Onze jongens bij IS: de doorbraak van de gangsterislam

De Belgische justitie en politie krijgen geen greep op de Syriëgangers. De jihadi’s blijven langs alle kanten door de mazen van het net glippen, op weg naar de killingfields in de Levant.

‘Nu ja, door de mazen van het net glippen: ze worden ook niet echt tegengehouden, hè,’ klinkt het bij de diensten die zich bezighouden met terrorismebestrijding. In Nederland worden haatpredikanten en ronselaars gearresteerd, worden de paspoorten van potentiële Syriëstrijders vervallen verklaard en verdwenen onlangs zelfs twee mogelijke jihadfamilies achter de tralies. In Groot-Brittannië spreekt premier David Cameron forse taal. Bij ons lijkt de overheid niet zo krachtig te reageren. Waarom niet, eigenlijk?

'Iemand als Jejoen Bontinck, die bij IS zat, kan om het even wat vertellen over wat hij ginder heeft gedaan, en dat doet hij ook'

Bron «Alsof we ze zomaar kunnen tegenhouden. Je mag er nu eenmaal extreme denkbeelden op na houden, hè. Je mag op reis vertrekken, en je mag zelfs als vrijwilliger voor een verzetsgroep gaan vechten. Maar je mag je níét aansluiten bij een terreurorganisatie zoals het met Al-Qaeda gelieerde Jabhat al-Nusra in Syrië, of de nu zo beruchte Islamitische Staat. Maar hoe kunnen wij weten of de vertrekkers dat ook zullen doen? De Syriëstrijders gaan bijna altijd naar Turkije en steken daar de grens met Syrië over, waar IS het grondgebied controleert. Wij kunnen hen volgen tot aan de Syrische grens, maar daarna weten we niet wat ze doen. We kunnen moeilijk rogatoire commissies naar ginder sturen, hè.

»Het kost ook geen enkele moeite om naar Turkije te vliegen. De meeste jihadisten vertrekken niet via de luchthaven van Zaventem, want daar wordt op Istanbul gevlogen en die stad ligt nog ver van de grens met Syrië. Ze vliegen meestal vanuit Luik, vanuit het Nederlandse Eindhoven of het Duitse Düsseldorf naar de Turkse badplaatsen aan de zuidkust, naar Antalya en Gazipasa. Ze vertrekken vooral met toeristencharters van JetairFly en Thomas Cook Airlines. In elk reisbureau vind je altijd wel een goedkope aanbieding voor een vakantie in Turkije.»

En wat doen de Turken met de mensen die hun grens met Syrië willen oversteken?

Bron «Ze leggen niemand die naar Syrië wil ook maar een strobreed in de weg. De Turken hebben geen zin om die grens te sluiten of er een no-gozone te handhaven, want er wordt veel te veel geld verdiend in de huidige situatie. Er is bijvoorbeeld een zeer levendige smokkel in illegale olie vanuit Syrië.»

IS verdient tonnen geld met de verkoop van olie uit de productie-installaties die ze in Syrië en Irak hebben veroverd. Die olie wordt in vrachtwagens naar Turkije en Jordanië gesmokkeld en daar aan de man gebracht tegen sterk verminderde prijzen, vaak niet eens de helft van de marktprijs. Volgens de site Gulfnews.com smokkelt IS dagelijks 30.000 vaten olie naar Turkije en verdient ze daar per dag 2 miljoen dollar mee. De olie komt via Turkse smokkelaars terecht in landen als Bulgarije en Oekraïne.

Bovendien wordt IS al een hele tijd financieel ondersteund door rijke soennitische moslims in golfstaten als Qatar, Koeweit en Saoedi-Arabië. Onder druk van de VS lijkt Qatar die steun nu wel te bevriezen, maar ondertussen zijn er al tientallen, mogelijk zelfs honderden miljoenen euro’s naar IS gestroomd. Daarnaast worden er volgens de Amerikaanse krant The Washington Post miljoenen dollars voor IS en al-Nusra ingezameld in moskeeën over de hele wereld. Met 2.500 dollar kunnen die organisaties de kosten voor de reis, de training en de bewapening van één buitenlandse jihadist dekken. Al dat geld wordt cash via Turkije over de grens gesmokkeld, vaak via zogenaamde islamitische liefdadigheidsinstellingen.

