Op vakantie deze zomer? De verschillen in beleid zijn enorm

Miljoenen Europeanen staan te trappelen om op vakantie te gaan. En overal worden ze opgewacht met open armen. De onzekerheid blijft echter groot, en van een gestroomlijnd Europees beleid is geen sprake. Misschien kan dat ook wel niet.

Het woord ‘samen’, of variaties daarvan, is vanaf het begin van de coronacrisis misschien al wel duizend keer gebruikt. Vooral door Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie. Zij heeft steeds maar weer benadrukt dat het van het grootste belang is dat de 27 lidstaten van de Europese Unie samen optrekken in de strijd tegen het virus en de gevolgen daarvan. Grenzen dicht? Dat snappen we, maar spreek het af met je buurlanden. Grenzen weer open? Ja, als het weer veilig is, want vrij verkeer van personen en goederen is de hoeksteen van de Europese interne markt. Toerisme weer opstarten? Graag, want ‘Europa heeft rust nodig’, zoals de titel luidt van de toerismestrategie die de Commissie drie weken geleden presenteerde. Maar: doe het samen, als dat kan.

Doktersbriefje

De druk op de Europese binnengrenzen is enorm. Veel lidstaten zitten nog potdicht en zijn alleen toegankelijk voor de eigen inwoners. Bij andere mag je wel binnen, maar alleen op doorreis naar je eigen land. Sommige zijn open als je een doktersbriefje kunt laten zien waarop staat dat je geen corona hebt. Weer andere zijn alleen toegankelijk voor mensen uit een of meer buurlanden. En dan zijn de Europese buitengrenzen ook nog eens tot zeker half juni dicht voor niet-ingezetenen van de EU. Dat laatste is eigenlijk het enige dat de EU-landen samen hebben afgesproken. Hun eigen grens is hun eigen zaak, daar gaat niemand over behalve zij, wat de Commissie ook voorstelt of probeert. De belangen zijn veel te groot. En het eigenbelang strookt vaak niet met dat van andere landen.

Duizelend

Het is moeilijk het gewicht van de toeristische sector te overschatten. De cijfers en percentages doen je duizelen. Zo zorgt het toerisme voor 10 à 11 procent van het bruto binnenlands product van de EU (de totale waarde van goederen en diensten). Dat is ruim 1.300 miljard euro. De toeristische sector telt 27 miljoen banen, meer dan een achtste van de totale werkgelegenheid in de EU, en dat in 3 miljoen bedrijven. Bijna 90 procent daarvan hoort tot het mkb. Europa neemt ook wereldwijd de helft van het totale aantal ‘aankomsten’ voor haar rekening.

De schattingen over de schade zijn dramatisch. Thierry Breton, de Eurocommissaris voor Interne Markt, noemde de situatie onlangs ‘zeer ernstig’. Volgens hem moet de sector rekening houden met een omzetverlies van de helft voor hotels en restaurants, 70 procent voor touroperators en reisagentschappen en 90 procent voor cruiselijnen en luchtvaartmaatschappijen. ‘Sommige Europese gebieden, regio’s en eilanden zijn bijna geheel afhankelijk van toerisme, bijvoorbeeld in Spanje, Griekenland, Italië en Frankrijk.’

Eigen weg

Het is dus niet gek dat landen staan te springen om weer toeristen toe te laten. Maar alle oproepen uit Brussel ten spijt kiest iedereen hier zijn eigen weg. Niet alleen verschillen de belangen per land, ook de gezondheidssituatie is niet overal hetzelfde. Wie naar Groot-Brittannië wil (37.000 doden), moet bijvoorbeeld eerst twee weken in quarantaine in een hotel. Daar hopen ze dus vooral op binnenlands toerisme. ‘Dus als het de hele zomer regent, zijn we genaaid,’ constateerde een conservatief parlementslid droogjes. Wat een verschil met Griekenland (172 doden). Daar gaan de hotels half juni weer open en mogen er vanaf 1 juli weer chartervluchten landen. Geen quarantaine, wel anderhalve meter afstand op vliegvelden en mondkapjes verplicht in het vliegtuig. De Grieken gebruiken de relatief goede gezondheidssituatie zelfs als reclame.

In Spanje zijn toeristen weer welkom vanaf 1 juli, ‘als het in de tussentijd niet erger wordt’. Het relatief zwaarst getroffen land in Europa ontvangt normaal gesproken elk jaar 80 miljoen toeristen. ‘Spanje wacht op jullie,’ zei premier Pedro Sanchez strijdbaar. Het geplaagde Italië doet dan weer op 3 juni de deuren open, tot grote onvrede van buurman Frankrijk. Die houdt vooralsnog de datum van 15 juni aan. Minister van Binnenlandse Zaken Christophe Castaner: ‘Het is voor ons cruciaal om onze keuzes Europees te coördineren, zeker als het gaat om de Schengenlanden. Helaas gebeurt dat nu niet.’

Reisbubbels

Intussen zijn andere landen bezig om in groepjes afspraken te maken over coronacorridors, reisbubbels en luchtbruggen. Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland hebben de grenzen geopend voor mensen die over en weer hun familie willen bezoeken. Berlijn zou zelfs al besloten hebben om vanaf 15 juni weer toeristen toe te laten. Een soortgelijke afspraak is gemaakt tussen Oostenrijk, Slowakije en Tsjechië. Deze landen hebben dezelfde infectiegraad en laten nu elkaars burgers toe. Estland, Letland en Litouwen zitten al sinds 15 mei in zo’n bubbel.

Tijdens de laatste videovergadering van Europese ministers van Toerisme, vorige week, werd overeengekomen dat er alles aan gedaan moet worden ‘om het Europese toerisme zo snel en volledig mogelijk te herstellen’. De dagelijkse praktijk blijkt echter weerbarstig, omdat de belangen en de verschillen soms heel groot zijn. Eurocommissaris Breton had al voorgesteld om in het najaar een grote toerismetop te organiseren, ‘om samen na te denken over de toekomst en een route uit te stippelen naar een duurzaam, innovatief en veerkrachtig Europees toerisme’. Het ziet er naar uit dat die nu mogelijk in juni al wordt gehouden.

(AD)