'Panorama: Achter de voordeur': een hard stukje non-fictie waarin drie vrouwen die het slachtoffer zijn van partnergeweld één jaar lang onafgebroken worden gevolgd

‘Wat als de liefde geen vlinders maar een vuist in je maag plant?’ Met die onheilspellende woorden stelt ‘Panorama’ een BBC-documentaire voor: ‘Behind Closed Doors’, oftewel ‘Achter de voordeur’, een hard stukje non-fictie waarin drie vrouwen die het slachtoffer zijn van partnergeweld één jaar lang onafgebroken worden gevolgd. Om de problematiek te duiden, spraken we met Helen Blow, stafmedewerker bij het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk en redacteur van het ‘Handboek familiaal geweld’.

'Helen Blow: 'Wanneer is iets partnergeweld? Als de ontvanger het zo áánvoelt.'

HUMO Eén op de zeven Belgen schijnt te maken te hebben met partnergeweld, maar doordat veel slachtoffers geen aangifte doen, zou het echte aantal nog hoger liggen.

Helen Blow «’t Is heel onduidelijk en het hangt erg af van wat je precies meet: spreek je over een periode van één jaar of een heel leven? Is het partnergeweld, familiaal geweld of geweld op vrouwen? Het zijn overlappende, maar geen identieke categorieën, dus je krijgt allerlei verschillende cijfers.

»Dat gezegd zijnde is één op de zeven binnen relaties een realistische weergave. Soms hoor je ook één op de vijf of zelfs één op de drie, maar één op de zeven is al meer dan genoeg, me dunkt.»

HUMO Misschien een domme vraag, maar wanneer spreken we eigenlijk van partnergeweld?

Blow «Zie het zo: het is geweld op het moment dat de ontvanger het zo áánvoelt. Partners kennen elkaar zeer goed en weten elkaars zwakke plekken liggen: ze kunnen elkaar dus makkelijk kwetsen. Wat voor de ene persoon een stomme opmerking is – ‘domme koe’ – is voor iemand anders een verschrikkelijke belediging. Die nuance kun je niet in tabellen vatten.»

HUMO Partnergeweld kan dus ook psychologisch zijn?

Blow «Ja, er zijn vier vormen van partnergeweld: fysiek en psychisch, maar ook economisch en seksueel. Het economische aspect wordt vaak onderschat: het gaat om het toe-eigenen van iemand anders’ loon, het verbieden om te gaan werken, enzovoort… Het maakt een slachtoffer afhankelijk van de partner die geld verdient En seksueel geweld kan ook binnen een relatie; zelfs binnen het huwelijk is het strafbaar in België. Dat gaat van het verplichten tot seksuele handelingen tot verkrachting.»

HUMO Mannen die zich bezondigen aan partnergeweld, moeten het tussen hun uitbarstingen goed kunnen uitleggen. Komt na het geweld telkens de spijt?

Blow (knikt) «Dat is wat we noemen de spiraal van geweld. Een uitbarsting is vroeg of laat hoe dan ook gedaan, en dan krijgen de partners wroeging. ‘Ik heb het zo niet bedoeld’ of ‘Het ligt aan de alcohol’. Er wordt ook altijd geappelleerd aan het begin van de relatie, wat goed werkt: het slachtoffer wil óók dat het weer wordt zoals vroeger. Ze proberen die situatie samen opnieuw te creëren en even is het dan weer koek en ei, maar eigenlijk is het onderhuidse probleem, de oorzaak van alle irritaties, niet aangepakt. En zo begint het proces opnieuw, met doorgaans almaar heviger geweld.»

HUMO Kun je als buitenstaander een verschil maken?

Blow «Ja, en dat vind ik heel belangrijk om mee te geven: práát erover. Als je bij je buren ruzie hoort, spreek hen daar dan eens over aan. ‘Wat was dat gisteren? Gaat het met u? Kunnen we iets doen?’ Valt het nog eens voor, vraag dan: ‘Wil je dat ik volgende keer de politie bel?’ Al is het maar om aan te geven dat je het wel degelijk allemaal ziet en hoort. Nu gebeurt het nog te veel dat mensen zulke dingen beschouwen als privé: ze willen geen ambras met een buur, een schoonbroer of een leraar om de hoek – allemaal mensen met wie je liever geen problemen hebt – terwijl ze ’t wel wéten. En bel 1712 als je vragen hebt of zelf geweld meemaakt.»