‘Of Conner Rousseau mij gevraagd heeft om minister te worden? Daar is over gepraat, ja’

Marc Van Ranst heeft, zoals we dat van hem gewend zijn, goed en slecht nieuws. De nieuwe Engelse mutatie van het coronavirus is zorgwekkend, maar als we braaf zijn, krijgen we midden volgend jaar ons leven terug. U geeft hem via Humo’s Pop Poll van hetzelfde laken een pak: u stemde hem tot Man van het jaar, maar ook naar de tweede plaats in de categorie Lul van het jaar, covid nog aan toe.

Bekijk hier alle Pop Poll-uitslagen »

Maandagochtend 21 december. Lichtjes buiten adem en zichtbaar verkreukeld sloft Marc Van Ranst (55) de ons toegewezen vergaderzaal van het Rega Instituut in Gasthuisberg binnen. ‘Koffie?’ vraagt hij, in rechte lijn naar de Nespresso-machine lopend.

HUMO Ristretto graag. Korte nacht gehad?

MARC VAN RANST «Ja. Sinds gisteren bestuderen we de Engelse mutatie van het virus.»

HUMO En?

VAN RANST (vanuit het keukentje) «Deze mutatie fit beter.»

HUMO Wat betekent dat?

VAN RANST «Dat ze meer aangepast is aan de mens.»

HUMO Is dat goed of slecht nieuws?

VAN RANST «Niet zo goed nieuws.»

Het Rega Instituut is één van de zenuwcentra van het covidonderzoek in België. In dat medisch onderzoekscentrum van de KU Leuven worden stalen geanalyseerd, wordt naar vaccins gezocht en worden geneesmiddelen ontwikkeld. Marc Van Ranst leidt er de afdeling Klinische en Epidemiologische Virologie, inclusief het bijbehorende labo.

VAN RANST «We hebben gisteren eerst gezocht naar de aanwezigheid van die Britse variant tussen onze stalen. Uiteindelijk hebben we er vier gevonden. Vier mensen in Vlaanderen zijn ermee besmet geweest: drie in één gezin uit de grensstreek met Nederland, één iemand in West-Vlaanderen. Vervolgens heb ik de mutatie gemodelleerd.»

HUMO Wat moeten we ons daar bij voorstellen?

VAN RANST «Op de ­computer heb ik een 3D-model van een kristalstructuur gemaakt, waarbij ik bepaalde aminozuren heb veranderd, om na te gaan of de fit beter is. Dat is hier duidelijk het geval. Je kunt het zíén: het originele aminozuur van het virus is een rechte staaf, in de mutatie zie je een aminozuur dat bijna rond is. De grote vraag is nu wat de vaccins ermee gaan doen. De antistoffen uit die vaccins zullen de originele staaf herkennen, maar gaan ze ook die rondere vorm van de mutatie herkennen? De mutatie zit bovendien in een belangrijke regio van het virus, waar het vaccin tegen móét werken om voldoende effectief te zijn.»

HUMO Is dit een horrorscenario? Bestaat de kans dat we straks honderden miljoenen vaccins moeten wegkieperen?

VAN RANST «Nee, het horror­scenario is zes maanden vertraging. Dat zou natuurlijk een enorme dreun zijn. (Stil) Ik denk niet dat het zo’n vaart zal lopen, maar je mag het ook niet helemaal uitsluiten. De effectiviteit van de vaccins zal niet ineens van 95 procent naar 0 procent zakken. Trouwens, wie geloofde dat het lang 95 procent zou blijven, met een virus dat voortdurend muteert, koesterde volgens mij ijdele hoop. En stel nog dat de effectiviteit naar 80 procent zakt door deze mutatie, dan is dat nog altijd meer dan ik gedacht had dat het zou worden.»

HUMO Is de Britse mutatie ook besmettelijker, zoals wordt beweerd?

VAN RANST «Dat kan best zijn, maar dat moet nog worden aangetoond. Ik begrijp wel waarom de Britse premier Boris Johnson Londen en heel Zuid-Engeland heeft platgelegd. Het aantal besmettingen stijgt daar echt exponentieel. En dan zit de brexit er ook nog aan te komen, met gegarandeerd miserie aan de grenzen. Engeland zit dus dubbel in de shit. Een perfecte storm moest worden voorkomen.»

