Onderzoeksrechter Michel Claise: ‘Het is een pyrrusoverwinning. We ontdekten nieuwe feiten, maar laten criminelen ook lopen’

Twee jaar is het vandaag geleden dat het gerecht erin slaagde de beruchte en versleutelde berichtendienst Sky ECC te kraken. Geen enkele drugcrimineel leek nog veilig, de ene arrestatie volgde de andere op. Humo sprak vorig jaar met Michiel Claise, de onderzoeksrechter en de motor achter het grootschalige drugdossier, die ook het onderzoek naar Qatargate leidt. Hij gaf met zijn misdaadroman ‘Crime d’initiés’ al een inkijk in de wereld van de georganiseerde misdaad. ‘Ze zijn onder ons, de griezels die je vrouw ontvoeren en dagenlang verkrachten om je onder druk te zetten.’

Al een jaar raast een tsunami van huiszoekingen over ons land. Nadat de code van de versleutelde berichtendienst van Sky ECC is gekraakt, is geen enkele drugscrimineel zijn leven nog zeker: de ene na de andere bende krijgt ’s ochtends vroeg de politie over de vloer. Half februari, bijvoorbeeld, hebben in België 49 huiszoekingen plaatsgevonden: 30 mensen zijn opgepakt, 13 van hen blijven aangehouden. Tegelijk vonden soortgelijke acties plaats in Spanje, Italië, Duitsland, Kroatië en Nederland. Het zijn drukke dagen voor onderzoeksrechter Michel Claise, die de gebeurtenissen in één moeite door heeft verwerkt in zijn erg onderhoudende polar ‘Crime d’initiés’. Intussen bereidt hij een vervolg voor over het tweede luik van Operatie Sky ECC, dat zich momenteel voor onze ogen ontrolt, met de Albanese maffia in een hoofdrol. Het zal er snel liggen. De auteur hoeft niet diep in zijn verbeelding te graven om het verhaal op papier te zetten.

MICHEL CLAISE «Vergis u niet: ik heb ook mijn verbeelding gebruikt om dit boek te schrijven. Ik vergelijk het zelf met het maken van een kast, waar je de ene lade na de andere in past. Eén lade is het verrassingseffect: ik had via de douane vernomen dat de Siciliaanse maffia en de Chinese triaden met elkaar in de slag zaten. Dat was een te mooi gegeven om te laten liggen: ik heb van de gelegenheid gebruikgemaakt om de initiatieriten van de misdaadorganisaties met elkaar te vergelijken. Een andere lade is de beschrijving van de werking van de federale politie. Ik kan u verzekeren: de commissaris uit het boek met de bijnaam Monseigneur bestáát. Maar ik maak een karikatuur van hem, zoals ik doe met alle agenten met wie ik samenwerk. De derde lade is de haven van Antwerpen, het toneel waarop we nu dag na dag het bewijs zien dat wij worden opgevreten door alle mogelijke vertakkingen van de georganiseerde misdaad. Ze draaien een omzet waar wij geen besef van hebben. En met dat vele geld hebben ze onze reguliere economie vergiftigd.

»Laatst zei premier Alexander De Croo (Open VLD) dat hij bewijzen wilde voor de infiltratie van de maffia in onze economie. Ik kan hem bewijzen geven zoveel als hij maar wil. In 2013 waarschuwde de Europese Unie in een rapport al voor de impact van de georganiseerde misdaad op onze samenleving: ‘Ze hebben een deel van onze economie in handen.’

»Ik ben niet de enige in de magistratuur die zich grote zorgen maakt. Ignacio de la Serna, voorzitter van de procureurs-generaal, en Frédéric Van Leeuw, federaal procureur, zeggen precies hetzelfde: ‘Onze samenleving is in gevaar.’»

HUMO Monseigneur noemt de Antwerpse haven in uw boek ‘de grootste draaischijf van illegale handel op deze planeet’.

