Ontsnapte Schiphol aan een aanslag op de dag van de aanval op de Bataclan?

In Frankrijk begint de rechtszaak tegen twintig verdachten die betrokken waren bij de jihadistische aanslagen in Parijs in november 2015. Komen we dan eindelijk te weten of de Groupe Schiphol van die terreurcel ook een aanslag in Nederland wilde plegen?

Het is 11.15 uur, vrijdag 13 november 2015 als Osama Krayem en Soufian Ayari op het Noordstation in Brussel instappen in de Eurolinesbus naar Amsterdam. De twee jihadisten hebben een dag eerder een kaartje gekocht: onder een valse naam, cash afgerekend en enkele reis. Ze stappen in de bus met een rugzak en een koffer. Hun bestemming: luchthaven Schiphol.

Later die vrijdag, rond half tien ’s avonds, schrikt West-Europa op door de grootste terreuraanslag in jaren. Tien jihadisten, bekenden van de twee mannen in de Eurolinesbus, richten een bloedbad aan in de straten van Parijs. Bij strak gecoördineerde aanslagen met bomvesten en kalasjnikovs bij het Stade de France, op meerdere cafés en in concertzaal Bataclan vallen

130 doden en ruim 400 gewonden. Het blijkt, zo ­weten we nu, het begin van een reeks door IS ­geclaimde terreuraanslagen door heel West-­Europa.

Proces

Woensdag begint in Parijs, bijna zes jaar later, het proces tegen één dader (de Belg Saleh Abdeslam) en negentien mannen die worden verdacht van betrokkenheid bij de aanslagen in die stad. De andere negen schutters van die gitzwarte avond kwamen zelf ook om.

Wel in het verdachtenbankje: Osama Krayem en Soufian Ayari, de twee mannen die op de dag van de aanslag in de bus naar Schiphol stapten. Zij verbleven in de maanden voor het bloedbad waarschijnlijk in dezelfde woningen als de daders van de Parijse aanslagen en zouden hebben geholpen bij het maken van explosieven.

Maar waarom gingen ze, uitgerekend op die 13de november, naar het Nederlandse vliegveld? Was Schiphol ook doelwit van een aanslag? Zoals later vliegveld Zaventem bij Brussel was? Of was er iets anders aan de hand?

Dit zijn de feiten die we kennen. De twee mannen gebruiken niet voor niets schuilnamen als ze kaartjes kopen voor de bus naar Nederland: de Zweedse Palestijn Krayem (29 jaar) en de Tunesiër Ayari (28) hebben iets te verbergen. Allebei reisden ze eerder naar Syrië en sloten zich aan bij terreurgroep IS. Krayem is begin 2015 aanwezig bij een gruweldaad: gemaskerde IS’ers sluiten een gevangengenomen Jordaanse piloot op in een stalen kooi en verbranden hem levend. Ze plaatsen de video daarvan online.

Niet veel later geven Krayem en Ayari zich op als vrijwilligers voor het plegen van een aanslag in Europa en reizen anoniem mee met de vluchtelingenstroom die vanuit Syrië naar Noordwest-Europa trekt. In Duitsland worden ze met een auto opgepikt door Salah Abdeslam, de Belg die manschappen verzamelt voor het plegen van de aanslagen in Parijs. Abdeslam brengt de twee naar een schuiladres in Brussel, waar de terreurcel haar gruwelijke plannen voorbereidt.

Zelfmoordaanslag

Op 13 november 2015, de dag van de aanslagen in Parijs, pakken de twee mannen de bus naar Schiphol. Ze zijn enkele uren op de luchthaven en nemen de bus weer terug naar Brussel. Er kraait dan nog geen haan naar hun reis. Tegen de tijd dat in Parijs de kogels door de straten vliegen, zijn de twee jihadisten weer terug op hun schuiladres.

