Nooit meer vlees: Humo sprak met dierenactivisten. 'Dieren zijn gebruiksvoorwerpen geworden die gestockeerd worden als wc-rollen'
Dierenwelzijn staat op de politieke agenda en het dierenactivisme breidt steeds verder uit. Naast good old GAIA laten ook Animal Rights en Bite Back zich in Vlaanderen gelden als stem van de stemlozen. Humo spreekt met Ann De Greef (GAIA), Benoit Van den Broeck (Animal Rights) en Benjamin Loison (Bite Back).
'Steeds meer mensen beseffen dat dieren evenwaardige wezens zijn die ook pijn kunnen lijden en gevoelens hebben'
Een snikhete vrijdag in augustus. Drie dierenactivisten zoeken verkoeling aan een tafeltje in de Gentse Vooruit. De buitentemperaturen stemmen hen allerminst vrolijk.
Ann De Greef «Wij zitten gezellig in de airco, maar daarnet reed ik op de snelweg een varkenstransport voorbij. Als ik die dieren opeengepakt zie zitten in de hitte, is mijn dag om zeep.»
Benjamin Loison «In het Eén-journaal vertelde men dat de acteurs van ‘Thuis’ het te warm hebben omdat ze de winterscènes met dikke jassen aan het opnemen zijn. En daar moeten wij dan medelijden mee hebben, terwijl er overal dieren creperen.»
HUMO Animal Rights is in een varkensstal gaan filmen om de hittestress bij die dieren aan te klagen. Kwamen er al reacties uit de hoek van de varkenshouders?
Benoit Van den Broeck «We krijgen altijd hetzelfde naar ons hoofd geslingerd: we doen aan stemmingmakerij, we overdrijven, we hebben de slechtste varkensboerderij bezocht, we hebben net dat ene ongezonde varken gefilmd. Maar elk jaar sterft gemiddeld drie procent van de varkens in de stallen, tijdens warme zomers loopt dat op tot vijf procent. Als je weet dat er jaarlijks in België elf miljoen varkens geslacht worden, gaat het om honderdduizenden dieren.»
HUMO ‘De boeren doen al het mogelijke, ze sproeien en verluchten. Ze hebben er alle baat bij dat hun dieren gezond zijn,’ zegt de Boerenbond. Kortom, veehouders zitten óók in met het welzijn van hun dieren.
De Greef «Ik durf dat te betwijfelen. Ik ken boeren die ontkennen dat biggencastratie, waarbij de teelballen er met een mes worden uitgesneden, pijn doet. ‘Als we die biggen nadien in de stal zetten, gaan die gewoon terug bij hun moeder,’ zeggen ze. So what? Als een kind van de trap valt, gaat het ook huilen bij mama, hoor. En ondertussen maar beweren dat ze hun beesten graag zien. Onderweg naar hier zag ik honderden koeien onbeschut in de weides rondlopen. Bij drieëndertig graden, in de vlakke zon. Je gaat me toch niet vertellen dat de boeren geen bomen kunnen planten voor wat schaduw?»
Loison «Zo’n weer verhoogt ook het risico op stalbranden, een fenomeen dat ze goed kennen in Nederland. Dit jaar stierven al bijna honderdduizend dieren in de vlammen. Veel stallen hebben geen rookdetector en gebrekkige verluchting, met rampzalige gevolgen. Dieren zijn gebruiksvoorwerpen geworden. Men stockeert varkens als wc-rollen. Dierenleed is nu eenmaal inherent aan intensieve veeteelt. Daarom willen wij zo snel mogelijk alle slachthuizen afschaffen.»
HUMO Beseffen jullie dat de verdwijning van de veeteeltsector voor sociale drama’s kan zorgen? De landbouwsector kampt nu al met hoge zelfmoordcijfers.
Loison «Dat klopt. En juist daarom zien we bij Bite Back niet enkel de dieren als slachtoffer, maar ook de veeboeren. Door de kleine winstmarges op het vlees kunnen ze niet anders dan aan schaalvergroting doen, wat een enorme druk met zich meebrengt. Boeren willen liever kleinschaliger produceren, maar dan zijn ze niet concurrentieel. Omdat de consument zo weinig mogelijk voor zijn vlees wil betalen.»
HUMO Oké. Maar nog eens: wat moeten die werkloze veeboeren dan gaan doen?