CLAISE «In elk geval de grootste draaischijf van Europa, dat zegt ook Kristian Vanderwaeren, de administrateur-generaal van de douane. De onderzoeken in het kader van Operatie Sky ECC tonen aan dat criminele organisaties de plak zwaaien in Antwerpen. In mijn boek heb ik het over container nummer 17, waarin de maffia mogelijke verraders martelt in een tandartsenstoel. Die martelkamer hebben we teruggevonden.»

HUMO In Nederland.

CLAISE «Dat maakt niet uit: de martelkamer was bestemd voor dokwerkers die niet konden zwijgen. In de haven plaatsen zij tegen forse betaling de containers met drugs buiten het gezichtsveld van de douane: met vorkheftrucks hijsen ze de kostbare lading naar de bovenste rij, de derde verdieping, waar de controle niet bij kan. Als dokwerkers hun mond voorbijpraatten, werden ze op gruwelijke wijze aangepakt. Maar er zitten nog grote verrassingen in dit dossier aan te komen.»

HUMO Ongetwijfeld: de politie heeft één miljard versleutelde berichten gekraakt.

CLAISE «Je hebt veel mensen nodig om alles te lezen en te onderzoeken. Maar men heeft er niets beters op gevonden dan de helft van onze financiële speurders naar het dossier-Sky ECC over te hevelen, met als gevolg dat wij worden geacht andere dossiers links te laten liggen, bij gebrek aan mankracht. (Zucht) Het is een pyrrusoverwinning: we ontdekken nieuwe en belangwekkende feiten, maar we laten ook criminelen lopen. Waarom grijpt minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) niet in en versterkt ze de federale politie niet? Vincent Van Quickenborne (Open VLD), minister van Justitie, heeft aangekondigd extra agenten te zullen aanwerven, maar op het terrein merk ik daar weinig van, terwijl het nu moet gebeuren.

»Ook met de magistratuur gaat het van kwaad naar erger. Het beeld van het Brusselse Justitiepaleis, dat langzaam afbrokkelt, spreekt voor zich: onze autoriteit verkruimelt. Justitie is een pijler van de democratie, maar in werkelijkheid kunnen wij niet meer naar behoren functioneren omdat we drooggelegd zijn. We kunnen namens de burger niet meer het gerechtelijke gevecht met de criminelen aangaan. We beschikken niet meer over dezelfde wapens.»

Maffia als rechter

HUMO Waarom is fiscale fraude geen prioriteit meer voor deze regering?

CLAISE «Dat moet u hen vragen.»

HUMO Ook een gevolg van Operatie Sky ECC?

CLAISE «Als fiscale fraude geen prioriteit is, wat dan nog wel? Het innen van verkeersboetes? Als dat hoger op je lijst met prioriteiten staat, klopt er iets niet.

»Als je de bestrijding van financiële criminaliteit goed aanpakt, haal je het geld uit de zakken van de criminelen en sluit je de kraan waaruit het belastinggeld wegloopt. Je brengt het terug naar wezenlijke dingen zoals onderwijs, zorg, cultuur en justitie.»

HUMO U had het in de krant over 30 miljard euro die de Belgische staat jaarlijks laat liggen.

CLAISE «Correctie: 30 miljard euro is het bedrag dat ons land jaarlijks onbelast verlaat. Als je dat belast, wordt het heel wat makkelijker om een sluitende begroting op te maken. Je zou ook meer witgewassen geld kunnen recupereren. En dan heb je nog de fenomenale sommen die voortvloeien uit drugshandel, wapen- en afvalhandel, cybercriminaliteit, sociale fraude, oplichting, prostitutie en namaak. Alleen al in Europa haalt de namaakindustrie een omzet van 300 miljard euro. Per jaar!