Op vakantie naar Syrië

Officieel zijn er 190 Belgen naar Syrië vertrokken en zijn er inmiddels al 82 teruggekeerd, volgens het OCAD. Die overheidsdienst is in 2006 in opdracht van de Europese Unie opgericht en staat onder de leiding van magistraat André Vandoren. Het OCAD moet terroristische en extremistische dreigingen analyseren en evalueren. Informatie krijgt het onder meer van de Staatsveiligheid, de militaire veiligheid en het federale parket. Het OCAD kondigt ook dreigingsniveaus aan voor delen van het Belgische grondgebied of voor heel België op een schaal van 1 tot 4, van matig tot zeer ernstig. Het niveau staat op dit moment op 2, wat betekent: gemiddeld.

De cijfers van het OCAD dateren van begin augustus, maar Pieter Van Ostaeyen, een arabist en islamkenner uit Mechelen en een internationaal erkende IS-watcher, heeft andere gegevens. Volgens hem zitten er momenteel 385 Belgische vrijwilligers in Syrië, van wie 20 vrouwen. Zo’n 70 zouden zijn teruggekeerd en 32 Syriëstrijders zouden gesneuveld zijn.

‘Wij werken alleen met zekerheden,’ zegt men bij het OCAD. ‘Hoe weet je bijvoorbeeld van iemand die naar Syrië gaat wat hij er gaat doen en voor welke organisatie hij zal vechten? Misschien gaat hij er wel gewoon met vakantie? Hetzelfde geldt voor het aantal zekere en geregistreerde doden. Wij weten niet hoeveel mensen er ondertussen zijn gesneuveld of vermoord. Voor ons is een Belg pas officieel dood als we zijn overlijdenscertificaat op ons bureau krijgen. Sommige mensen die dood worden verklaard, zijn trouwens niet dood. Er wordt veel geknoeid met die overlijdens. Sommigen verspreiden geruchten dat ze in de strijd zijn gesneuveld en keren vervolgens terug met de papieren van iemand anders, of omgekeerd. In Charleroi werd onlangs een man tegengehouden die met Franse documenten van een jihadist reisde. In zijn bagage vond de douane ook een Syrisch paspoort. Hij bleek helemaal niet die Fransman te zijn, maar een Syriër.’

In de pers verschenen de afgelopen weken ook berichten dat België in vergelijking met andere West-Europese landen bijzonder veel islamfanatici voor Syrië en Irak levert. Volgens een studie van het International Centre for the Study of Radicalisation (ICSR) van het King’s College in Londen voert ons land de Europese lijst aan met 27 Syriëstrijders per miljoen inwoners. Denemarken blijft op 15 steken, Nederland op 9 en Groot-Brittannië, met zijn toch wel omvangrijke moslimgemeenschap, haalt slechts 6 vertrekkers per miljoen inwoners. Shiraz Maher, senior research fellow van het ICSR, verklaarde daarover aan de Amerikaanse zender NBC: ‘Als je de cijfers bekijkt, dan zijn die van de Scandinavische landen en het VK ernstig, maar België vliegt gewoon door het dak.’

De Belgische diensten die het terrorisme monitoren en bestrijden, trekken die conclusie sterk in twijfel.