Loison «De transitie naar een vleesvrije wereld zal nog wel enkele generaties duren, hun nakomelingen krijgen dus ruim de tijd om zich om te scholen. We kunnen de klok niet meer terugdraaien. De veeteeltsector is al een tijdje een terminale patiënt. Zonder overheidssubsidies zou hij al lang niet meer bestaan. Miljóénen worden erin gepompt.»
Van den Broeck «Subsidies die beter aangewend zouden worden om de transitie naar plantaardig voedsel te maken. Het is toch godgeklaagd dat we de vleessector met belastinggeld in leven houden? Een gewone zelfstandige moet de boeken neerleggen als hij geen winst maakt, maar een verlieslatende veeboer kan door de subsidies rustig voortdoen.»
HUMO Het valt me op dat de roep om alle slachthuizen te sluiten veel luider klinkt bij Bite Back en Animal Rights dan bij GAIA. Of vergis ik me?
De Greef «Het is ook onze droom, hoor. Maar als je met supermarkten wilt samenwerken om verbeteringen inzake dierenwelzijn te realiseren, dan moet je niet afkomen met slogans als: ‘Alle slachthuizen dicht!’ 95 procent van hun klanten eet vlees: vlieg je er zo in, dan kun je niet meer aan Colruyt vragen om geen eieren van legbatterijen of vlees van gecastreerde biggen te verkopen. Zaken die wij door onderhandelingen gerealiseerd hebben. Vandaag staat in het lastenboek van Lidl dat de dieren van hun leveranciers nooit onverdoofd mogen worden geslacht. Dat bereik je niet door op tafel te slaan. Wij werken liever in kleine stappen waarmee we op korte termijn iets aan dierenleed kunnen doen.»
Van den Broeck «Je kunt veel tussenstapjes nemen, maar ik denk dat de tijd rijp is om de kernboodschap duidelijk te formuleren. Volgens Animal Rights is er stilaan een maatschappelijk draagvlak om slachthuizen af te schaffen. Mensen beseffen dat dieren net als zij pijn kunnen lijden en gevoelens hebben. Ze worden stilaan gezien als evenwaardige wezens in onze maatschappij.»
HUMO Hoe ver gaan jullie daarin? Heeft een mug voor jullie evenveel rechten als een mens?
Van den Broeck «Wij evalueren soort per soort. Hét criterium: kan het dier pijn lijden? Bij niet-gewervelden, zoals insecten, is daar twijfel over. We waken ook over het emotionele welzijn van een dier. Als je een kalf wegneemt bij een koe, wat helaas de normale gang van zaken is bij melkvee, dan breng je dat moederdier enorm veel emotionele schade toe.»
Loison «Bij Bite Back zijn we tegen speciësisme: wij willen geen discriminatie op basis van soort. Voor ons maakt het niet uit of je nu een mens bent of een kreeft. Wie zijn wij om andere levende wezens uit te buiten of pijn te doen? Aan die arrogantie doen wij niet mee. Voor ons ligt speciësisme in de lijn van racisme of seksisme. Wie zichzelf als mens boven een dier plaatst, doet net hetzelfde als een blanke die zich superieur waant aan een zwarte.»
HUMO Maar is het geen biologisch gegeven dat diersoorten elkaar gaan domineren? Door zijn intellectueel vermogen staat de mens aan de top van de voedselpiramide. Een bevoorrechte positie die hij door duizenden jaren evolutie heeft verworven.
De Greef «Dolfijnen zijn ook heel intelligent, en die zitten opgesloten in een betonnen plonsbad. Je hebt ons dus net een goed argument gegeven om de dolfijnen in Brugge vrij te laten. Voor GAIA hoeven dieren niet dezelfde rechten te krijgen als mensen, we willen gewoon dat voldaan wordt aan hun noden. Een kreeft hoeft geen stemrecht te krijgen, maar wij vinden wel dat ze het recht heeft om te leven – om dus niet levend gekookt te worden.»
Loison «Als we pretenderen beschaafde wezens te zijn, is het maar normaal dat we de zwakkere wezens in onze omgeving ook positieve rechten toekennen: dat ze zich vrij in de natuur kunnen bewegen, bijvoorbeeld.»