»Het was niet eenvoudig voor de regering om ons door de coronacrisis te loodsen, dat besef ik. Men heeft handenvol geld uitgegeven om onze economie overeind te houden. Maar nu moet die zo snel mogelijk gezond worden gemaakt, anders dreigen we heel diep te vallen. En het is al penibel, met de klimaatcrisis die op ons afkomt. Er dreigt een catastrofe als gevolg van de elementairste maatregelen die we voor de bescherming van het klimaat moeten nemen. In Europa, bijvoorbeeld, zullen een half miljoen mensen werkloos worden als we autofabrieken sluiten. Wie gaat dat betalen? Het is niet decent dat de burger als enige opdraait voor die naderende rampspoed, terwijl je het geld ook bij de schurken en bandieten kunt halen. Maar daar heb je middelen voor nodig. En die middelen hebben we niet – of liever: niet voldoende.»

HUMO In uw boek schrijft u dat de helft van de Italiaanse economie in handen van de maffia is.

CLAISE «In Sicilië heb ik het museum van de maffia in Salemi bezocht. Dat vertelt het verhaal van de talloze eremoorden van de cosa nostra vanaf 1890 tot 1992, het jaar waarin de rechters Giovanni Falcone en Paolo Borsellino werden opgeblazen. Toen heeft Italië, met de hulp van de Europese Unie, alles in het werk gesteld om de moordenaars op te sporen. Toto Riina, ‘de baas der bazen’, werd aangehouden, en later ook zijn opvolger Bernardo Provenzano. Toen die laatste in de bak vloog, kreeg hij de vraag waarom de maffia geen rechters meer vermoordt. ‘Simpel,’ zei hij, ‘tegenwoordig worden wij zelf rechter.’

»De maffia manifesteert zich misschien minder gewelddadig dan vroeger, maar ze heeft zichzelf opnieuw uitgevonden: met de investering van misdaadgeld in de reguliere economie, het witwassen, heeft ze haar vaste plek verworven. Ze zit overal, in alle geledingen van de samenleving. De meeste waarnemers ontgaat het, maar de maffia wordt almaar groter. Tijdens de pandemie dreigden heel wat Italiaanse bedrijven overkop te gaan. De meest traditionele tak van de maffia, de ’ndrangheta, heeft daar zijn voordeel mee gedaan: ze hebben tal van noodlijdende bedrijven voor een prikje overgenomen. Kent u overigens de betekenis van het woord ’ndrangheta?»

HUMO Nee.

CLAISE «Het is de samenstelling van twee Griekse woorden: anèr, man, en agathos, goed. Een lid van de ’ndrangheta is, kortom, een goeie man (lacht). Toen ik in Calabrië op missie was, hielden we op een dag een huiszoeking in een dorpje op het platteland. Een kerel hield ons de hele tijd vanuit zijn wagen in de gaten. Ik vroeg aan de Guardia di Finanza wie die man was. ‘Iemand van de ’ndrangheta,’ zeiden ze, ‘hij zal verslag uitbrengen voor zijn oversten.’ Voor hen was het normaal dat een mannetje van de maffia toekeek.»

Corrupt België

HUMO Is de maffia ook in België tot het systeem doorgedrongen?

CLAISE «De maffia is in de jaren 50 mee naar hier gekomen in het zog van de Italiaanse migranten. Ze zitten diep in de Borinage, in Brussel ook, en ze hebben een casino overgenomen.»

HUMO Ah ja?

CLAISE «Ik zeg niet waar, anders krijg ik weer problemen (lacht).»

HUMO Toch niet in Vlaanderen?

CLAISE «Nee (zwijgt). Ook de maffia uit de Balkan is hier neergestreken, met de Albanezen als haar gewelddadigste vertegenwoordigers. Maar de maffia kan alleen bestaan als je corruptie in hogere kringen hebt. In België grijpt de corruptie steeds breder om zich heen. Internationale organisaties, zoals de ngo Transparency International, die corruptie in 180 landen meet, geven ons land geen goede cijfers (België staat negentiende in de rangschikking van 2021, red.).»