Bron «Het is waar dat de activiteiten van Fouad Belkacem en Sharia4Belgium een belangrijke invloed hebben gehad en heel wat mensen in België zich daardoor geroepen voelen om naar Syrië te trekken. Maar wij in België waren ook de eersten in Europa die het fenomeen van de Syriëstrijders hebben opgemerkt en bestudeerd. We hebben dus een voorsprong. Bovendien leven we hier in een klein en overzichtelijk land. Onze steden zijn niet te groot en er bestaat in de meeste wijken, zelfs in de beruchte wijken in Anderlecht, Schaarbeek en Antwerpen-Noord, nog een sociale controle. Als iemand verdwijnt, wordt dat meteen opgemerkt. De overheid weet ook min of meer wat er gebeurt. In grote landen als Frankrijk en Groot-Brittannië zijn er stadswijken waar ze die controle volledig is kwijtgeraakt. Wie er woont, wie er rondhangt, wie er vertrekt: niemand die het weet.»

HUMO Dat betekent dat er uit buurlanden zoals Frankrijk en Groot-Brittannië veel meer godsdienstfanatici naar Syrië vertrekken dan de officiële cijfers ons vertellen?

Bron «Men schat dat IS over 10.000 tot 13.000 strijders beschikt in de Levant. Maar kun je daarmee een gebied in Irak controleren dat groter is dan Groot-Brittannië? En uitgebreide territoria in Syrië bezetten en succesrijke aanvallen lanceren tegen het regime? Dat lukt gewoon niet met 10.000 leden. Het IS-leger is dus veel groter. Maar zijn dat 20.000 man? 30.000? 50.000? We weten het niet.»

Het aantal vertrekkers neemt in ieder geval niet af, integendeel. Het OCAD bevestigt dat ook: in augustus zijn er minstens tien jonge Belgen naar Syrië vertrokken, al dan niet aangetrokken door de video van de onthoofding van de Amerikaanse journalist James Foley.

Pieter Van Ostaeyen «De Belgische politiediensten hebben het niet onder controle. Die drie jongens uit Kortrijk die probleemloos naar Ar-Raqqah in Syrië konden reizen, zijn geen uitzonderingen. Ik heb onder een schuilnaam een tijdje een Facebookpagina gehad waarmee ik me in die Facebookcommunity’s van harde jihadisten uit België, Nederland en Frankrijk begaf. Ik gaf me uit voor een hardcore jihadi en ik werd voortdurend aangesproken door mensen die manieren zochten om naar Syrië te vertrekken en daarvoor mijn hulp inriepen.»

Slachtoffer Jejoen

De Syriëproblematiek legt momenteel een serieuze druk op de Belgische gerechtelijke diensten.

Bron «We hebben te maken met mensen die zich ginder bevinden, strijders die terug zijn gekomen, anderen die willen vertrekken... En dan zijn er nog de vrienden en sympathisanten. We moeten die allemaal nauwlettend in de gaten houden.»

Veel meer dan over de vertrekkers maakt men zich zorgen over wie is teruggekeerd. Dat zijn wandelende tijdbommen die heel wat schade kunnen aanrichten. De helft van de Belgische teruggekeerde Syriëstrijders woont op dit moment in Brussel, vooral in Schaarbeek. Een tiental zijn terug in Antwerpen gaan wonen, en de rest zit verspreid over het hele land. De meesten worden in min of meerdere mate gemonitord, maar nooit 24 uur per dag.

Bovendien maken onze diensten zich zorgen over wat die jongens hebben aangericht in Syrië en Irak. Hebben ze deelgenomen aan de massamoorden, executies, onthoofdingen, de genocide, de religieuze zuivering en de misdaden tegen de menselijkheid waaraan IS en andere fanatieke islamgroepen zich schuldig maken?

Bron «Tegen een aantal teruggekeerde Syriëstrijders lopen nu gerechtelijke onderzoeken. Er zijn in het voorjaar huiszoekingen en arrestaties op grote schaal uitgevoerd. Die zullen leiden tot vervolgingen, want uiteraard zet het federale parket zulke operaties niet op als het vooraf al weet dat het geen bewijzen kan vinden. Eind september is er ook het proces tegen Fouad Belkacem, het kopstuk van het vroegere Sharia4Belgium, en een groot aantal leden van die organisatie. Ook daar zal op z’n minst één lid zich moeten verantwoorden voor een moord die hij in Syrië heeft gepleegd.»