Van den Broeck «Er heerst een dubbele moraal inzake dierenwelzijn. Ik kan niet begrijpen dat je goed voor je hond zorgt, maar ondertussen wel vlees eet of cosmetica gebruikt die op dieren getest werd. Waarom het ene dier wél kwetsen en het andere niet?»
undefined
undefined
'Onze undercoverman heeft in het slachthuis zelf varkens gedood met een pistool. Daar heeft hij maanden nachtmerries over gehad' Benoit Van den Broeck
Smaakpapillen
HUMO Dan rest toch enkel de optie om veganist te worden?
Loison «Inderdaad, dierenwelzijn draait niet enkel om misbruik. Je mág gewoon geen dieren gebruiken, op welke manier dan ook. Je eet geen afgeleide producten zoals eieren en je staat niet toe dat dieren voor wetenschappelijke proeven worden gebruikt.»
HUMO Dus als je kanker uit de wereld wilt helpen, mogen daar geen proefmuizen voor sneuvelen?
Loison «Ik draai het om: is het verantwoord om tien mensen te doden als we er daarmee duizend kunnen redden? Dat dier heeft er niet voor gekozen om als levende proefbuis te fungeren. Ik vind dat je dierproeven kunt vergelijken met de experimenten in nazi-Duitsland, op zigeuners en gehandicapte kinderen. Dat veroordelen we allemaal, maar uiteindelijk komt het op hetzelfde neer: je misbruikt een zwakker wezen dat niet over zijn eigen lot kan beslissen.»
Van den Broeck «Dierproeven zijn bovendien hoogst onbetrouwbaar. Er zijn voldoende voorbeelden waar ze de medische vooruitgang net in de weg kunnen staan. Aspirine, bijvoorbeeld, is dodelijk voor een kat. Als dat medicijn in de ontwikkelingsfase op katten was getest, zou het nu niet bestaan. Vaak zijn grote medische doorbraken toevalstreffers waarvoor je eigenlijk geen dieren nodig hebt. En er zijn alternatieven mogelijk, zoals computersimulaties op basis van artificiële intelligentie.»
De Greef «Wij ontkennen niet dat er ooit wetenschappelijke vooruitgang geboekt is door dierproeven, maar op termijn moeten we ervanaf. We willen quota, want nu doet men maar op. Na onze undercoveroperatie aan de VUB heeft het Brussels Gewest een doelstelling opgelegd: 25 procent minder proefdieren. En dat is makkelijk te realiseren. Zo ontdekten we dat onderzoeken met proefdieren vaak parallel uitgevoerd worden, bijvoorbeeld wanneer twee universiteiten allebei dezelfde kankerbehandeling testen op muizen. Bij GAIA hebben twee onderzoekers honderden dieren gered door die ‘dubbels’ eruit te halen. Laten we ook stoppen met dierproeven voor huishoudproducten. Voor cosmetica zijn ze al verboden, waarom moeten dieren dan nog lijden om uit te vissen of een nieuw afwasmiddel al dan niet schadelijk is voor de mens? Er zijn genoeg schoonmaakproducten voorhanden die al getest zijn.
»En ten slotte: wees kritisch voor jezelf als onderzoeker. Men doet aan de KU Leuven al tien jaar onderzoek met primaten om alzheimer te genezen, met nul komma nul resultaat. Ja, stop er dan mee, hè.»
Van den Broeck «Als samenleving zijn we te veel gericht op genezen in plaats van voorkomen. De ontwikkeling van alzheimer is duidelijk gelinkt aan consumptie van rood vlees en melkproducten. We zouden beter de oorzaken aanpakken, dan hoeven we niet achteraf naar medicatie te grijpen waarvoor dieren zijn gestorven.»
HUMO Tobias Leenaert, oprichter van EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief), vindt dat veganisten wat meer pragmatisch en minder principieel moeten zijn. Als hij bij vrienden wordt uitgenodigd voor een etentje, gaat hij geen spaghetti weigeren omdat er toevallig een eierdooier in de saus zit. Hoe zit dat bij jullie?
Van den Broeck «Ik ga dat niet opeten. Tobias heeft daar een lossere kijk op, maar ik zou het niet door mijn keel krijgen. Ik zie meteen het leed dat achter dat ei zit. We moeten van de illusie af dat je door geen vlees te eten al het dierenleed oplost. Je kunt daar als vegetariër misschien je geweten mee sussen, maar het tegendeel is waar.»