HUMO België is corrupt, hebt u meermaals gezegd.

CLAISE «Er bestaat corruptie, ja. Dat weet ik wel zeker: ik bestudeer namelijk zulke dossiers. Maar ik spreek nooit over mijn dossiers, dat weet u ook. Ik zeg alleen: het zijn veel dossiers.»

HUMO ‘Binnenkort,’ zei u op de RTBf, ‘zullen in Operatie Sky ECC namen van politici, magistraten en politieagenten vallen.’

CLAISE «Dat is best mogelijk.»

HUMO Waarom nu pas?

CLAISE «Operatie Sky ECC is nog maar één jaar oud. Je moet eerst de berichten lezen en onderzoeken, en daarna doe je er iets mee. Afgelopen maand pas zijn we met de grote acties begonnen. (Twijfelt) Ik heb niet gezegd dat het om Belgische politici zou gaan.»

HUMO Wat suggereert u nu?

CLAISE «De drugshandel vindt in de hele wereld plaats, en België is erbij betrokken. Ik hoop echt dat men de namen binnen een redelijke termijn naar buiten brengt. We hebben de berichten grondig bestudeerd, nu moet de politie tot actie overgaan.»

HUMO Is de politiek bang?

CLAISE (blaast) «Een politicus heeft me verweten dat ik de politiek corrupt heb genoemd. Dat heb ik niet gedaan. Ik zeg alleen: net zo min als andere maatschappelijke sectoren ontsnapt de politiek aan corruptie.»

HUMO Wat is het verschil?

CLAISE «Een ander artikel van het strafwetboek (lacht).»

HUMO Hoeveel is er nog te ontdekken in het dossier-Sky?

CLAISE «Als je het vergelijkt met een rit van Brussel naar Parijs, dan bevinden we ons momenteel ter hoogte van Drogenbos. Ik ben niet zeker of we Parijs zullen halen. De tegenpartij weet dat wij hun richting uit komen – zij zijn al lang op een ander communicatiesysteem overgeschakeld. Dat moeten wij ook kraken.»

HUMO U krijgt steun uit onverwachte hoek. Bart De Wever (N-VA) en Ahmed Aboutaleb (PvdA), de burgemeesters van Antwerpen en Rotterdam, hebben er na een reis door Centraal- en Zuid-Amerika voor gepleit om achter het geld van de drugskartels aan te gaan.

CLAISE «Dat wist ik niet, maar het doet me plezier. Zo’n reactie kan alleen van verstandige mensen komen (lacht).»

HUMO Aboutaleb zei ook: ‘We moeten voortaan álle containers met tropisch fruit controleren.’

CLAISE «Dat is een idee, maar als de kartels daar lucht van krijgen, zullen we daarna alle containers met naaimachines moeten controleren – ik zeg maar wat. Die kerels passen zich ontzettend snel aan.

»De controle moet beter, dat spreekt voor zich. Maar hoe je zeventien kilometer kade beveiligt, weet ik ook niet. Ik ben geen specialist. Een andere manier om de smokkel op het spoor te komen is de financiële toestand van mensen doorlichten: als een dokwerker, zoals in mijn boek, op grotere voet leeft dan zijn loonbriefje toelaat, is er meestal stront aan de knikker.»

HUMO Dat is uw geprefereerde manier van werken.

CLAISE «U hebt het helemaal begrepen (lacht).»

HUMO Wat heeft u persoonlijk verrast in dit dossier?

CLAISE «Ik heb dit soort dingen al eerder gezien in andere dossiers. Btw-carrousels waarin mensen jaarlijks 250 miljoen euro in hun zakken staken. Een bende Russische hackers die 1 miljard euro per jaar verdiende. Ik word nergens meer door verrast.»

HUMO Een tandartsenpraktijk als martelkamer was u ook bekend?