Van Ostaeyen «Maar het zal niet makkelijk zijn om de betrokkenheid van Belgische jihadisten aan die misdaden van IS in Syrië en Irak zwart op wit te bewijzen. Iemand als Jejoen Bontinck, die bij IS zat en met zijn vader is teruggekeerd, kan om het even wat vertellen over wat hij ginder heeft gedaan, en dat doet hij ook. Zo beweert hij dat hij er alleen maar met een ziekenwagen heeft gereden. Denk jij nu echt dat iemand die geen gebenedijd woord Arabisch spreekt, met een ziekenwagen zijn weg kan vinden in een stad als Aleppo? Maar hoe bewijs je het tegendeel? Zijn advocaat Kris Luyckx gaat in het proces voor de volledige vrijspraak. Bontinck zal er mogelijk zelfs als slachtoffer uitkomen.»

Honderden onthoofdingen

Waar de meeste Syriëstrijders vandaan komen, is bekend: de as Antwerpen - Mechelen - Vilvoorde - Brussel. Het gros komt uit onze hoofdstad, wat een reservoir van jihadisten lijkt te zijn geworden, gevolgd door Antwerpen. Maar ook in Limburg worden jongeren steeds enthousiaster, en in juni zijn er drie uit Kortrijk naar Syrië vertrokken om zich bij de rangen van IS te voegen, zoals Olivier Calebout (27) en Lucas Van Hessche (19), een modebewuste amateurbokser die zich onlangs tot de islam heeft bekeerd.

Eind augustus pakte het Franstalige weekblad Le Vif/L’Express uit met de conclusie dat het fenomeen van de Syriëstrijders in de eerste plaats een Vlaamse en Brusselse aangelegenheid is en dat er veel minder jihadisten uit Wallonië vertrekken. Maar ook dat moet worden genuanceerd.

Bron «Veel Belgische Syriëstrijders zijn niet naar daar getrokken om het regime van Assad omver te werpen, maar om zich aan te sluiten bij groepen als IS en al-Nusra en een kalifaat te stichten waar de sharia, de islamitische wetgeving, meedogenloos wordt gehandhaafd. Velen van hen vertrokken op aanstoken van Fouad Belkacem en zijn Sharia4Belgium. Die hebben intensief geronseld in Antwerpen en Vilvoorde, en in mindere mate in Brussel. Voor ze Wallonië konden bewerken, werd die organisatie opgerold. Maar ondertussen vertrekken er ook veel strijders van de andere kant van de taalgrens.»

Het zwaartepunt in Wallonië ligt in Luik en omgeving, maar de jongeren verdwijnen ook in Namen en Charleroi, en zelfs uit dorpjes als Hastière, langs de Maas aan de Franse grens. Wie hen ronselt, is niet zo duidelijk.

Bron «Terroristen maken altijd hetzelfde groeiproces door: eerst radicaal, dan extreem, ten slotte terrorist. Vroeger was dat een ontwikkeling die zich binnen een groep voordeed. Je kon die mensen dan ook makkelijker in de gaten houden. Ze moesten immers bij elkaar komen en meetings organiseren. Maar vandaag is het mogelijk om helemaal in je eentje, bij wijze van spreken in je slaapkamer, dat proces te doorlopen, dankzij het internet.»

Van Ostaeyen «Het ronselen van nieuwe vrijwilligers gebeurt nu vooral via de sociale media. Veel mensen van Sharia4Belgium die nu in Syrië zitten, hebben Facebookpagina’s en Twitteraccounts waarmee ze zich rechtstreeks tot de jongeren in België richten. De wervingskracht daarvan is erg groot. Je kunt er, als je wilt, tientallen, zelfs honderden onthoofdingen zien. En blijkbaar spreekt dat een aantal islamitische jongeren aan.»