Haters en dreigers

HUMO Wij zijn hierheen gekomen met een opbeurende boodschap: de Humo-lezers hebben u verkozen tot Man van het jaar. Gefeliciteerd, wat gaat er door u heen?

VAN RANST (brede smile) «Ik eis een hertelling van de ­stemmen! En ik eis dat de stemmen per post ongeldig worden verklaard!»

HUMO Dat zal niet helpen. Zelfs als we uw indrukwekkende score in de categorie ‘Lul van het jaar’ in mindering brengen, triomfeert u nog. Bart De Wever eindigt ver achter u op de tweede plaats, dat zal u vast plezier doen.

VAN RANST «Wie was vorig jaar ook alweer de winnaar?»

HUMO Euh, dat zouden we even moeten nakijken... (Na enig speurwerk op de smartphone) Remco Evenepoel!

VAN RANST «De ­organisatie weet nu al niet meer uit het hoofd wie vorig jaar heeft gewonnen, dat relativeert veel. Volgend jaar is iedereen mij vergeten.»

HUMO Laten we het hopen, want dat zou betekenen dat covid-19 de wereld uit is.

VAN RANST «Ik hoop het ook voor mezelf! Het is echt een zot jaar geweest. De vreemdste dingen zijn gebeurd. En ook wel een paar interessante...»

HUMO Zoals?

VAN RANST «Ik heb Bart De Wever een beetje beter leren kennen. (Grijnst) Je weet wel, die man die ik een smadelijke nederlaag heb toegediend in de Man van het jaar-verkiezing. We bellen elkaar soms. Qua gedachtegoed zullen we nooit overeenkomen, maar als mens en als bestuurder is hij best oké. Wij kijken op dezelfde licht ironische manier naar de dingen. Zelfs onze stem klinkt hetzelfde.»

HUMO Met Theo Francken in ‘Het huis’ vlotte de conversatie minder goed.

VAN RANST «Ik wist niet dat hij daar zou opdagen, echt niet. (Lacht) Tja, dat zijn van die momenten waarop pijnlijk duidelijk wordt dat ik geen vrienden heb. Als ze Theo al moeten optrommelen!»

HUMO Uw eigen broer wilde niet komen.

VAN RANST «Die had een geldige reden: hij en zijn kinderen werden in die periode bedreigd.»

HUMO We kunnen daar wel grapjes over maken, maar de Van Ranst-haat gaat erg ver, hè?

VAN RANST «Het is onwaarschijnlijk wat er allemaal over mij rondgaat op sociale media. Nu, die haters en die dreigers, dat zijn zotten, hè. Allee, je moet erop rekenen dat het zotten zijn. Ik kan het nog relativeren, maar als ze mijn familie­leden beginnen te belagen, wordt het onaangenaam.»

HUMO U krijgt nu al een hele tijd politiebescherming. Weet u waar de dreiging vandaan komt?

VAN RANST «Uit extreemrechtse hoek. Voor de rest wordt het vaag gehouden. Ik denk dat zelfs de mensen van de lokale politie die om het uur langs mijn huis moeten passeren het niet precies weten. Hoe dan ook: als je in dit land je nek uitsteekt, kun je maar beter een héél dik vel hebben. Anders heb je een probleem.»

HUMO U bent niet het enige mikpunt van haatcampagnes. Zijn er al collega’s van u afgehaakt omdat ze er niet meer tegen konden?

VAN RANST «Aan Franstalige kant was Marius Gilbert (epidemioloog van de ULB, red.) het op een gegeven moment echt beu. Maar alle experten die weleens met hun gezicht op tv komen, zijn moe. Dat komt niet door het vele werk in het labo – integendeel, daar krijgen we energie van – maar door het gedoe, door de bagger die over ons wordt uitgestort.»

HUMO Zijn er momenten geweest waarop u zelf op het punt stond er de brui aan te geven?

