Of het nou Trump of Biden wordt, ‘Amerika is gedoemd tot blijvende polarisatie’

Zijn de Amerikaanse verkiezingen historisch te noemen? Historicus James Kennedy volgt de verkiezingen in zijn moederland op de voet. Volgens hem begon de polarisatie in de VS al rond de eeuwwisseling. ‘Dit is geen grote breuk met het verleden.’

Hij heeft toch nog een paar uurtjes geslapen vannacht, maar om 4:45 uur ging de televisie aan. Toen stond hoogleraar geschiedenis James Kennedy op om de eerste uitslagen van de verkiezingen in zijn moederland te bekijken. Het blijft volgens hem ongekend spannend wie de nieuwe president van de Verenigde Staten zal worden. ‘Wat de uitslag ook zal zijn: Amerika is gedoemd tot blijvende polarisatie.’

– Wie gaat er winnen? Trump heeft al min of meer de overwinning opgeëist.

JAMES KENNEDY «Tenzij Trump profetische gaven heeft, kan hij dat nog niet met zekerheid zeggen. Het is onmogelijk om nu een voorspelling te doen. Arizona ging naar Biden; ik ga er gemakshalve even vanuit dat Nevada ook naar Biden zal gaan, en dat Trump North Carolina wint. Dan zijn er nog vier staten over: Georgia, Michigan, Wisconsin en Pennsylvania. Als Trump drie van de vier staten wint, wordt hij president; als Biden twee van de vier staten wint, wordt hij het. In Wisconsin en Georgia wordt het heel erg nipt. Het wordt echt kantje boord, één staat zal wellicht de doorslag geven. Als het op Pennsylvania aankomt, kan het nog dagen duren, daar hebben ze gezegd dat het tot vrijdag kan duren voordat ze de definitieve uitslag bekendmaken.»

– Hebben de Democraten Trump onderschat, net als in 2016?

KENNEDY «Zeker. Men is dit keer niet zo overtuigd van de overwinning als in 2016, maar er is absoluut nog sprake van een zekere onderschatting. Democraten lijken maar niet te begrijpen waarom een man die zij als incompetent en narcistisch beschouwen toch voor veel Amerikanen zo aantrekkelijk blijft. Maar veel mensen zijn er in de afgelopen jaren economisch op vooruit gegaan, en dat hebben ze gemerkt in hun portemonnee – althans tot corona toesloeg. Veel mensen zien Trump ook als een beschermer, de president die hen behoedt voor socialisme en rellen door linkse demonstranten.»

– Zijn deze verkiezingen historisch te noemen?

KENNEDY «Ze zijn zeker historisch in de zin dat het Trumpisme nu voorgoed onderdeel lijkt te zijn van de Amerikaanse politiek en samenleving. Maar ik plaats ook een behoorlijke kanttekening bij dat woord ‘historisch’. Deze verkiezing is geen grote breuk met het verleden, het is alleen maar een bevestiging en een intensivering van een patroon, namelijk de steeds sterker wordende polarisatie. Die trend is al rond de eeuwwisseling ingezet, met de verkiezing van George Bush junior. Sindsdien is er betrekkelijk weinig beweeglijkheid in de Amerikaanse politiek; we hebben te maken met een sterk verdeelde samenleving waar noch de ene noch de andere partij echt zegeviert. Republikeinen en Democraten zijn elkaar steeds meer naar het leven gaan staan. Alleen de verkiezing van Obama in 2008 was een afwijking van dat patroon. Wat de uitslag van deze verkiezingen ook zal zijn: Amerika is gedoemd tot blijvende polarisatie.»

– U woont in Nederland. Hoe kijkt u als Amerikaan vanuit Europa naar uw moederland?

KENNEDY «Ik heb de laatste paar weken slecht geslapen, ik voel me erg betrokken bij wat er gebeurt. Ik lig vooral wakker over de plaats van Amerika in de wereld. Als Amerikaan in het buitenland denk ik daar waarschijnlijk eerder over na dan Amerikanen in de Verenigde Staten. Of het nu de terugtrekking van de VS uit het klimaatakkoord van Parijs is, of de terughoudende rol in de NAVO: het is een slechte zaak dat al die internationale akkoorden worden opgeblazen. Ik zie wel het gevaar dat dat wordt voortgezet als Trump president blijft. Iets wat mij ook stoort is de normloosheid van de politiek onder Trump, waarbij hij alles maar mag zeggen en doen zonder dat hij daarvoor afgestraft wordt. En als het gaat om de polarisatie: die heeft Trump verergerd. Als er onrust is in Amerikaanse steden is dat koren op zijn molen. Hij wil niet dat de onrust wordt opgelost, nee, hij gooit eerder olie op het vuur.»

– Hoe beleeft uw familie in Amerika deze verkiezingstijd?

KENNEDY «Mijn ouders wonen in Michigan, één van de staten waar het er nu nog om spant. Van hen hoor ik dat ze het hebben opgegeven om gesprekken over politiek te voeren met mensen die een andere politieke voorkeur hebben. Je krijgt namelijk nooit een dialoog op gang. Ze gaan het echt uit de weg. Dat hoor je ook vaak terug van andere Amerikanen. Je spreekt alleen over politiek met gelijkgestemden.»

– Hoe zullen de komende maanden zich ontwikkelen?

KENNEDY «Dat is moeilijk te zeggen, maar het zou kunnen dat er rechtszaken zullen worden gevoerd over de verkiezingsuitslag, door zowel Republikeinen als Democraten, helemaal nu de uitslag zo nipt is. Het zou ook kunnen dat er onrust ontstaat als in de media wordt geclaimd dat een partij heeft gewonnen.»

(Trouw)