Na de aanslag in Parijs leidt het spoor van de terroristen naar Brussel. De politie opent een klopjacht op Salah Abdeslam, de Belg die als enige van de aanslagplegers in Parijs op de vlucht slaat. Op 18 maart 2016 wordt hij, samen met drie anderen, opgepakt in de Brusselse voorstad Molenbeek. Een andere arrestant: ­Sofiane Ayari, een van de twee mannen die op 13 november de bus naar Schiphol namen.

Vier dagen later, op 22 maart 2016, plegen de overgebleven leden van de terreurcel een grote zelfmoordaanslag in Brussel: twee terroristen blazen koffers vol explosieven op vliegveld Zaventem, een derde man doet dat in de metro. Er vallen 32 doden.

Op beveiligingsbeelden is te zien dat de metro-terrorist op het perron nog met iemand praat. Die persoon wordt twee weken later gearresteerd: het is Osama Krayem, de tweede buspassagier van 13 november. Hij bekent: ook hij zou zich die dag in Brussel opblazen in de metro. Maar Krayem ziet er op het laatste moment vanaf, gaat terug naar het safehouse en spoelt de explosieven uit zijn rugzak door de wc.

Honderden rechercheurs storten zich op het ontrafelen van het terreurnetwerk. Een gouden vondst daarbij is een laptop, weggegooid in een vuilnisbak, vlak bij een van de safehouses van de groep in Brussel.

Lockers

Onderzoekers vinden terug dat er op 7 november 2015, vlak voor de aanslagen in Parijs, een mapje is aangemaakt met de naam ‘13 november’. Een paar dagen later worden vijf Frans­talige bestanden aangemaakt in dat mapje: ‘groep Irakezen’, ‘groep Omar’, ‘groep Fransen’, ‘groep metro’ en ‘groep Schiphol’. De eerste drie bestanden verwijzen naar de groepen die op 13 november op drie verschillende plekken aanslagen plegen in Parijs. De Groupe Schiphol lijkt te slaan op de reis die Ayari en Krayem maakten op diezelfde dag.

Het is een verontrustende vondst. Waren de twee mannen onderweg naar Schiphol om dood en verderf te zaaien, net zoals drie van de andere groepen uit het computerbestand op die dag deden?

Krayem en Ayari vertellen tijdens hun verhoren maar kort over hun trip. ‘Ik moest op Schiphol gaan kijken of er lockers waren. En hoe groot die waren,’ verklaart Krayem, daarmee suggererend dat de terreurcel Schiphol als opslagplaats voor wapens wilde gaan gebruiken.

Ayari ontkent dat er een aanslag gepland stond: ‘Als er een project was geweest voor Schiphol op 13 november, zou het die dag zijn uitgevoerd.’

Doelwit

Uit verschillende terreuronderzoeken is inderdaad gebleken dat Belgische en Franse jihadisten graag wapens kochten in Nederland. Maar de Franse onderzoekers vermoeden dat Schiphol ook wel degelijk doelwit was. In de aanklacht tegen ­Ayari en Krayem staat het expliciet vermeld: ‘Ze maakten onderdeel uit van de groep die gelijktijdig Frankrijk en Schiphol wilden aanvallen.’

Het Nederlandse Openbaar Ministerie deed ‘uitgebreid onderzoek naar de Schipholreis’. ‘De Nederlandse politie heeft Krayem en Ayari verhoord in Brussel. Maar het onderzoek heeft niet geleid tot het starten van een strafzaak in Nederland.’ Het OM heeft niet kunnen achterhalen wat de twee op Schiphol hebben gedaan of met wie ze daar contact hebben gehad. De telecomgegevens van de twee waren vanwege het verstrijken van de wettelijke bewaartermijn al vernietigd.

Maar misschien komen er de komende negen maanden – zolang zal het proces duren – meer details naar boven. Waarom kochten de twee een ticket voor alleen een enkele reis? Waarom hadden ze een grote rugzak en een koffer bij zich? En vooral: wat hebben ze die paar uur op Schiphol gedaan?

(Parool)