VAN RANST «Nee, en dat zal ik ook nooit doen. Ik ben een oud-strijder, ik weet wel ongeveer waaraan ik me mag verwachten. Het enige waar ik ambetant van word, wat mij uit mijn evenwicht kan brengen, zijn onverwachte wendingen, dingen die ik niet had zien aankomen. Dit jaar was dat bijvoorbeeld het geval toen Rudi De Kerpel ineens een rechtszaak tegen mij begon (de ondernemer en N-VA’er die onlangs ontslag moest nemen als regeringscommissaris bij de VRT, deed dat omdat Van Ranst bij het begin van de tweede golf zijn Twitter-­volgers had aangeraden weg te blijven uit Antwerpen, red.). Het was een burgerlijke procedure: de klager betaalt ervoor en het gerecht móét de zaak in behandeling nemen. En ik móést me ertegen verweren. Dat zijn pesterijen waar je dan tijd en energie moet insteken, terwijl je veel betere dingen te doen hebt. ‘Van Ranst gedagvaard!’ stond op de voorpagina van Het Laatste Nieuws. Mijn zoon kreeg van sommige van zijn vriendjes te horen: ‘Uw papa moet in den bak.’»

HUMO Is uw 11-jarige zoon Milo het jaar zonder kleerscheuren doorgekomen?

VAN RANST «Ja hoor, hij was niet onder de indruk. Zijn hoogtepunt van het jaar was toen hij ‘Karrewiet’-­reporter mocht spelen op Ketnet, dat heeft hem echt geweldig veel plezier gedaan. Ik ben ook op de boot van Gert Verhulst gaan zitten omdat hij mee mocht. Sommige dingen doe ik omdat ze belangrijk en noodzakelijk zijn, andere omdat ze plezant zijn, en nog andere om bepaalde mensen eens goed op de zenuwen te werken.»

HUMO Tot welke categorie behoort aan bordjes draaien in ‘Het rad’?

VAN RANST «Tot die laatste. De wetenschap dat sommige mensen daar allergisch op zullen reageren, maakt het onweerstaanbaar voor mij. Ik beweer niet dat ik een goed karakter heb, hè.»

HUMO Straalt dat niet negatief af op uw sérieux als wetenschapper?

VAN RANST «Ik probeer mezelf niet al te serieus te nemen. Ik heb het al vaak gezegd: in mijn publieke optredens hanteer ik een stijl en een taal die wijlen mijn grootvader zou begrijpen. Hij zou eerder naar ‘Het rad’ kijken dan naar ‘De zevende dag’. In onze ­intellectuele bubbel denken wij dat iedereen ons gezien heeft als we bij ‘Ter­zake’, ‘De afspraak’ en ‘De zevende dag’ zijn gepasseerd, maar dat is niet zo. Die programma’s bereiken slechts een uiterst kleine fractie van de bevolking.»

Good cop, bad cop

HUMO Hebt u al eens berekend hoeveel van uw tijd u nog aan wetenschap en virologie besteedt, en hoeveel aan communiceren met het publiek via elk beschikbaar mediaplatform?

VAN RANST «Het loopt door elkaar. Elke dag is de verhouding anders. Ik heb het ­grote geluk dat ik hier een groep mensen om me heen heb met wie ik naar de oorlog kan. Zij zijn zelfsturend, als ik er niet ben, loopt alles gewoon door. Ik passeer overal waar ik geacht word te zijn, maar ik heb geen vaste dagindeling meer. Trouwens, hoe meer ik plan, hoe meer de planning in de soep draait. Het motto is dit jaar: covid the flow.»

HUMO Een groot deel van dat werk doet u onbezoldigd. In ruil wordt u verwenst en bedreigd. Vindt u de mensen ondankbaar?

VAN RANST «De meeste mensen geloven dat niet, hè, dat je met tv-interviews en -debatten geen rotte eurocentiem verdient. Ook als expert en adviseur van de regering worden wij niet betaald. Dat is vrijwilligerswerk, civil service. Ik heb horen waaien dat er nu toch iets van een vergoeding zou komen, maar ik reken daar niet op. Sterker nog: dat hoeft helemaal niet voor mij. Níémand van de experten heeft daar ooit naar gehengeld.»