CLAISE «Niet als dusdanig, maar het verrast me niet bij zulke gewelddadige types. Wat is het verschil met het gebruik van een baseballbat? Of met de ontvoering en de dagenlange verkrachting van iemands vrouw om die persoon onder druk te zetten? Dat komt allemaal uit de koker van dat soort lieden. En die griezels zijn dus onder ons, maar we hebben er geen besef van. (Zucht) We hebben dringend een Greta Thunberg nodig die oproept tot een grote schoonmaak van onze economie.

»De Franse auteur Jacques Attali heeft vijftien jaar geleden een interessant essay geschreven: ‘Een korte geschiedenis van de toekomst’. Daarin voorspelde hij dat piratenbedrijven binnen afzienbare tijd een grotere omzet zouden draaien dan reguliere bedrijven. Hij had gelijk. Alleen, hij hoefde zijn betoog niet in de toekomst te situeren. Het was tóén al zover. Vandaag zien we het bewijs overal rondom ons: drugskartels zijn meerderheidsaandeelhouders in grote bedrijven geworden. Er is geen verschil meer tussen reguliere bedrijven en piratenbedrijven: we hebben de controle verloren. Dat lees je in rapporten van de Europese Unie, de Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds, de Verenigde Naties, de FBI en in onze dossiers van Operatie Sky ECC. Je moet blind zijn om het niet te zien.»

Pistool tegen hoofd

HUMO In Operatie Sky ECC komt nu ook de Albanese maffia in het vizier.

CLAISE «De Albanese maffia heeft in België een hoge graad van activiteit ontwikkeld: ze zijn erg wreed en gemeen. In Molenbeek is laatst een Albanees op straat omgebracht met twaalf kogels. Twaalf.»

HUMO Een bezoek aan de tandartsencontainer is niet het ergste?

CLAISE «Nee, het ergste is dat men niet wil toegeven hoe ernstig de toestand hier wel is. Het spijt me dat ik altijd hetzelfde zeg.»

HUMO Dan stel ik nog eens dezelfde vraag: zit de politiek in de weg?

CLAISE «Maar nee.»

HUMO Sommige dingen zijn niet uit te leggen. Brad Birkenfeld, de klokkenluider die de Amerikaanse schatkist 16 miljard dollar en de Franse schatkist 2 miljard euro heeft opgeleverd met onthullingen over de Zwitserse bank UBS, wilde in België hetzelfde doen.

CLAISE (snel) «Ik ken het verhaal: ze hebben hem aan de deur gezet. Naar het schijnt, zou hij geld in ruil voor onthullingen hebben gevraagd.»

HUMO Nee, geen geld, een Belgisch paspoort. Hij kon tweehonderd dossiers van fiscale vluchtelingen leveren. Het antwoord van het ministerie van Financiën: ‘Niet interessant genoeg.’

CLAISE «Dat is een mislukking, un échec d’enquête, terrible.»

HUMO U hebt het strafrechtelijke onderzoek naar UBS België gevoerd. De bank heeft de zaak geschikt voor 50 miljoen euro. Dat is peanuts.

CLAISE (Zwijgt)

HUMO Degouteert dat u?

CLAISE «Mocht dat het geval zijn, dan zou ik van job veranderen (lacht).»

HUMO Uw onderzoek naar zwart geld van een andere bank, HSBC, heeft de schatkist 295 miloen euro opgebracht. Is dat veel?

CLAISE (Zwijgt, maar schudt het hoofd)

HUMO Nogmaals, is er sprake van obstructie?

CLAISE «Het is lastig om hierover te spreken, maar volgens mij hoeft u het niet zo ver te zoeken. (Zwijgt) Mag ik ook iets positiefs zeggen? Op het parket werkt een uitzonderlijke federaal magistraat: Julien Moinil. Die man werkt als bezeten, 48 uur per dag. Dankzij zijn inzet worden de meeste zaken opgevolgd en behalen we doorgaans goede resultaten met onze onderzoeken. Er gebeurt dus wél iets.»

