Onderzoek legt omvang misbruik Franse katholieke kerk bloot: 3.000 pedoseksuelen, 216.000 slachtoffers

Uit nieuw, grootschalig onderzoek naar misbruik in de Franse katholieke kerk blijkt dat 2.900 tot 3.200 geestelijken zich sinds de jaren vijftig schuldig hebben gemaakt aan kindermisbruik. Het aantal slachtoffers, dat eerder nog op enkele duizenden werd geschat, ligt volgens de onderzoekscommissie rond de 216.000.

Jarenlang reageerde de kerk met een ‘diepe, totale en zelfs wrede onverschilligheid’ richting de slachtoffers, concludeerde de commissie bij de presentatie van het onderzoek dinsdagochtend in Parijs. De kerk faalde in het oppikken van signalen, verzuimde in het nemen van de juiste maatregelen en sloot de ogen voor het misbruik dat ‘massaal’ en ‘systemisch’ was.

Het is de eerste keer dat kindermisbruik in de katholieke kerk in Frankrijk op grote schaal is onderzocht. Tweeënhalf jaar lang dook de commissie onder leiding van topambtenaar Jean-Marc Sauvé in de archieven van justitie, de politie en tientallen bisdommen en andere katholieke instellingen. Vele slachtoffers gaven gehoor aan een oproep om hun getuigenissen te delen: 2.738 mensen deelden hun ervaringen, nog eens duizenden familieleden vulden die getuigenissen aan. Er vonden ruim 250 hoorzittingen plaats met getuigenverklaringen en experts.

De onderzoekscommissie die het misbruik onderzocht werd in 2018 ingesteld nadat enkele misbruikschandalen in de katholieke kerk in de openbaarheid was gekomen. De opdracht kwam vanuit de organisaties van Franse bisschoppen en de Franse congregaties. Zij namen de kosten van het onderzoek, 3 miljoen euro, op zich. De commissie werkte onafhankelijk van de kerk en bestond uit 22 experts, van juristen tot psychologen en van theologen tot historici en sociologen.

Structureel falen

Behalve de omvang van het misbruik moest de commissie ook in kaart brengen hoe de katholieke kerk met de affaires is omgegaan en wat het resultaat is van de maatregelen die de afgelopen twintig jaar zijn ingevoerd. Het oordeel was dinsdag hard. Het onderzoek maakt zichtbaar wat al langer werd voorvoeld: de omvang van het schandaal is enorm. Tussen 1950 en 2020 waren 2.900 tot 3.200 kerkelijke functionarissen betrokken bij kindermisbruik. En die schatting is voorzichtig, zei onderzoeksleider Sauvé.

De houding van de kerk, die de misstanden decennialang verdoezelde of gewoon ontkende, is volgens Sauvé pas rond 2015 of 2016 echt veranderd. De maatregelen die door de kerk werden genomen waren onvoldoende en kwamen te laat; altijd pas nadat er misstanden hadden plaatsgevonden.

De grote aantallen daders en slachtoffers tonen hoe de katholieke kerk structureel heeft gefaald, luidt het oordeel van Sauvé. De cijfers zijn volgens hem overweldigend en kunnen in geen geval zonder gevolgen blijven. Dat het seksueel misbruik op zo’n enorme schaal heeft kunnen plaatsvinden, verklaart de commissie onder meer door het op een voetstuk plaatsen van priesters, een overwaardering van het celibaat en het taboe op seksualiteit binnen de kerk. Bovendien is volgens de commissie het kerkelijk recht ongeschikt; er is nauwelijks plaats voor het slachtoffer en seksueel geweld wordt niet benoemd.

2.500 pagina’s

In 22 zaken is nog vervolging mogelijk, deze zijn doorgestuurd naar openbaar aanklagers. In ruim 40 andere zaken zijn de feiten verjaard, maar is de verdachte nog in leven, deze gevallen worden voorgelegd aan de kerk. Hoewel het misbruik volgens de commissie in de loop der jaren is afgenomen, is het nog altijd aanwezig.

Het rapport van 2.500 pagina’s doet tientallen aanbevelingen, zoals luisteren naar slachtoffers, betere opleiding van priesters en andere religieuze personen, hervorming van het bestuur van de kerk en financiële compensatie die per slachtoffer moet worden bepaald.

De organisaties van bisschoppen en congregaties zullen in november met een uitgebreide reactie op de aanbevelingen komen. De paus drukte hen bij een bezoek eerder dit jaar alvast twee adviezen op het hart: kijk de problemen in het gezicht en sta de slachtoffers bij.

(VK)