HUMO Op YouTube staat een filmpje van een presentatie die u in januari 2019 hebt gegeven aan een Europese wetenschappelijke werkgroep over uw ervaringen als griepcommissaris ten tijde van de Mexicaanse griep. Daaruit blijkt dat uw mediaoptredens kaderen in een doelbewuste strategie. U zei toen: ‘Les één bij de uitbraak van een pan­­demie is: wees alomtegenwoordig in de media, spreek met één stem en geef één duidelijke boodschap.’

VAN RANST «Ja, en dat is bij deze crisis ook zo gegaan. Ik heb de communicatie over covid in gang getrapt bij het begin van de krokusvakantie, toen veel mensen nog in de waan waren dat het om een ordinair griepvirus ging, en toen ook de regering zich totaal nog niet bewust was van wat er op ons afkwam. Op zo’n moment heb je een week de tijd om de aandacht van alle journaals te trekken, heel veel informatie te geven en een aantal elementaire beschermingsmaatregelen ingang te doen vinden. Dat is min of meer gelukt. Na de krokusvakantie waren er bijvoorbeeld nog maar weinig mensen die elkaar de hand drukten.»

HUMO Met één stem spreken was dan weer niet zo makkelijk. Vrij snel ontstond er een heel orkest van experten.

VAN RANST «Dat was ook nodig, met een crisis van deze omvang. Ik was geen coro­­na­­commissaris, en ­bovendien was het totaal ­onmogelijk voor één man of vrouw om alle media te bedienen. ­Steven (Van Gucht, red.) en Erika (Vlieghe, red.) kwamen erbij, iets later ook Pierre (Van Damme, red.), de twee Geerten (Meyfroidt en Molenberghs, red.) en Herman (Goossens, red.). En we werden ineens ook allemaal viroloog, ook wie immunoloog, infectioloog, epidemioloog of biostatisticus was. In het kader van de goede interdisciplinaire samenwerking vond ik dat helemaal niet erg. We hebben een WhatsApp-groep waarmee we continu met elkaar in contact staan. We delen nieuwe wetenschappelijke artikels, nieuwe bevindingen en cartoons met elkaar. En we spreken misschien niet met één stem, maar we zingen wel degelijk hetzelfde lied.»

HUMO Spreken jullie soms af om good cop, bad cop te spelen: de één brengt de boodschap vriendelijk en omfloerst, de ander dreigt met dood en verdoemenis?

VAN RANST «Nee. Elke vogel zingt zoals hij gebekt is. We hebben allemaal ons eigen temperament. En we zijn ons daar zeer goed van bewust. ­Erika kan heel diplomatisch zijn, zelfs op momenten dat ik al lang zou ontploft zijn. Als de boodschap kraakhelder en zakelijk moet geformuleerd worden, hebben we Steven: die doet dat geweldig. En als we er wat steviger moeten invliegen, kom ik meestal op de proppen. Nogmaals: dat wordt niet afgesproken, we graviteren er vanzelf naartoe, het gebeurt automatisch. We kennen elkaar nu door en door. We hangen goed aan elkaar. Als deze crisis voorbij is, gaan we uitgebreid feestvieren, dat hebben we wél afgesproken. Ik wil deze bekroning tot Man van het jaar zeker met hen delen.»

HUMO Hebt u de afgelopen maanden iets bijgeleerd over menselijk gedrag in crisistijd?

VAN RANST «Ik heb vooral geleerd dat we voortaan vanaf dag één gedragspsychologen bij de expertengroep moeten betrekken. Mensen als Omer Van den Bergh en Maarten Vansteenkiste heb je nodig in zo’n crisis. Want je kunt wel van jezelf denken dat je voeling hebt met het grote publiek, dat je weet hoe je de mensen moet aanspreken en overtuigen, maar geloof me: dat is niet zo.»

HUMO Welk advies krijgt u van de gedragspsychologen?

VAN RANST «Zij manen ons altijd aan om zoveel mogelijk positieve boodschappen te brengen. Ik volg hen daarin, tot op zekere hoogte. Soms moet je de dingen gewoon hard en onverbloemd durven te zeggen. (Grijnst) Want sommige mensen zijn asociale klootzakskes, die zich nougatbollen aantrekken van andere mensen, en die je dus nooit zult overtuigen met positieve boodschappen. Ik heb iets minder vertrouwen in de goedheid van de mens dan mijn vrienden-psychologen.»