HUMO Soms.

CLAISE «In Gent en Antwerpen hebben we ook mooie resultaten behaald in het milieu van de autozwendel.»

HUMO Dat is geen gevoelig dossier.

CLAISE «Er zijn nog onderzoeken die goed verlopen, maar die de buitenwereld niet bereiken omdat beide partijen een vertrouwelijkheidsclausule over de transactie ondertekenen. Dat gebeurt tegenwoordig vaak.»

HUMO Schikken beschuldigden meestal voor een redelijke prijs?

CLAISE «Soms is het voldoende, soms ook niet.»

HUMO Hoe kijkt u tegen de afkoopwet aan: is het rechtspraak?

CLAISE «Luister, over een transactie onderhandel je. In de huidige omstandigheden, met de catastrofe die zich ginds voltrekt (wijst naar het Justitiepaleis), betekent het dat de beschuldigde tijdens de onderhandelingen een revolver tegen de slaap van het parket houdt. Daarom pleit ik voor een snelle wijziging van de dramatische toestand waarin wij ons bevinden. Zodat het parket weer zélf de revolver tegen de slaap van de beschuldigde kan houden en de boete strookt met de inbreuk op het strafwetboek en de schadeloosstelling van de slachtoffers. Dat is momenteel niet het geval.»

HUMO Wat bedoelt u met een beschuldigde die een revolver tegen de slaap van het parket houdt?

CLAISE «De beschuldigde zegt: ‘We zullen de héle procedure met u doorlopen, met het risico dat de feiten verjaard zijn op het moment van het proces.’ Bovendien komt de hoogte van de boetes niet overeen met de zwaarte van de financiële inbreuken op het strafwetboek: ze zijn veel te laag. Maar soms behalen we wél goede resultaten: als een bedrijf niet wil dat het nieuws van de vervolging bekend raakt, is de boete meestal hoog genoeg. Bedrijven zijn bereid hun maagdelijkheid te kopen. Desnoods met de toevoeging: ‘We zijn onschuldig, maar we willen niet dat deze procedure negatief op ons zou afstralen.’ (lacht)»

Symbolische dood

HUMO Bent u cynisch geworden?

CLAISE «Nee, ik ben een humanist. Ik hou van humor, maar cynisme is afkomstig van het Griekse woord voor hond: een cynicus bijt. Zo zit ik niet in elkaar, ik val niet aan.»

HUMO U hebt wel de reputatie een harde te zijn.

CLAISE «Mijn beroep is hard. Ikzelf heb een foute reputatie: men zegt over mij dat ik makkelijk verdachten laat opsluiten. In werkelijkheid gebeurt dat zelden. Ik zal u nog meer zeggen: als onderzoeksrechter in het burgerlijk recht, nog altijd 20 procent van mijn werk, heb ik erg veel aandacht voor het menselijke aspect van de zaak. Ik zoek actief naar andere oplossingen dan opsluiting.»

HUMO U maakt een onderscheid tussen gewone en witteboordencriminelen?

CLAISE «Door mensen op te sluiten boek je niet noodzakelijk vooruitgang in een dossier, daarvoor hoef je het niet te doen. Maar je moet wel uitkijken dat je onderzoek niet vergiftigd raakt (wrijft met vinger over duim).»

HUMO U hebt het over geld?

CLAISE (knikt) «Als dat risico bestaat, moet je hard ingrijpen.»

HUMO Laatst hebt u de 67-jarige Herman Van Holsbeeck, die net aan zijn rug was geopereerd, wekenlang in voorarrest laten zitten. Het onderzoek naar de handel en wandel van de ex-manager van Anderlecht is al jaren aan de gang. Kon die man het nog vergiftigen?

CLAISE «Ik spreek niet over mijn dossiers (lacht).»