Loison «Klopt, melk is het witte vlees. Iemand die zijn vleesconsumptie integraal door zuivelproducten vervangt, berokkent het dierenwelzijn net méér schade. Een melkkoe wordt vijf jaar uitgebuit en eindigt uiteindelijk óók in het slachthuis. Als ik mag kiezen, dan reïncarneer ik liever als vleeskoe: dan ben je na één jaar tenminste van alle miserie af.»
HUMO Het is net die rigide houding waarvoor Tobias Leenaert waarschuwt. ‘Wees geen eikel,’ zegt hij tegen radicale veganisten. ‘Probeer wat meer begrip op te brengen voor mensen met een andere levenswijze.’
Van den Broeck «Begrijp me niet verkeerd, ik vind het heel positief dat mensen vegetariër worden. Maar als je écht consequent wilt zijn, en naast dierenwelzijn ook iets aan het milieu en de klimaatopwarming wilt doen, dan word je beter veganist.»
Loison «En we zíjn pragmatisch. Tijdens onze sensibilisering raden we de mensen aan om in stapjes te werken: begin met een paar dagen per week plantaardig te eten. Ik besef dat de drempel groot is. Het heeft me ook drie jaar gekost om van vegetarisme naar veganisme over te schakelen.»
De Greef «Dierenrechtenactivisten moeten proberen de kloof tussen de vleeseters – nog altijd 95 procent van de bevolking – en de anderen zo klein mogelijk te houden. Als je vleeseters erop wijst dat vegetarisme nog niet genoeg is, vergroot je die afstand alleen maar. Als ik in het Vlaams Parlement word uitgenodigd voor een vegetarische lunch, ga ik niet moeilijk doen over wat kaas en melk in de saus. Wat heeft het voor zin om de zuiverste in de leer te willen zijn? Ik geloof trouwens niet dat iedereen veganist gaat worden. Daarom zetten we bij GAIA heel hard in op kweekvlees. Dat zijn stamcellen van dieren die zich vermenigvuldigen en spiervezels vormen. Je hebt dus geen levende materie meer nodig om vlees te produceren. Die techniek bestaat al op laboniveau, hij moet enkel nog op grote schaal gerealiseerd worden.»
HUMO Dus voor GAIA hoeven we zuivelproducten nog niet meteen uit ons menu te schrappen?
De Greef «Eten moet ook nog lekker blijven. Misschien zijn bij langdurige veganisten de smaakpapillen al wat aangepast, maar ik vind het aanbod aan smakelijke veganistische producten eerder beperkt.»
Loison «Dat moet ik ten stelligste tegenspreken: in de VS is de vegan business aan het boomen, steeds meer lekkere gerechten waaien over naar hier, en je ziet ook bij ons steeds vaker veganistische restaurants opduiken.»
Van den Broeck «Onlangs besliste Richard Branson om op de Virgin-vluchten alleen nog plantaardig voedsel aan te bieden. Het is belangrijk dat mensen met aanzien een voortrekkersrol spelen. Daarom zou ik in jouw plaats, Ann, wél op een veganistische lunch gaan hameren in het parlement. Niet iedereen krijgt die kans om iets te veranderen.»
De Greef «Ik heb met parlementsleden wel belangrijkere zaken te bespreken dan een stukje kaas. Soms krijg ik de indruk dat jullie denken dat enkel landbouwdieren lijden. België staat op de vijfde plaats in de lijst van de EU-lidstaten met de meest pijnlijke dierproeven. Dat mag ook wel wat aandacht krijgen.»
Van den Broeck «Wij richten ons op de intensieve veeteelt omdat je daar als consument onmiddellijk iets aan kunt doen en omdat het leed astronomisch groot is. Er worden jaarlijks driehonderd miljoen kippen geslacht. Een groot deel komt met gebroken vleugels of poten in de slachthuizen aan. Daarom zeggen wij tegen de mensen: als je onmiddellijk een verschil wilt maken, stop dan met kip eten. Je smaakt nog amper het verschil met plantaardige alternatieven.»
HUMO En zo’n biokip die veel plaats heeft om rond te lopen? Die heeft toch niet zo’n slecht leven gehad?
Loison «Je zegt van je hond toch ook niet: hij heeft een fantastisch leven gehad, ik ga hem slachten?»