Hicham Chaïb, de vroegere rechterhand en lijfwacht van Belkacem bij Sharia4Belgium, woont nu in Ar-Raqqah, het tot hoofdstad van het kalifaat uitgeroepen IS-bolwerk. Hij heeft een Facebookpagina met meer dan vierhonderd vrienden, waarin hij de lof van IS en het kalifaat zingt, de Belgische staat bedreigt en zijn Belgische broeders oproept om de wapens op te nemen tegen de Belgische overheid. Hij poseert er ook met Abu Wahid, een Iraaks kopstuk van IS dat de Amerikanen ter dood veroordeeld hebben. Hij wordt beschuldigd van een reeks brutale moorden op agenten en vrachtwagenchauffeurs in Irak. Wahid wordt ook beschouwd als één van de meest extremistische leden van Al-Qaeda.

Van Ostaeyen «Chaïb en zijn vrouw Umm Haniefa Al Belgikiya zitten ook op Twitter, waar vooral zijn vrouw een ononderbroken stroom van propaganda spuit. Ze roepen mensen op om België te verlaten en naar Syrië te vertrekken, om daar te strijden en het martelaarschap van Allah te ontvangen.»

Netwerken voor Allah

Ook hier te lande zijn er netwerken actief die mensen naar Syrië lokken, vaak zijn die ook in Nederland bezig. Je hebt groepen zoals de Nederlandse, met Sharia4Belgium en Sharia4Holland gelinkte Behind Bars, of Straat Dawah, met ronselaars zoals de Nederlandse bekeerling Abdullah West, en de community’s rond Facebookpagina’s als De Ware Religie, De Basis of Free Aseer Abu Imran, die ijvert voor de onmiddellijke vrijlating van Fouad Belkacem.

Van Ostaeyen «In Brussel was er ook een groep rond de bekeerling Jean-Louis Denis. Denis, bijgenaamd Le Soumis of de Onderworpene, had zich aangesloten bij Sharia4Belgium en wordt er door justitie van beschuldigd mensen te hebben geronseld voor Syrië.»

Denis zat tot voor kort in de gevangenis en er loopt een gerechtelijk onderzoek tegen hem.

Van Ostaeyen «In juli van dit jaar werd een bekeerlinge uit Aruba opgepakt omdat ze mensen rekruteerde. En begin dit jaar werd in Spanje en Marokko een netwerk van ronselaars ontmanteld dat werd geleid vanuit de Spaanse enclave Melilla door de in België geboren, tot de islam bekeerde zigeuner Mustafá Maya Amaya.»

Daarnaast is er nog een groep fanatici rond de Marokkaan Abdelkader Hakimi, die in België al wegens terrorisme is veroordeeld. Hakimi zat tot 2011 een straf uit omwille van zijn betrokkenheid bij de terroristische organisatie Groupe Islamique Combattant Marocain en wordt beschouwd als een zeer gevaarlijke moslimterrorist. Na zijn vrijlating ging hij in Brussel wonen.

Van Ostaeyen «Wat overblijft van Sharia4Belgium en niet naar Syrië is vertrokken, is nog altijd actief in Antwerpen. Die jongen met dat T-shirt, dat zogezegd IS bezong, die de pers heeft gehaald: die stond daar toch duidelijk te provoceren? Dat rook wel erg naar Sharia4Belgium.»

Voorts zijn er ook de moskeeën waar fanatieke imans tot haat en geweld oproepen. Eind augustus kwam de moskee El Ouahda op de Lelieplaats in Hoboken nog in opspraak. Getuigen verklaarden in Gazet Van Antwerpen hoe ze hadden gemerkt dat de moskee werd overgenomen door radicale moslims, vaak zware jongens gekleed in T-shirts met logo’s en slogans van IS. De imam van El Ouahda, van wie de broer vijf jaar gevangenzat in Guantánamo Bay, houdt conservatieve preken die sommigen omschrijven als haatpreken. Volgens een voormalig bestuurslid van de moskee werd het gebedshuis overgenomen door Sharia4Belgium.

