Panorama: de pensioenen

VRT-programmamakers hebben een feilloos gevoel voor timing: net voor u in het vliegtuig stapt om een paar weken in een ver, exotisch buitenland honderden euro's over de balk te gooien in een vijfsterrenhotel met buffet à volonté, pakt Canvas uit met een extralange uitzending over uw pensioen.

HUMO Vlak voor de vakantie nog snel even een portie kommer en kwel op de buis?

Ludo Penninckx (reportagemaker) «Die timing is toeval, en het is ook niet allemaal miserie troef. We hebben ons beperkt tot het pensioen van de werknemers - de arbeiders en bedienden dus, met 1,7 miljoen veruit de grootste groep. Het pensioen van de ambtenaren en zelfstandigen komt niet aan bod. Iedereen weet dat ambtenaren de hoogste pensioenen hebben, gemiddeld 2.262 euro bruto per maand, en zelfstandigen de laagste, gemiddeld 500 euro bruto per maand.»

HUMO Je hebt enkele twintigers geïnterviewd: schrikken ze als ze horen hoeveel pensioen ze straks mogen verwachten?

Penninckx «Nee, integendeel: na al die alarmerende berichten waren ze aangenaam verrast dat een werknemerspensioen tussen 1.000 en 1.500 euro netto per maand bedraagt. Dat is maar een paar honderd euro minder dan wat ze nu als werknemer verdienen. We hebben een havenarbeider gesproken die nu 1.400 euro netto verdient en die een pensioen van 1.450 euro zou krijgen na een volledige loopbaan van 45 jaar: die was héél tevreden (lacht).»

HUMO Het verschil met het laatst verdiende loon in je carrière is wél veel groter.

Penninckx «Je loon stijgt met de jaren, maar ook weer niet zóveel. Vergeet niet dat een doorsneebediende ongeveer 1.700 euro per maand verdient. Als je dan een wettelijk pensioen van ongeveer 1.500 euro krijgt, ga je er niet noemenswaardig op achteruit.

»Maar we laten ook een verkeersleider aan het woord. Die verdient ruim 3.000 euro netto, maar hij zal nooit meer dan 1.500 euro pensioen krijgen. Die was uiteraard minder tevreden. En hoe hoger je inkomen, hoe groter het verschil. Wie goed verdient, draagt meer bij aan het systeem dan hij zelf terugkrijgt; juist daardoor krijgt wie weinig verdient toch een behoorlijk pensioen. Dat bewijst dat het wettelijk pensioenstelsel een heel solidair systeem is - da's het goeie nieuws.»

HUMO Dus als je niet voor verrassingen wilt staan, kun je maar beter een gemiddeld loon verdienen?

Penninckx «Exact, en dat wordt wél een probleem. De groep die méér verdient dan 1.700 euro is nu niet groot: nog geen 20 procent van alle werknemers - maar die categorie groeit wel. Volgens het Federaal Planbureau zal 30 procent van de werknemers tegen 2050 méér verdienen dan de loongrens waarop het pensioen wordt berekend. De frustratie over het verschil tussen het pensioen en het laatste loon zal dus toenemen. Vergeet ook niet dat die generatie gepensioneerden volop wil blijven consumeren en reizen, als het kan drie keer per jaar. Dat lukt niet met 1.000 à 1.500 euro per maand. Daarom moet je een eigen vermogen opbouwen met het aanvullend pensioen via de werkgever, pensioensparen, een huis, enzovoort.»

HUMO Ander heikel punt: wie heeft nog een loopbaan van 45 jaar? Want dat heb je nodig voor een volledig pensioen.

Penninckx «Als je na 35 jaar stopt met werken, krijg je toch nog driekwart van een volledig pensioen. Het wordt pas problematisch als je een zogenaamde gebroken carrière hebt en géén dertig jaar hebt gewerkt.

»We hebben ook mensen in rusthuizen geïnterviewd. Het verblijf in een rusthuis kost al snel 1.500 euro per maand, evenveel als het maximumpensioen voor een werknemer met een volledige carrière. Bij een enquête van de Socialistische Mutualiteiten antwoordde 86 procent van de rusthuisbewoners dat ze niet rondkomen met hun pensioen. Dat klinkt alarmerend, maar toch doet slechts 6 procent van hen een beroep op het OCMW. De anderen hebben naast hun pensioen nog een eigen huis, dat ze kunnen verkopen of verhuren. Een woning bezitten is dus een prima vorm van pensioensparen.»

HUMO Anders wordt het afzien.

Penninckx «In de reportage spraken we met mensen die om allerlei redenen minder dan 1.000 euro pensioen hebben: daar betaal je geen rusthuis van. Zij zijn afhankelijk van OCMW-steun, huursubsidies, de zorgverzekering, enzovoort.»

HUMO Je hebt ook Ivo Pauwels geïnterviewd, jarenlang succesvol als acteur in de populaire vtm-serie 'Nonkel Jef'.

Penninckx «Ivo Pauwels is nu 73, en hij moet met zijn vriendin zien rond te komen van een gezamenlijk pensioen van 1.600 euro - als acteur verdiende hij makkelijk 7.500 euro per maand. Hij heeft niet flink gespaard en hij heeft ook geen eigen huis: dat beklaagt hij zich nu.

»De boodschap is dus: sparen! En hoe vroeger je daarmee begint, hoe beter. De eerste twintig jaar van mijn carrière dacht ik geen moment aan mijn pensioen. Ik vond het zelfs belachelijk om daarmee bezig te zijn. De jongeren van vandaag redeneren anders: mijn dochter is pas afgestudeerd als psychologe, en ze heeft al een pensioenspaarrekening geopend.»

HUMO Na de reportage volgt een politiek debat, maar zonder minister van Pensioenen Michel Daerden (PS).

Penninckx «We hebben de minister uiteraard uitgenodigd, maar hij vond het te delicaat, omdat formateur Elio Di Rupo rond half juni met zijn onderhandelingsnota zou uitpakken. Daar zal ongetwijfeld ook een hoofdstuk over de pensioenen in staan.»

HUMO Tot slot: hoeveel pensioen verwacht je zelf?

Penninckx «Ik ben geen ambtenaar, maar een contractuele werknemer van de VRT. Mijn pensioen zal dus tussen 1.000 en 1.500 euro liggen.»

HUMO Dus geen drie wereldreizen per jaar?

Penninckx «Nee, maar ik heb gelukkig een eigen woning die afbetaald is, en de kinderen zijn het huis uit. Mijn laatste jaren in een rusthuis slijten: dat moet nog wel lukken.»