De Greef «Bij mij liggen kippen gevoelig. Ik vind dat héél fascinerende wezens. Ze zijn zeer intelligent, iedereen onderschat dat. ‘Bio’ betekent trouwens niet automatisch ‘diervriendelijk’. Veel bioboeren in Wallonië castreren hun varkens.»
Loison «Inderdaad, wij zullen met Bite Back nooit biovlees promoten. Want uiteindelijk eindigen die dieren ook in de kookpot.»
HUMO In welke mate bepaalt jullie ideologie jullie privéleven? GAIA-boegbeeld Michel Vandenbosch vertelde ooit dat hij nooit zou kunnen kussen met een vrouw die vlees eet.
Van den Broeck «Ik zou zelfs geen vrouw kunnen kussen die kaas eet.»
Loison «Ik ook niet. Dat is voor mij hetzelfde als een relatie hebben met een racistische vrouw. En voor wie bang is moeilijk aan een lief te geraken: veganisme is al lang geen rariteit meer. Het geitenwollensokkenaura errond is verdwenen. Je ziet het aan het aanbod van plantaardige alternatieven in warenhuizen. Dat neemt exponentieel toe: van veganistische pizza’s tot broodbeleg. Er is een kantelpunt in aantocht. En als dat eenmaal is bereikt, kan het snel gaan. Dan wordt veganisme de norm en vlees eten een uitzondering.»
HUMO Maar hoe ver ga je daarin? Waar stopt het? Ik las dat je geen rode wijn meer mag drinken omdat die vaak geklaard wordt met gelatine.
Van den Broeck «Er is veganistische wijn, hoor. Maar honderd procent vegan leven lukt nooit. Als je in een taxi of een bus stapt, wordt de motor wellicht gesmeerd met dierlijke vetten. Het belangrijkste is dat je probeert zo diervriendelijk mógelijk te leven. ‘Iedereen die de weg neemt naar Veganville moet je toejuichen,’ zegt Tobias Leenaert in zijn boek. Ook al zit er eens een hapering tussen.»
undefined
'Dierproeven zijn te vergelijken met de experimenten in nazi-Duitsland op zigeuners en gehandicapte kinderen: je misbruikt een zwakker wezen dat niet over zijn eigen lot kan beslissen'
Charlotte
HUMO Undercoverbeelden van Animal Rights toonden onlangs de wantoestanden in een Tielts slachthuis aan. Een varkensboer vertelde me dat als je uit heel veel beeldmateriaal een worst of van enkele minuten maakt, je op iedere werkvloer wel wantoestanden zult vinden.
Van den Broeck «Ik geef toe dat het een selectie van de ergste gevallen is, maar de wantoestanden gebéúren wel. Het is onze taak om te tonen wat er verkeerd loopt in slachthuizen, niet wat er goed is.»
De Greef «Zelfs al is de statistische foutenmarge maar één procent, dan nog spreek je over het lijden van honderdduizenden dieren. We hoorden bij GAIA hetzelfde verwijt al in de jaren 90, toen we dierenmishandeling op veemarkten aanklaagden: ‘GAIA heeft honderden uren gefilmd maar ze tonen amper vier minuten.’ Wat dachten ze dan, dat we een film van zestig uur aan de pers gingen tonen? Onze proefdierenactiviste aan de VUB zag elke dag hetzelfde: de muizen werden met een balpen de nek gebroken, of met een schaar de kop afgeknipt, of levend in een diepvries gestoken. Je kunt dat geen honderd keer na elkaar tonen in een undercoverreportage.»
HUMO Is het mentaal zwaar voor undercoveractivisten om dat dierenleed van zo dichtbij te ervaren?
De Greef «Wij hebben mensen in dienst die hen intensief begeleiden, want het valt inderdaad niet te onderschatten. Je moet tegen iedereen liegen over waar je mee bezig bent. Ook geen Facebook meer, bijvoorbeeld, want er mag geen enkel spoor naar dierenactivisme leiden. Je raakt dus sociaal geïsoleerd. En dan zwijg ik nog over het dierenleed dat je dagelijks live meemaakt.»
Van den Broeck «Onze undercoverman moest in het slachthuis zelf varkens doden met een pistool. Hij heeft daar achteraf maanden nachtmerries over gehad. Maar hij moest zich als een normale slachthuiswerker gedragen, anders zou hij door de mand vallen.»