Het is niet de eerste keer dat een Antwerpse moskee in opspraak komt. De Koepel en de daaraan verbonden vzw’s aan de Stenen Brug in Borgerhout, die wordt beheerd door bekeerlingen als Kim ‘Sulayman’ Van Ael en Eric Bogaerts, wordt door de Belgische veiligheidsdiensten als radicaal bestempeld: ze zouden jongeren aanzetten om naar Syrië te vertrekken. De leiding van de moskee reageerde fel op die beschuldigingen en beweerde dat hun gebedshuis één van de meest progressieve in België is. Maar ook volgens het Vlaams Comité voor Ex-moslims speelt De Koepel een cruciale rol in het ronselen van vrijwilligers voor Syrië, zoals Jejoen Bontinck en Brian De Mulder, en vroeger voor de gewapende strijd in Afghanistan en Tsjetsjenië. Bovendien, zegt het comité, is Maarten Al Hollandi er al over de vloer gekomen, een Nederlandse bekeerling die onder meer jihadistische trainingskampen in de Ardennen heeft georganiseerd.

Home- en carjackings

Wie zijn de Syriëstrijders die nu nog vertrekken?

Van Ostaeyen «Ik blijf ervan overtuigd dat veel fanatici perfect normaal functionerende mensen zijn, sommigen hebben zelfs een gezin en een job. Je kunt echt niet volhouden dat het allemaal mensen zonder opleiding en zonder kansen zijn. Maar het zijn wél allemaal gefrustreerde moslims die zich op die manier afzetten tegen ons samenlevingsmodel, waarvan zij vinden dat het vijandig staat tegenover de islam.

»Dat er criminelen tussen zitten, kan zéker niet worden ontkend. Ik heb het zelf gezien. Ik heb lesgegeven in de gevangenis in Mechelen – ik leerde gedetineerden daar Arabisch. Kleine criminelen evolueerden er in een paar maanden tijd tot fanatieke salafisten.»

Ook onze bronnen bevestigen dat: een niet onaanzienlijk deel van de Belgische vrijwilligers die in Syrië en Irak wreedheden begaan, heeft een crimineel verleden. Ze waren actief in de drugssmokkel en de prostitutie, of hadden carjackings en homejackings gepleegd.

Het bekendste voorbeeld is uiteraard Fouad Belkacem.

Bron «Belkacem en een aantal van zijn familieleden en vrienden in Boom waren zware criminelen.»

Belkacem bood zich als leider van Sharia4Belgium aan als een onbesproken profeet van de zegevierende islam, die enkel verantwoording moet afleggen aan Allah en zich dus niet aan door de mens gemaakte wetgeving hoeft te houden. Maar Belkacem bleek altijd al moeite gehad te hebben met het respecteren van de regels. Ook toen hij nog niet radicaal religieus was, maar gewoon crimineel. Hij was al een aantal keer in aanraking gekomen met justitie wegens diefstal, geweld en weerspannigheid, en hij werd daarvoor ook drie keer veroordeeld. En in 2010 onthulde Humo dat de man veel méér was dan een kruimelcrimineel. Niet alleen had hij in Marokko een celstraf van zes jaar opgelopen wegens handel in drugs, hij en zijn broers waren eveneens betrokken bij een internationale handel in gestolen wagens, autozwendel, btw-fraude en schriftvervalsing. Daarvoor gebruikte Belkacem onder meer de bvba Bel Mo Automobile, een handel in tweedehandsauto’s in Boom en in Hoboken. Een boekhouding bijhouden was niet aan de zaakvoerder besteed: er is nooit een snipper administratie gevonden. De curator die in 2010 het faillissement van de bvba moest regelen, vertelde in Humo: ‘Toen ik arriveerde om beslag op de goederen te leggen, stond ik daar tegenover een aantal figuren die zich bijzonder arrogant en agressief gedroegen. Ze weigerden elke medewerking en ik voelde me fysiek bedreigd. Daarom belde ik de politie van de zone Rupel om bescherming. Even later arriveerde een groep zwaarbewapende agenten met kogelvrije vesten. Ze vertelden me dat ze de broers Belkacem goed kenden en dat ze ervan uitgingen dat ze vuurwapens op zak hadden.’ Een Brusselse btw-controleur die ooit de activiteiten van de Belkacems had willen controleren, was vakkundig in elkaar geslagen door Hicham, een broer van Foaud Belkacem.