HUMO Bent u trots op bepaalde dossiers?

CLAISE «In mijn beroep heb ik uitzonderlijke mensen ontmoet, politieagenten en magistraten. Het is een voorrecht met bekwame mensen te mogen samenwerken. Het feit dat elk dossier een schaakspel is, trekt me ook aan: de menselijke factor houdt me aan de gang, al nader ik stilaan het einde. Maar ik geef ook les, ik deel mijn expertise, en ik schrijf, zoals u weet: polars én romans (Claise heeft dertien boeken geschreven, red.).»

HUMO Wanneer schrijft u?

CLAISE «Op vakantie. Dan sta ik heel vroeg op, rond een uur of zes. De ochtend is het beste moment: je hebt net gedroomd, achter je klavier kan alles eruit vloeien. Als mijn jongste zoon, die psychologie studeert, om tien uur opstaat, heb ik meestal een tekst klaar. Ik lees ’m dan voor aan de ontbijttafel. En hij vindt dat niet erg.»

HUMO Nog even over de titel van uw laatste boek, ‘Crime d’initiés’, een verwijzing naar de initiatieritus van misdaadorganisaties.

CLAISE «De initiatieriten van de maffia lijken als twee druppels water op die van de loge.»

HUMO Bent u zelf lid van de loge?

CLAISE «Jazeker.»

HUMO Waarom klaagt u die ritus dan aan?

CLAISE «Initiatieriten dateren uit de nacht der tijden, toen de mens nog in de grotten van Altamira schilderde. Ze hebben altijd bestaan, in alle samenlevingen. Daarmee zeg ik niet dat misdaadkartels en de loge hetzelfde doel nastreven (lacht). Het maakt deel uit van de menselijke natuur: in initiatieriten ga je over van het leven naar een symbolische dood, en daarna naar een wedergeboorte. De christelijke religie heeft de antieke riten gekopieerd, maar ze heeft de wedergeboorte vervangen door een wederopstanding.»

HUMO Hoelang bent u al vrijmetselaar?

CLAISE «37 jaar.»

HUMO Heeft het u geholpen in uw carrière?

CLAISE «Nooit. Geloof de stomme dingen niet die mensen erover vertellen: de loge is een genootschap van reflectie. Maar soms zijn er uitwassen.»

HUMO In uw boek beschrijft u heel precies hoe het hoofdpersonage na zijn initiatieritus bij een triade niet meer terug kan: hij zit er voor de rest van zijn leven aan vast.

CLAISE «Dat is zo in de misdaad.»

HUMO En bij de loge?

CLAISE «Daar kun je van de ene dag op de andere opstappen: salut en de kost. Bij een sekte kom je makkelijk binnen, maar raak je moeilijk buiten. Bij de loge is het net omgekeerd. Vrijheid is één van onze grootste waarden. En arbeid. En kennisoverdracht. En liefde.»

HUMO Waarom blijft er een waas van geheimzinnigheid rond de loge hangen?

CLAISE «Ze had lange tijd een slechte reputatie. Daarom waren de meeste werkplaatsen in het hoerenkwartier van de stad gevestigd. Dan konden de leden achteraf thuis zeggen dat ze naar de hoeren waren geweest: dat stond veel chiquer (lacht). Nee, er is intussen veel meer openheid: je hebt artikels en boeken zat over het onderwerp. Musea zelfs, in Brussel en Parijs. Maar wat je nergens zult vinden, zijn ledenlijsten. Daarvoor zal de samenleving eerst moeten veranderen.»

HUMO ‘Crime d’initiés’ is ook een woordspeling die handel met voorkennis suggereert: niemand beschikt zo snel over cruciale informatie als de maffia.

