OESO-topman Dirk Van Damme: 'Links heeft kwaliteit van onderwijs losgelaten'
Zijn linkse politici te slap als het over de kwaliteit van het onderwijs gaat? Het is het verwijt dat OESO-topman Dirk Van Damme maakt, net op de dag dat nieuwe cijfers nog maar eens wijzen op een daling van de kwaliteit van ons onderwijs. ‘Het debat over onderwijs wordt veel te eng gevoerd.’
Vier op de vijf eerstejaarstudenten van de hogeschool Odisee weten niet wat het werkwoord ‘impliceren’ betekent. Of hebben het moeilijk met een onderscheid te maken tussen formeel en informeel taalgebruik. Dat blijkt uit taaltesten die de hogeschool de vijf voorbije jaar afnam bij de 8.000 studenten die er begonnen te studeren. En vooral: het lees- en taalniveau daalt consequent.
Het zijn resultaten die OESO-topman en onderwijsautoriteit Dirk Van Damme niet verbazen. ‘Het ligt in lijn met wat het vorige onderzoek ons al leerde: de taalvaardigheid en taalrijkdom gaat erop achteruit bij veel van onze leerlingen. Het positieve aan dit onderzoek is dat het die bevindingen nu ook eens empirisch kan vaststellen. Als we het hebben over de kwaliteit van ons onderwijs, gebeurt dat te weinig.’
- Hoe moeten we die daling nu verklaren?
‘Die is niet zo simpel aan te wijzen. Daardoor vervalt men al te makkelijk in platte uitspraken. Sommigen wijzen bijvoorbeeld op de negatieve invloed van sociale media en het simpele taalgebruik daar. Dat zal wel allemaal zijn rol spelen, maar ik vind zelf dat het onderwijs ook zelf een verantwoordelijkheid heeft in die daling.’
- Welke dan?
‘Taalbeheersing is toch een van dé basisvaardigheden die onderwijs moet aanleren. Ik zeg daarom weleens dat taal geen vak kan zijn, maar breder gaat. Het is iets dat je, net als leren rekenen, nodig hebt om verder te studeren maar evengoed om in onze samenleving te functioneren. Het is bijvoorbeeld pas nadat je voldoende taalvaardig bent, dat je hogere cognitieve processen weet te bereiken. Als je met taal te slordig omspringt, kom je op andere domeinen in de problemen.’
‘Als je hoort dat leerkrachten de boodschap krijgen om de lat niet te hoog te leggen zodat iedereen kan passeren, dan gruwel ik. Men is te veel verschoven naar een mentaliteit van laisser-faire en zelfs nonchalance.’
‘Toen ik kabinetschef was voor Frank Vandenbroucke als minister van Onderwijs (van 2004 tot 2009, PG) was ons dogma: ‘gelijke kansen, maar op hoog niveau’. Maar als het discours over gelijke kansen niet focust op die kwaliteitspoot, vervalt het veel te snel in toegeven aan lage ambities, zogenaamd voor gelijke kansen.’
undefined
- Een verwijt dat u in een nieuw essay in tijdschrift Samenleving & Politiek vooral tot de linkerzijde richt. Maar was het niet net die linkerzijde die in het verleden sterk inzette op gelijke kansen?
‘Dat is het tragische. Historisch heeft de socialistische beweging de kwaliteit van onderwijsnet altijd hoog in het vaandel gevoerd. De eerste generatie socialisten heeft altijd gezegd: wij zijn niet tevreden met tweederangsonderwijs, maar willen net onderwijs van hoge kwaliteit, net zoals de burgerij dat krijgt.’
‘De linkerzijde heeft een aantal cruciale ideeën, zoals de kwaliteit van onderwijs of kennisoverdracht, losgelaten. Voor een stuk is dat gebeurd onder druk van ideeën van onderwijsvernieuwing. Nu pleit ze alleen maar voor gelijke kansen. Maar gelijke kansen op wat? Je ziet dat zij het moeilijk hebben om woorden als ‘excellentie’ en ‘kwaliteit’ in de mond te nemen. Bijvoorbeeld voor taal hebben sommigen de lat onbewust te veel naar beneden gehaald, vanuit het idee ‘zolang we elkaar maar verstaan’. Een dodelijke cocktail noem ik dat.’
- U probeert vooral links Vlaanderen een geweten te schoppen.
‘Ik beschouw mezelf als sociaaldemocraat. Dus ik heb proberen te schetsen hoe men vanuit een progressieve visie naar de hele discussie over de kwaliteit in onderwijs moet kijken. Daar lijkt veel verwarring over te bestaan.’
‘Deze discussie is via de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk ook naar Vlaanderen overgewaaid. Je zou kunnen zeggen dat het hier voluit op de agenda is gekomen toen N-VA-voorzitter Bart De Wever zich in 2014 in de discussie over de hervorming van het secundair onderwijs verzet heeft tegen het verdwijnen van het aso.’
‘Veel mensen zien daar nog steeds louter een politiek manoeuvre in, als een poging van conservatief Vlaanderen om andere zaken op de agenda te plaatsen. Dan denk ik: heeft men er dan echt niets van opgestoken? We moeten die argumenten net ernstig bekijken en bestuderen. Progressieve politici zijn er nog steeds niet in geslaagd om serieuze tegenargumenten op te stellen. Velen onder hen blijven bijvoorbeeld louter zweren bij het nastreven van gelijke kansen.’
- Dus u vindt het debat over onderwijs te eng?
‘Véél te eng. Nu geeft men conservatieven vrij spel. En we kunnen de kwaliteit van ons onderwijs echt niet overlaten aan de conservatieven. Dat is de essentie van mijn verhaal. Ik vind dat men daar soms ook overdrijft, met erg elitaire en soms zelfs bijna racistische uitspraken. Mijn punt is: als we dat willen vermijden, moeten we daartegen argumenteren.’
undefined
© De Morgen