HUMO Is het voor de virologen die om de haverklap de natie moeten toespreken een kwestie van de juiste balans zoeken tussen de mensen bang genoeg maken, zodat ze de maatregelen naleven, maar niet té bang, zodat ze geen irrationeel gedrag gaan vertonen?

VAN RANST «Nee, wat wij doen is geen bangmakerij. In een crisis moeten we bezorgd zijn. Ik moet bezorgd zijn, jij moet bezorgd zijn, iedereen moet bezorgd zijn. Het woordje ‘paniek’: dát moeten we ­vermijden. Soms vragen journalisten mij: ‘Moeten wij nu ­panikeren?’ Dan is mijn antwoord altijd: ‘Je moet nooit panikeren.’ Paniek heeft nog nooit iets opgeleverd. Maar bezorgd zijn is oké. En onbezorgd zijn is niet oké. Maar het zal nooit lukken om de voltallige bevolking in die mindset te krijgen. Niet iedereen is even gevoelig voor zorgwekkende informatie. En sommige mensen zijn er dan weer overgevoelig voor. Toen in 2009 de Mexicaanse griep woedde, kreeg ik in ons callcenter een man aan de lijn die niet meer buiten durfde te komen. Die zat al twee maanden opgesloten in zijn kot. Dat was overdreven, daar was geen enkele gegronde reden voor, dus ik probeerde op hem in te praten. Op een gegeven moment zei hij: ‘Ik zal het pas geloven als ­Martine ­Tanghe het zegt op tv.’ Toen besefte ik hoe belangrijk vertrouwenwekkende nieuws­ankers zijn voor veel mensen. En nog belangrijker dan wat ze zeggen, is hóé ze het zeggen, en de bezorgdheid die ze in hun blik leggen.»

HUMO Nu zijn er mensen die al langer dan twee maanden binnen zitten.

VAN RANST «Inderdaad, en dat mogen we absoluut niet onderschatten. Daarom heb ik er graag gedragspsychologen bij. De figuren die complottheo­rieën verkondigen of ­vorte praat verkopen, gaan we niet kunnen genezen van hun onnozelheid. Maar sommige van die angstige mensen moeten we wél kunnen helpen om een zo normaal mogelijk leven te leiden. Ik besef dat wij smetvrees hebben verspreid onder de bevolking. Dat was wellicht niet te vermijden, maar het is geen lachertje. Het is een obsessief-compulsieve stoornis die levens verwoest. Ik ken mensen die thuis niet meer binnen mogen voordat ze al hun kleren hebben uitgespeeld en zich van kop tot teen hebben ontsmet met alcoholgel. Twee categorieën van mensen hebben zich goed gevoeld tijdens de lockdown: smetvreeslijders, die zich ineens perfect normaal waanden, en gevangenen met een enkelband, die plots alleen maar lotgenoten hadden.»

HUMO U vergeet de prof­voetballers.

VAN RANST «U moet mij excuseren. Met het profvoetbal ben ik ten tijde van de Mexicaanse griep al in aanvaring gekomen. Jonge, kerngezonde ­voetballers kregen toen griepvaccins die bedoeld waren voor oudere risicogroepen.»

HUMO Dat gaat met de covidvaccins vast weer gebeuren.

VAN RANST «Daar ben ik wel heel zeker van. En ik zal opnieuw klaarstaan om er schande van te spreken. Nu al kunnen profvoetballers zich twee keer per week laten testen, terwijl u daar tot voor kort een lelijke hoest en een doktersbriefje voor nodig had. Akkoord, ze doen dat op eigen kosten en via een privélabo. En ja, we hebben een minimum aan brood en spelen nodig in deze bittere tijden – ik doe echt mijn best om dat te begrijpen. Maar dan slagen ze er nog in om bij bosjes besmet te raken. Dat snap ik niet. Elke week moeten er wedstrijden worden uitgesteld. Faut le faire.»

Twittertirades

HUMO Uw sterkte als griepcommissaris was dat u van buiten de politiek kwam. U werd gezien als een neutrale wetenschapper, uitsluitend bezig met de volksgezondheid. Dat is inmiddels niet meer het geval. U ligt al jaren in de clinch met Vlaams Belang en de N-VA. Is dat het afgelopen jaar niet hinderlijk geweest?