CLAISE «In mijn boek beschrijf ik hoe de Chinese triade heel vroeg van een viroloog verneemt dat de pandemie er zit aan te komen. Ze gaat onmiddellijk met die informatie aan de slag en verscheept maskers en medisch materiaal. Ik heb geen bewijs dat het zo is verlopen, maar eerlijk gezegd: ik twijfel er niet aan. Wat ik wél zeker weet: de Chinezen hebben Pfizer gehackt toen men daar een vaccin aan het ontwikkelen was.»

HUMO In het boek noemt u de triaden ‘de gewapende arm van de staat’. Zijn ze een verlengstuk van de Chinese overheid?

CLAISE «Die gedachte is bij me opgekomen toen ik mijn research deed: de staat laat de triaden doen wat ze zelf niet kan. De big business van de namaak heeft China volgens mij aan de triaden uitbesteed.»

HUMO In uw boek is alles te koop: 15.000 euro voor een Belgisch gerechtelijk dossier.

CLAISE «Dat zou de prijs kunnen zijn.»

HUMO Bent u bang dat uw dossiers worden verkocht?

CLAISE «Uit mijn dossiers lekt weinig informatie. Ik koester een groot vertrouwen in het honderdtal agenten met wie ik nu al jaren voortreffelijk samenwerk. Het zou me verbazen mocht je onder hen corruptie aantreffen.»

HUMO Hoe weet u dat?

CLAISE «Dat zegt mijn neus (lacht). Wist u dat ik twaalf jaar geleden het onderwerp ben geweest van een onderzoek naar een poging tot corruptie? De cosa nostra had heel gewiekst een val klaargezet, maar ik ben er niet in gelopen.»

HUMO Je moet van staal zijn, in deze stiel.

CLAISE «Vijftig jaar rugby, hein, fieu.»

HUMO Doet u dat nog altijd?

CLAISE «Ik ben niet gek, op mijn leeftijd hou je er beter mee op. Maar het blijft een geweldige sport: 82 regels en voor de rest niets dan spelers die nederig blijven en samenwerken – het tegendeel van voetballers, die de stoefer uithangen. Rugby is fair play in de volle betekenis van het woord: een verkochte match bestaat daar niet.»

HUMO Als u zou herbeginnen, zou u het opnieuw doen?

CLAISE «Als advocaat heb ik een geweldige tijd gehad, als magistraat ook. De overlast neem ik er met de glimlach bij. Eva Joly, de Franse onderzoeksrechter die later in de politiek is gegaan, heeft me dat geleerd. ‘Het hoort bij ons contract,’ zei ze. ‘De CEO van een topbedrijf aanhouden is niet hetzelfde als een kleine dealer arresteren.’

»Ik heb het, mag ik wel zeggen, op mijn manier gedaan. U moet weten: mijn grootouders, bakkers in Kuregem, hebben me opgevoed. Mijn moeder was 17 toen ze van mij beviel, mijn vader 20 – na mijn geboorte zijn ze gescheiden en vertrokken. Mijn vader heb ik nooit meer teruggezien. Mijn grootouders hebben me aangemoedigd om rechten te studeren, maar ik wilde liever klassieke filologie volgen, Grieks en Latijn. Dus ik had me voor de twee richtingen ingeschreven. Maar na twee weken bleek dat het veel leuker was in de rechten – enfin, veel makkelijker (lacht). En ik ben daarin doorgegaan.

»Ik heb geen eenvoudige puberteit gehad. De verstandhouding met mijn grootouders, aan wie ik alles verschuldigd ben, was niet altijd optimaal. Die mensen maakten deel uit van een andere tijd, ze waren geboren vóór de Eerste Wereldoorlog. Kunt u het zich voorstellen? Toch hebben ze alles voor mij gedaan, ze hebben ook mijn studie betaald.

»Ik ken het belang van onafhankelijkheid. En van veerkracht: ik heb geleerd om niet te lijden onder tegenvallende omstandigheden. En ik heb het geluk dat ik zelf twee fantastische zonen heb. Zij zijn het licht in mijn leven.»