De Greef «Dat zouden we bij GAIA nooit toestaan. Wij vragen onze medewerkers enkel om te registreren, we gaan niet participeren aan dierenleed. Want uiteindelijk doe je dan hetzelfde als zij.»
Van den Broeck «Dan worden sommige vormen van undercoverwerk onmogelijk. Vóór onze filmpjes wist men niet wat er in reguliere slachthuizen gebeurde. Nooit eerder slaagde een organisatie erin om daar te filmen. Het resultaat mag gezien worden: slachthuizen worden nu doorgelicht, er is cameratoezicht, er zijn animal welfare officers. Allemaal zaken waarmee het dierenwelzijn gebaat is. Soms heiligt het doel de middelen.»
HUMO Een veeboer vertelde me dat je dierenwelzijn vanuit zijn perspectief moet zien. Je kunt niet verwachten dat iemand die op één uur 800 koeien van een vrachtwagen duwt, dat met evenveel empathie en geduld doet als iemand die thuis één poedel te verzorgen heeft.
Van den Broeck «Dat klopt ergens wel. Het zware en intensieve werk in de slachthuizen stompt de arbeiders af. Aan het einde van een slopende shift zal je inderdaad niet meer zo vriendelijk met de dieren omgaan. Daarom moet je die hele handel gewoon afschaffen.»
De Greef «Ik dacht dat veeboeren hun dieren zo graag zagen?
»Kijk, die tegenstrijdigheden zijn typisch. Het ene moment verkondigen ze dat slecht behandelde dieren ‘uitzonderingen’ zijn, het volgende moment geven ze zelf toe dat je niet voor elk dier evenveel zorg kunt dragen. Ik denk persoonlijk dat er bij die mannen vaak een gebrek aan kennis speelt. Veehandelaars denken nog steeds dat je een opstandige koe in beweging krijgt door erop te slaan, maar het tegenovergestelde is waar: het dier blokkeert daardoor nog meer. Er bestaan zachtmoedige technieken om koeien te doen stappen.»
undefined
'Ik zou geen vrouw kussen die vlees of kaas eet' Benoit Van den Broeck (midden)
'Dat is hetzelfde als een relatie hebben met een racistische vrouw' Benjamin Loison (rechts)
HUMO GAIA-boegbeeld Michel Vandenbosch werd ooit door veeboeren het ziekenhuis in geslagen. Worden jullie soms agressief benaderd?
Van den Broeck «Dat durven ze niet meer. Met de moderne communicatiemiddelen weten ze dat elke misstap gefilmd en in een mum van tijd publiek gemaakt wordt. En een slechte beurt in de pers kunnen ze missen als kiespijn. In stilte hun zaakjes verder afhandelen, dat doen ze het liefst.»
HUMO Jullie zijn het niet over álle acties eens. Varken Charlotte werd door de Franse actiegroep 269 Libération Animale uit het slachthuis van Tielt bevrijd. Bite Back steunde de actie, Animal Rights en GAIA niet. Waarom?
Van den Broeck «Ik vind dat je altijd naar het rendement van een actie moet kijken. Uiteindelijk heb je het slachtproces maar enkele uren stilgelegd en één varken gered. En de beeldvorming in de media was niet positief: het varken krijste, er werd geduwd en getrokken, mensen werden verhinderd hun job te doen. De activisten worden als ordeverstoorders gezien en men dreigt sympathie te krijgen voor het slachthuispersoneel. Het waren de activisten die in de spotlight stonden en niet de dieren, dat kan niet de bedoeling zijn.»
Loison «De media hebben die actie negatief geframed. De aandacht ging vooral naar de manier waarop die zeug uit het slachthuis werd gehaald. Omdat ze bij haar bevrijding krijste – wat elk varken bij aanraking doet – besloot een radiojournalist dat ‘het niet haar beste dag was’. Volgens mij had Charlotte net wél de beste dag van haar leven. In plaats van in koteletten versneden te worden, liep ze een paar uur later vrolijk in een wei. Als brandweermannen een jankende hond uit een brandend huis halen, applaudisseert iedereen. Maar een krijsend varken van de slachtbank redden, dat is blijkbaar niet oké.»