VAN RANST «Ja. Men heeft het ook handig tegen mij gebruikt, natuurlijk. Men heeft mij ge­brandmerkt als communist, terwijl ik lid ben van geen enkele partij.»

HUMO Als het over het virus gaat, bent u nuchter en afstandelijk, maar de politiek maakt kennelijk onbedwingbare emoties in u los?

VAN RANST «Het is spielerei. Twitter leent zich daartoe. Ik probeer me zo scherp mogelijk uit te drukken en toch alle karakters op te gebruiken. Ik vind dat plezant. Ik kan me op zo’n moment inderdaad moeilijk bedwingen. Er zullen zeker mensen zijn die zeggen: ‘Van Ranst is een communist, die geloven we niet, ook niet als het over virologie gaat.’ Dat is dan het probleem van die mensen.

»Ik pas er tegenwoordig wel een beetje mee op, moet ik toegeven. Op een frontale aanval op de N-VA zul je mij dit jaar niet vaak hebben betrapt. Nu ja, ze hebben ook niet veel gedaan dat je kon aanvallen, want ze stonden het ­grootste deel van de tijd buitenspel. Maar het heeft er ook mee te maken dat ik een aantal figuren uit de N-VA heb leren appreciëren. Als mens, en sommigen ook als beleidsmaker, omdat ze capabel zijn. Ik meen te weten dat het omgekeerd ook zo is, dat zij mij hebben leren appreciëren. Dat is oké: je moet geen vijanden zoeken om maar vijanden te hebben, het leven is al moeilijk genoeg.»

HUMO Wat krijgen we nu? Wordt Marc Van Ranst woke?

VAN RANST «Vrees niet, voor politici van Vlaams Belang blijf ik graag een uitzondering maken.»

HUMO Vindt u dat wetenschappers geëngageerd mogen of zelfs moeten zijn?

VAN RANST «Het één sluit het ander niet uit. Van ministers vinden we het heel normaal dat ze politieke ­overtuigingen hebben en meepraten over dingen die niet tot hun vakgebied behoren. Maar een wetenschapper die een half politiek woord laat vallen, zou al bijna geen wetenschapper meer zijn. Die mening deel ik absoluut niet. Ik heb het al vaak gezegd: politiek is te belangrijk om aan politici over te laten. Als je er beroepshalve vaak mee in contact komt, merk je: zo moeilijk is de politiek nu ook weer niet.

»‘Als je politiek wil bedrijven, ga dan op een lijst staan,’ krijg ik weleens te horen. Zo werkt het niet. Dat je enkel als verkozene een politieke mening zou mogen vertolken, is in elk geval niet mijn interpretatie van democratie.»

HUMO Klopt het dat SP.A-voorzitter Conner Rousseau u heeft aangezocht om minister te worden?

VAN RANST (aarzelt) «Daar is over gepraat...»

HUMO En toen u niet meteen toehapte, heeft hij Frank Vandenbroucke maar genomen?

VAN RANST (lacht) «Mij zul je daarover niet horen klagen! (Denkt na) Politiek... Ik heb geleerd niets uit te sluiten, en ik heb zeker niet het gevoel dat ik dat niet zou kunnen – zo arrogant ben ik wel – maar ik zie nu ook wat voor een hondenstiel het is. Politici worden beschimpt, beledigd en uitgespuwd. Ik vind het een gevaarlijke situatie. Ik ken slimme mensen die nog liever naalden in hun ogen steken dan te overwegen om in de politiek te gaan. Dat gaat op termijn niet leiden tot beter bestuur.»

HUMO Hoe gaat het tussen u en Vandenbroucke?

VAN RANST «Heel goed. Ik hoor hem bijna dagelijks.»

HUMO Is hij de eigenzinnige einzelgänger voor wie hij wordt versleten?

VAN RANST «Nee, integendeel. Frank belt met héél veel mensen. De telefoon is bij uitstek zijn werkinstrument. En hij consulteert heel breed. Met hem in de buurt kun je er maar beter voor zorgen dat je bij de les bent. Want hij kent jouw dossier, en dat van alle anderen, tot in de details. En hij heeft geen lange uitleg nodig om tot de kern van de zaak te komen, je kunt meteen overgaan tot de orde van de dag. Dat praat zo makkelijk dat het bijna rustgevend is.»

