen. Dus gingen ze om de twee weken hier eens de bloeddruk meten of daar een medicamentje voorschrijven. Bij de specialisten is het niet anders: het eerste wat je bij de cardioloog hoort, is dat je om de zes maanden moet terugkomen. Op veel domeinen kan er nog veel bespaard worden met een nieuwe manier van werken. Veel collega’s zien dat als een bedreiging, maar ik zie het net als een enorme opportuniteit. We kunnen onze job inhoudelijk een enorme meerwaarde geven, én we kunnen het verschil maken voor de patiënt die voor ons zit.

»We moeten ons durven af te vragen of het niet efficiënter kan en of we sommige dingen niet beter uit handen geven. Taken als bloed afnemen kan een verpleegkundige even goed doen. De arts zal de resultaten dan wel bespreken met de patiënt. Je wilt ook niet weten hoe vaak je als arts dezelfde uitleg moet geven aan de telefoon of tijdens een consultatie. Met artificiële intelligentie kun je makkelijk chatbots creëren die een antwoord geven op de meest gestelde gezondheidsvragen. Wetenschappelijk verantwoord uiteraard, en steeds onder menselijke supervisie. Daardoor komt er voor de arts tijd vrij om zich écht met zijn patiënt bezig te kunnen houden.»

HUMO U vindt ook dat de patiënt zijn verantwoordelijkheid moet opnemen en niet altijd alles op het bord van de dokter moet gooien.

Bingé «Veel mensen komen naar de dokter en zeggen: ‘Ik heb dat of dat probleem, los het op.’ Met de mogelijkheden die er nu zijn, denk ik dan: neem de regie zelf in handen. Streef als patiënt naar die personal cloud, naar de coördinatie van je verschillende data. Zorg dat je voorbereid bent op je oude dag, want je weet nooit voor welke verrassingen je ooit komt te staan. Je kunt op het vlak van gezondheid zoveel dingen zelf doen. Je wast elke week je auto, je lapt om de drie maanden je ramen: doe dan ook iets voor je gezondheid. Een auto of een raam kun je vervangen, maar je lichaam, dat is wie je bent. En daar investeren wij zo weinig in. Dat blijft toch vreemd?»

undefined

undefined

'De medische wereld dreigt buitenspel gezet te worden: de grote jongens uit Silicon Valley mikken met hun DNA-technologie en gezondheidstools rechtstreeks op de patiënt'

Kruidendokter

HUMO In welke mate heeft uw werk als wielerarts uw visie op de gewone huisartsgeneeskunde beïnvloed?

Bingé «Enorm. Voor ik in het peloton begon, was ik goed op weg om een arts te worden die zich van zeven uur ’s morgens tot tien uur ’s avonds afbeulde en recht op een burn-out afstevende. Ik heb een secretaresse in dienst genomen, ik ben mezelf beginnen te organiseren en heb af en toe off-time gekocht door in het peloton te gaan werken. Eerst was dat vrij beperkt, maar na een tijdje ben ik hoofdarts bij Lotto-Soudal geworden.

»Als sportarts wilde ik uitzoeken wat de prestatie van een renner bepaalt. Is iemand voorbeschikt om een topatleet te worden en wat moet hij op het vlak van voeding, beweging, training en lichaamsverzorging doen om optimaal te presteren? Door te switchen tussen topsportgeneeskunde en huisartsgeneeskunde, en aan de ene kant met de beste atleten te werken en aan de andere kant met gewone mensen zoals jij en ik, heb ik ingezien dat het in essentie op hetzelfde neerkomt. En dat het healthigram dat ik voor topsporters heb gemaakt, ook bruikbaar is in mijn huisartsenpraktijk.»

HUMO U vindt ook dat artsen wat vaker naar andere disciplines zouden moeten kijken.

Bingé «Dat geldt niet alleen voor artsen, maar voor de hele samenleving. Mensen willen alles altijd in vakjes stoppen, maar in het leven is niets zwart-wit. In de topsport is er ook goeroegedrag. Men noemt het meestal alternatieve geneeskunde, maar ik hou meer van de term ‘complementaire geneeskunde’.

»Ik ga niet voor homeopathie pleiten, maar de kruidengeneeskunde heeft veel te bieden. Sommige mensen reageren heel goed op therapieën of inspuitingen met bepaalde plantaardige stoffen. De wetenschap ontdekt steeds meer bewijzen van de heilzame werking van kruiden. Een bekend voorbeeld is curcumine, een stof die in de specerij kurkuma zit: we weten dat het de genen stillegt die ontstekingsbevorderende stoffen kunnen doen ontstaan. Bij mensen die last hebben van ontstekingen in de gewrichten of andere chronische ontstekingsprocessen, kan curcumine helpen. Ik zeg niet dat ik iemand met kanker of diabetes kan genezen met een plant. Maar complementaire geneeskunde kan wel degelijk zijn nut hebben.»

HUMO Naast uw werk als huisarts en ploegdokter had u ook een muzikale carrière. Hoe staat het daarmee?

Bingé «Die zit voorlopig in de diepvriezer. Vorige zomer heb ik met onze coverband het voorlopig laatste optreden gegeven. Maar ik heb het nodig om creatief te kunnen zijn, om op een podium te staan en in de studio te zitten. Ik speel nu met het idee om met een paar muzikale vrienden mijn boek op het podium te brengen, met video’s, muziek en misschien zelfs een beetje theater. Het lijkt me leuk om in een ontspannen setting waardevolle informatie mee te geven aan de mensen. Mijn droom is om er volgend jaar mee langs de culturele centra te kunnen trekken.»

HUMO Daarnet zei u nog dat u het rustiger aan wilde doen.

Bingé «Zo’n tournee is niet werken, hè. Dat is fun (lacht).»

Servaas Bingé, ‘Nooit meer naar de dokter’, Borgerhoff & Lamberigts

www.healthitude.be