De professor en de clown

Toen Humo dat verhaal in 2010 publiceerde, werden Belkacem en zijn groepering nog als folkloristische figuren met baarden en jurken beschouwd. Politicoloog Rik Coolsaet bestond het zelfs om nog in 2012 de leden van Sharia4Belgium, van wie een groot aantal nu bij de moord- en folterbrigades van IS actief is, als slachtoffers te omschrijven. In de Kamercommissie Binnenlandse Zaken kwam de hoogleraar verklaren dat er geen verband bestond tussen het radicale jihadistische salafisme, waartoe Belkacem en Sharia4Belgium zich bekennen, en het islamterrorisme, en dat we ons vooral geen zorgen moesten maken, want het jihadistische terrorisme was sinds 2004 over zijn hoogtepunt heen.

‘Het was het OCAD dat als eerste doorhad dat Belkacem en de zijnen meer waren dan een bende clowns,’ zegt een speurder in Brussel.

Nog een frappant voorbeeld van criminelen die de overstap naar IS hebben gemaakt, zijn de broers Hussain en Hakim Elouassaki uit Vilvoorde. ‘Hussain Elouassaki was de informele leider van een criminele groep in Vilvoorde,’ zegt een politieman. ‘Die bende stond bekend bij de politie voor straatgeweld en diefstallen, maar ze waren goed op weg naar veel zwaardere vormen van criminaliteit, zoals inbraken en autodiefstallen.’

Maar op een gegeven moment voelden Elouassaki en co. zich aangesproken door de boodschap van Belkacem: avontuur en geweld in Syrië. En vooral de voordelen die dat geweld opleverde: vrouwen à volonté verkrachten, plundering, afpersing, moord... De twee broers vertrokken in het najaar van 2012 naar Syrië. Het federale parket luisterde hun telefoongesprekken met familie en medestanders in België af en hoorde de vreselijkste dingen. Hussain, die in het Syrische Aleppo in een villa woonde en er aan het hoofd stond van een veertigtal Belgische criminelen en moordenaars, vertelde hoe ze al dertig vrouwen hadden verkracht en betrokken waren bij de onthoofding van ongelovigen.

In 2013 werd bekend dat Hussain zelf was vermoord. Zijn broer Hakim kwam in het voorjaar van dit jaar terug naar België. Hij was gewond geraakt en wilde zich hier laten verzorgen. Hij belandde in de gevangenis en zal terechtstaan in het proces tegen Sharia4Belgium.

Stoerder op het slagveld

In Nederland werd het begrip ‘gangsterislam’ geïntroduceerd door de vroegere politicus Ibrahim Wijbenga. Als jongerenwerker in Amsterdam probeert hij islamitische jongeren te behoeden voor radicalisering. Dat wordt hem niet in dank afgenomen door moslimfanatici. Vorig jaar moest Wijbenga maandenlang worden beschermd door de politie, nadat hij was bedreigd door de fundamentalisten achter de haatsite De Ware Religie.

Wijbenga zegt nu in de Nederlandse krant De Telegraaf: ‘Een aanzienlijk deel van de Syriëstrijders en jonge moslimextremisten heeft een misdaadverleden. Velen verbaasden zich dat kleine criminelen ineens vroom gingen doen en naar Syrië vertrokken. Maar wat is stoerder: doodgeschoten worden bij een gewapende overval op een juwelier, of op het slagveld?’