HUMO Rond deze tijd worden de eerste prikjes van het vaccin gezet. Mogen we hopen dat het virus bedwongen is tegen Pasen?

VAN RANST «Helemaal ­achter de rug zal het nog niet zijn, maar met een beetje geluk zullen we uitzicht hebben op normaliteit. Op voorwaarde dat we van de jaarwisseling en de kerstvakantie gebruikmaken om het virus terug te dringen, in plaats van het verder te verspreiden en zo een derde golf te veroorzaken. Dat zou zó demotiverend zijn, voor iedereen.»

Het jaar van de hoop

HUMO Het probleem is dat uw ergste voorspellingen altijd uitkomen. Ik hoor het u nog zeggen, begin 2020, toen er nog niet veel aan de hand leek te zijn: ‘We krijgen een crisis die minstens anderhalf jaar zal duren, er komen dagen aan met meer dan honderd coronadoden, en wanneer we denken dat het voorbij is, zal er een tweede golf komen, en misschien ook een derde...’

VAN RANST «Je moet nog altijd niet denken dat dit virus op een mooie dag gewoon zal verdwijnen. Zo werkt het niet. Die kans is nihil, uitgesloten. Covid-19 gaat nog lange tijd onder ons zijn. Het zou kunnen dat we nooit meer naar nul nieuwe gevallen per dag gaan. Covid wordt zoals griep, een terugkerend virus, met een tol die we zullen moeten aanvaarden als maatschappij: tussen vijfhonderd en een paar duizend doden per jaar.»

HUMO Nu u het zegt: de seizoensgriep laat op zich wachten dit jaar.

VAN RANST «Gelukkig. Ik hoop dat ze wegblijft, want een erge griep gecombineerd met covid: dan hebben we een probleem, ook in België. Ik denk dat het griepvirus minder woekert omdat de meeste mensen de maatregelen tegen covid goed naleven. Afstand houden, geen handen geven, mondmasker dragen: al die dingen werken nog beter tegen griep dan tegen covid.»

HUMO Kunnen de fanatieke antivaxers nog roet in het eten gooien de komende maanden? Hoe minder mensen zich laten vaccineren, hoe minder immuniteit we opbouwen.

VAN RANST «Tja, dit is natuurlijk hun glorietijd, ze zullen het zeker proberen. Maar hun grootste wapen hebben we hun alvast uit handen genomen: er komt geen vaccinatieplicht. Als de regering het vaccin wél verplicht had gemaakt, zou ik dwarsgelegen hebben. Want dan zou het grote doembeeld van de antivaxers nog een zweem van geloofwaardigheid kunnen krijgen: dat ‘De Staat’ en Bill Gates ons 5G-nanochips willen inspuiten om ons tot in ons diepste binnenste te volgen en te controleren. Nu kan ik op bijeenkomsten van antivaxers, waar ik weleens ga spreken, tenminste blijven zeggen: ‘Mevrouw, meneer, geef mij eens één goede reden waarom Bill Gates of de Belgische overheid ú zou willen volgen?»

HUMO Zullen we op het einde van de rit iets geleerd hebben van deze pandemie? Zullen we beter voorbereid zijn op de volgende?

VAN RANST «Nee, zo gauw het kan, gaan we feestvieren. Wie herinnert zich de Mexicaanse griep van 2009 nog? Niemand. Als we ons deze crisis later nog herinneren, zal het zijn omdat we op de meeste foto’s van 2020 zo’n gek mondmasker dragen.

»Op het einde van de rit zullen er 2 tot 3 miljoen mensen bezweken zijn aan de covidpandemie. Daarmee komt ze in het rijtje van de grote pandemieën die de mensheid gemiddeld een paar keer per eeuw treffen. Het kan altijd erger. De Spaanse griep op het einde van de Eerste Wereldoorlog, dat was covid maal tien. Maar mag ik voorstellen om niet vooruit te lopen op de volgende gezondheidscrisis? 2020 is voorbij. 2021 wordt het jaar van de hoop.»