De Greef «Ik vind het fantastisch voor Charlotte, ze heeft haar vrijheid verdiend. Maar de andere varkens hebben die óók verdiend, en wat hebben de actievoerders voor hen gedaan? Met onze acties beogen we structurele maatschappelijke veranderingen, en daar gaan generaties over. Steekvlampolitiek werkt soms, maar lang niet altijd. We hebben ook fouten gemaakt. Visjes drinken in Geraardsbergen, bijvoorbeeld: in de jaren 90 waren de geesten totaal niet rijp om dat af te schaffen. Het enige wat we daar verkregen hebben, is dat men ze niet meer mocht drinken in de cafés, maar wel nog op de Oudenberg. Ondertussen werden we wel weggezet als fundamentalisten en keerde de publieke opinie zich tegen ons. Het momentum is belangrijk. Je moet ervoor zorgen dat je actie een maatschappelijk draagvlak heeft, want als je te vroeg bent, schiet je je doel voorbij.»
Loison «Maar hoe weet je wanneer het juiste moment aangebroken is? Dat groeit toch organisch? Kijk naar de burgerrechtenbewegingen in de VS. Je had de organisatie van Martin Luther King, die van Malcolm X, de Black Panthers... Ze waren misschien niet allemaal even doeltreffend, maar het geheel van al die bewegingen heeft wel voor een doorbraak gezorgd.»
undefined
'Wij zullen nooit biovlees promoten. Want uiteindelijk eindigen die dieren óók in de kookpot' Benjamin Loison (rechts)
Dierenministers
HUMO Ik heb de indruk dat de politiek luistert naar jullie verzuchtingen. Dat was in het verleden wel anders.
De Greef «Inderdaad. In 1999 slaagden we er met GAIA in om Dierenwelzijn los te koppelen van Landbouw. Dat was onze meesterzet. Voordien, toen we voor de landbouwminister maar een restbevoegdheid waren, delfden we in belangenconflicten altijd het onderspit. Ik begrijp niet dat we dat zo lang gepikt hebben. Mocht Landbouw een restbevoegdheid zijn van Dierenwelzijn, de boeren zouden Brussel afbreken. Maar de échte doorbraak kwam er in 2014, toen we in de drie gewesten een minister van Dierenwelzijn kregen: Bianca Debaets (CD&V) in Brussel, Carlo Di Antonio (CDH) in Wallonië en Ben Weyts (N-VA) in Vlaanderen. Nooit eerder hebben we met GAIA zoveel doelstellingen kunnen realiseren als in de huidige legislatuur.»
HUMO Het valt op dat het vooral centrumrechtse politici zijn die effectief resultaten boeken rond dierenwelzijn. Je zou dat eerder verwachten van links.
De Greef «Tja, we hébben nochtans groene en socialistische ministers voor Dierenwelzijn gehad. Maar veel hebben ze er niet van gebakken. Op het verbod op wilde dieren in circussen na kan ik me van Laurette Onkelinx (PS) weinig grootse dingen herinneren. En Magda Aelvoet (Groen) was een totale ramp. Links heeft inderdaad kansen laten liggen. Het is niet mijn taak om de pr van Ben Weyts te verzorgen, maar de feiten zijn er: hij is de beste minister die de dieren in Vlaanderen ooit hebben gehad. Het verbod op pelsdierkwekerijen en de wet op onverdoofd slachten, dat zijn serieuze verwezenlijkingen.»
'Als Ben Weyts écht begaan was met dierenwelzijn, zou hij iedereen oproepen om minder vlees te eten'
HUMO Volgens Jan Rodts van Vogelbescherming Vlaanderen heeft Weyts enkel aandacht voor de aaibare dieren: de honden, de katten en de ezeltjes. Vossen en roofvogels kunnen op veel minder aandacht rekenen.
De Greef «Hij heeft net nog dwangvoeding bij eenden en ganzen verboden. Zijn dat dan zo’n aaibare dieren?»
Van den Broeck «Daar moest hij maar één bedrijf voor sluiten, dus ik ben niet zó zwaar onder de indruk. Ik vind dat hij niet genoeg doet. Hij nam na onze acties wel maatregelen tegen de slachthuizen, maar de oorzaak neemt hij niet weg. Als je écht met dierenwelzijn begaan bent, roep je iedereen op om minder vlees te eten. Hij plooit voor de economische belangen van de intensieve veeteeltsector. Het verbod op onverdoofd slachten dat hij erdoor kreeg, vond ik een schijnmanoeuvre. Hij weet dat hij daar bij zijn kiespubliek een groot draagvlak voor heeft: veel N-VA’ers hebben het niet voor moslims, dus is zo’n verbod mooi meegenomen.»
