Op de zwarte lijst: de Belgische 'terrorist' voor wie vlucht AF438 werd omgeleid

Het was een kort berichtje in de kranten: op 19 augustus jongstleden maakte een toestel van Air France op weg naar Mexico een omweg, op uitdrukkelijk verzoek van de Verenigde Staten. Reden: aan boord van vlucht AF438 bevond zich een Belg die op de no fly list van de Amerikaanse veiligheidsdiensten stond. In het vluchtplan van AF438 was nergens sprake van een landing op Amerikaanse bodem. Neenee: het toestel moest - op tienduizend meter hoogte - het hele luchtruim van de VS links (enfin: rechts) laten liggen.

De gevaarlijke passagier in kwestie heet Paul-Emile Dupret. Is meneer Dupret wapensmokkelaar? Ronselt hij voor Al-Qaeda? Blaast hij in zijn vrije tijd hotelketens op? Nee: hij is al achttien jaar medewerker voor de kleinlinkse fractie in het Europees Parlement. Oké, hij is het niet altijd eens met het Amerikaanse buitenlandbeleid, en hij schrijft dat ook in artikels, maar hij wijst er in een gesprek met Humo op dat hij een blanco strafblad heeft.

''Als dit mij kan overkomen, kan het iedereen overkomen''

Paul-Emile Dupret «Ik was nogal verrast toen het boordpersoneel van Air France me kwam vragen 'of ik meneer Dupret was'. En dat ze van de piloot moesten komen zeggen dat het vliegtuig omgeleid zou worden, omdat we niet door het Amerikaanse luchtruim mochten met mij aan boord.»

HUMO Wat moet een mens doen om op die zwarte lijst te geraken?

Dupret «Ik ben erop gesukkeld in juli 2004, tijdens een tussenstop op de terugweg van Nicaragua. De Spaanstalige immigratieambtenaren in Miami vonden het verdacht dat er zoveel stempels van Zuid-Amerikaanse landen op mijn paspoort stonden. Ze hebben me uit de rij genomen, waardoor ik mijn vlucht miste. Vervolgens hebben ze me urenlang ondervraagd, én mijn naam gegoogled. Ze waren zeer geïnteresseerd in enkele artikels die ik over Zuid-Amerikaanse politiek had geschreven. En of ik Fidel Castro al ontmoet had, en Hugo Chávez.

»Ik heb gezegd: 'Luister eens, ik ben met een officiële missie van het Europees Parlement. Mijn collega's zijn al vertrokken, u kunt mij niet zomaar vasthouden.' Hun antwoord was: 'Wij kunnen u een uur vasthouden, twee uur, een week of een maand.' De sfeer van Guantánamo, quoi. Ze hébben mij uiteindelijk ook vastgehouden, vierentwintig uur, in een cel onder de luchthaven van Miami. Voor ik vertrok, hebben ze mijn biometrische gegevens genomen: vingerafdrukken, irisscan, alles. Mijn bagage doorzocht. En tot slot hebben ze gezegd: 'Als u ooit terugkeert naar de VS, moet u een visum aanvragen' - wat voor Belgen in principe niet nodig is.

»In 2007 moest ik voor het werk naar Ecuador, en ik dacht: eens testen of ik dat visum krijg. Mijn aanvraag werd geweigerd. Ik kreeg bericht dat ik me persoonlijk moest aanmelden bij het Amerikaanse consulaat. Daar heeft de consul zelf me een papier gegeven met de melding 'REFUSED'. Er staan ook verschillende vakjes met mogelijke redenen voor de weigering. Bij mij staat er: 'terrorist activity'.»

De Belgische 'terrorist' voor wie vlucht AF438 werd omgeleid (vervolg)

HUMO Dat was wellicht een verrassing voor u?

Dupret «Ja, wat dacht je! Tot dan toe dacht ik dat ik op een erg lange lijst stond, eentje met linkse activisten of zo. Ik dacht: ik schrijf regelmatig dat de EU niet zomaar achter de VS moet aanhobbelen in de internationale politiek. Ik ben ook actief in de alternatieve wereldtoppen, zoals in Wenen, Lima en binnenkort in Madrid. Ik heb hoorzittingen gehouden in het Europees Parlement over de problemen die Coca-Cola veroorzaakt in India en Colombia. Ik dacht: die pesterijen bij de douane, dat is gewoon de prijs die ik moet betalen omdat ik links ben.

»Maar een lijst met terroristen! Die is al een veel korter, denk ik. Zéker de lijst met mensen voor wie vliegtuigen moeten omvliegen. Ik nam sowieso alleen nog maar directe vluchten naar Zuid-Amerika. En dan krijg je dit! »Het was, heb ik achteraf vernomen, pas de tweede keer dat een toestel van Air France een omweg heeft moeten maken. De eerste keer ging het toevallig óók om iemand die al in Le Monde Diplomatique had gepubliceerd: Hernando Calvo, een journalist die in Antwerpen woont. Hij heeft net als ik geschreven over de Amerikaanse boycot tegen Cuba en over de strijd tegen de Colombiaanse rebellen.»

HUMO Hebt u geprobeerd om uzelf van die lijst af te krijgen?

Dupret «Ik ga nu iets ondernemen. Om te beginnen ga ik aan mijn parlementaire fractie vragen om de voorzitter van het Europees Parlement in te schakelen. Me dunkt dat niet alleen mensen van rechtse fracties het recht hebben om in Amerika te reizen: dat lijkt me een kwestie van evenwicht. Ik ga ook een vraag richten aan de Europese Commissie, over hun overeenkomst met de VS over de passagierslijsten.

»En ik ga de Europese antiterrorisme-autoriteiten en de Belgische overheid aanspreken. Ik vind dat Europa ook maar een zwarte lijst moet beginnen, maar dan met échte terroristen. Niet mensen zoals ik die eens wat lelijks hebben geschreven over de Europese Unie, hè. Echt gevaarlijke mensen, die mensenlevens op hun geweten hebben. Bijvoorbeeld Luis Posada Carriles, een Cubaanse terrorist met CIA-banden die in 1976 een burgervliegtuig van Cubana opblies, met 73 doden tot gevolg. Of de CIA-agenten die mensen hebben gemarteld in Abu Ghraib. Als wij hier ook met zo'n lijstje beginnen, zal die onzin van de VS snel afgelopen zijn. Ik vraag me af waarom de Europese Unie zo over zich laat lopen.

»En weet u wat ik me nog het meest afvraag: is dit nu een actie van een stel domme douaniers die een dossier tegen mij hebben opgepompt omdat ze vonden dat ik er nogal 'links' uitzag, of is die beslissing hogerop genomen? Het antwoord zal ik wellicht nooit te weten komen. Maar ik weet wel één ding: als dit mij kan overkomen, kan het iedereen overkomen.»