Volgens Wijbenga is het zeer waarschijnlijk dat teruggekeerde jihadi’s opnieuw in de zware criminaliteit belanden, veeleer dan dat ze aanslagen zullen plegen. Ze zien West-Europa als een melkkoe die de wereldwijde jihad moet financieren. De opbrengsten van overvallen en de bezittingen van de ongelovigen worden immers beschouwd als geoorloofde islamitische oorlogsbuit. Zo rechtvaardigen moslimcriminelen hun misdadige gedrag.

Informanten in het Nederlandse misdaadmilieu bevestigen de overtuiging van Wijbenga. Eén van hen verklaarde tegenover De Telegraaf: ‘Teruggekeerde jihadisten gaan gewoon weer het slechte pad op. Ze noemen hun misdaden hier in Nederland de kleine jihad.’

Wijbenga ziet duidelijke banden tussen de georganiseerde misdaad en de jihadstrijders, en ook een tendens om de islamitische jihad te financieren met misdaadopbrengsten. Hij wordt bijgetreden door academici als Edwin Bakker, hoogleraar terrorisme en contraterrorisme aan de Universiteit Leiden, en de Leidse publicist Timon Dias. Ook Bakker zegt dat veel Syriëstrijders crimineel waren voor ze vertrokken.

In Denemarken zijn waarnemers tot dezelfde conclusie gekomen. Daar wordt wél gevreesd dat de criminelen bij hun terugkeer gewelddadiger te werk zullen gaan, omdat hun normen compleet zijn vervaagd. De Denen vrezen niet zozeer voor terroristische aanslagen, wel voor zwaar crimineel geweld dat wordt gelegitimeerd als een bijdrage aan de goede zaak.

Crimineel religieus

Timon Dias noemt de gangsterislam een typisch en zelfs uniek Europees verschijnsel, dat te maken heeft met de niet-integratie van migranten van de tweede en derde generatie. Ze hebben een carrière in de criminaliteit, maar ze staan ook open voor het gedachtegoed van extreme islamitische organisaties. Een synthese tussen het wetteloze straatleven en de religie van hun ouders.

Timon Dias «Criminelen met een islamitische achtergrond gedragen zich allesbehalve vroom, maar niettemin zien ze zichzelf als onderdeel van de wereldwijde islamitische gemeenschap. Ze zijn vaak schaamteloos in hun minachting voor autoriteiten, maar er is één autoriteit die ze wél respecteren: de religieuze.

»Religieuze islamisten en hun minder vrome criminele tegenhangers hebben, behalve dat ze zich als moslim identificeren, drie dingen gemeen. Ten eerste koesteren ze subversieve intenties voor de samenleving waarin ze wonen. Islamisten hebben een historisch geworteld en gedetailleerd geloofssysteem dat hun voorschrijft niet in gastsamenlevingen te integreren, en die zo mogelijk te bekeren. Criminele moslimjongeren voelen een meer diffuse, areligieuze en onhistorische antipathie jegens hun samenleving.

»Ten tweede verheerlijken beide groepen geweld. Islamisten verheerlijken religieus gemotiveerd geweld, terwijl criminele moslimjongeren bende- en misdaadgerelateerd geweld verheerlijken. Toch is het niet ongewoon dat islamitische straatjongeren ook religieus gemotiveerd geweld verheerlijken, meestal gericht tegen de VS, Israël of de sjiieten.

»En ten derde hebben beide groepen een zeer sterke neiging tot het minachten of haten van Joden.»

Criminelen rechtvaardigen op die manier hun misdaden: ze doen het in naam van de islam, en de islam geeft hen ook het recht om ongelovigen te bestelen en zelfs te vermoorden.

Ook in België zijn politie en justitie op de hoogte van het bestaan van dit fenomeen.

Bron «We hebben al een paar zaken behandeld waarin er misdaadgeld naar het islamextremisme ging. Maar veel kunnen we daar niet over zeggen – Feind hört mit. Behalve dit: ook terroristische organisaties moeten zichzelf zien te financieren, en ze zoeken daarbij allemaal hun heil in de misdaad. Dat is van alle tijden.»