HUMO ‘Het Offerfeest is de dag dat elke islamofoob ineens een dierenactivist wordt,’ schreef Abou Jahjah ooit op Twitter.
De Greef «Komaan, zeg. De wet werd in het parlement door álle partijen gestemd: links, rechts, midden. Dat heeft niks met islamofobie te maken. Naar mijn weten is die ganzenleverboer geen moslim, maar ook hij heeft van Weyts zijn C4 gekregen. Onverdoofd slachten is voor ons géén religieus thema. Het feit dat miljoenen moslims verdoofd vlees eten dat tóch gecertifieerd halal is, bewijst dat. Stop met dat omgekeerde racisme: het is niet omdat een moslim vóór onverdoofd slachten is, dat we hem daarover niet mogen aanspreken.»
Van den Broeck «Ik vind het hypocriet dat men ritueel onverdoofd slachten verbiedt, terwijl in de reguliere slachthuizen nog steeds onverdoofd geslacht wordt. Uit onze onderzoeken bleek dat veel varkens nog bij bewustzijn waren toen ze gekeeld werden. En dat gebeurt niet per ongeluk. Men houdt de concentraties CO2-gas laag om kosten te besparen. Ook bij kippen houdt men de stroomsterkte in het waterbad bewust laag, om bloedingen in het vlees te vermijden. Jaarlijks worden daardoor miljoenen kippen onverdoofd geslacht, maar daar hoor je niets over.»
HUMO Weyts laat voorlopig wel de dolfinariums nog ongemoeid. Een doorn in het oog van Bite Back?
Loison «Klopt. Al vijf jaar betogen we elke laatste zondag van de maand aan het Boudewijn Seapark. We zijn er dus al zestig keer geweest. Met een sensibiliseringsactie proberen we jongeren duidelijk te maken dat dolfijnen niet in gevangenschap thuishoren.»
HUMO Gaan jullie ook soms shows verstoren?
Loison «Neen. Het heeft geen zin om daar één keer amok te maken en dan twee jaar de toegang ontzegd worden door de politie. Zo’n actie zouden we alleen doen als er geen andere mogelijkheden zijn. Als je het plezier van kinderen verstoort, riskeer je snel de publieke opinie tegen te krijgen.»
Van den Broeck «In tegenstelling tot stierengevechten, waar het leed overduidelijk is, begrijpen veel mensen niet wat er mis is met dolfinariums. In hun ogen zijn die dolfijnen gelukkige dieren die zich in een zwembad te pletter amuseren. Hun uiterlijk speelt in hun nadeel: hun mond is zodanig gevormd dat ze altijd lachen. Maar het is een clown die vanbinnen huilt.»
HUMO Tot slot: mag men exoten uitroeien als ze een ecosysteem verstoren en dus een bedreiging zijn voor de biodiversiteit? Een paar jaar geleden werden er om die reden in Gent honderden Canadese ganzen vergast en in de stoverij gedraaid.
De Greef «Juist, ‘om het evenwicht te herstellen’. Het riedeltje dat jagers ook graag opdreunen om erop los te kunnen knallen. Maar wie heeft die dieren losgelaten? Het kan toch niet dat een diersoort opdraait voor de fouten van de mens? Zoek dan tenminste een diervriendelijke methode om hen te bestrijden.»
Loison «En haal geen exotische dieren in huis. De roodwangschildpad, bijvoorbeeld, die is niet per toeval van Florida naar hier gezwommen, hè. Daar zit een hele handel achter. De mensen kopen zo’n bakje met een schildpadje onder een plastic palmboom, want de kleine vindt dat schattig. Tot het beestje te groot wordt. Ze dumpen het in de natuur en ineens blijkt het bijzonder goed te gedijen in onze vijvers.
»Uiteindelijk werd het een echte plaag en heeft men de verkoop verboden. Maar wat gebeurde er? Iedereen ging geelwangschildpadden kopen, en de problemen begonnen opnieuw. Wie zei ook weer dat mensen intelligente wezens zijn? (lacht)»
