Peter Clerckx leeft al tien jaar zonder geld: ‘Een half jaar geleden heb ik nog eens voor 16 euro gewinkeld’

Duurzaam leven, al langer een streven van al wie bezorgd is om het milieu en de klimaatverandering, is tegenwoordig ook uitstekend voor uw portemonnee. De gierende inflatie en torenhoge facturen doen dan ook steeds meer Belgen dromen van een zelfvoorzienend leven. Maar hoe realistisch is een leven zonder water- of elektriciteitsnet? Red je het met groenten uit de tuin en ruilen met de buren? Is regenwater gezond? En ga je niet stinken als je nooit zeep gebruikt? Zes ervaringsdeskundigen hebben elk een eigen variant van een milieuvriendelijk leven geperfectioneerd. Vandaag: Peter Clerckx.

‘Als je de economie belangrijker vindt dan het klimaat, probeer dan eens je geld te tellen terwijl je je adem inhoudt.’ Er schuilt veel waarheid in die klimaatslogan, maar wat lukt écht zonder geld? Peter Clerckx koos er tien jaar geleden voor om in armoede te leven. Hij woont als een nomade in een historisch pand in Brugge, drinkt regenwater, leeft van voedseloverschotten en zette een sociaal project op.

HUMO Waarom wilde je zonder geld leven?

PETER CLERCKX «Van kinds af kreeg ik ingepeperd dat ik een mooi diploma moest behalen en veel geld moest verdienen. Daar heb ik altijd een dubbel gevoel bij gehad, maar ik dacht: eerst rijk worden, daarna kan ik investeren in ecologie. En dus werkte ik als zelfstandige in de bouw en woonde ik met mijn vrouw en kinderen in een groot huis. Ik voelde me schuldig.»

HUMO Waarom?

CLERCKX «Ik zag mijn vier zonen opgroeien in een wereld die we kapotmaken, en ik ontmoette veel jonge mensen die hun draai niet vonden. Ik besefte dat ik met geld die problemen niet kon oplossen, en dat ik mijn leven moest omgooien. Toen mijn vrouw en ik een paar jaar later uit elkaar gingen, besliste ik om te stoppen als zelfstandige en me in te zetten voor een ecosociale samenleving. Een uitkering wilde ik niet, dus mocht ik geen geld meer uitgeven.»

HUMO Hoe doe je dat in de praktijk?

CLERCKX «Ik woon gratis in een historisch pand dat we mogen gebruiken voor Ecoliving. Dat is een kringloopwinkel die ik heb opgericht om afval en overschotten te herwaarderen. We zamelen kleding, boeken en huishoudelijke apparaten in, maar ook halflege flesjes zeep en toiletrollen van hotels. We sorteren en recycleren, herstellen toestellen, maken tuinkaarsen van oude theelichtjes en transformeren oude paraplu’s in vlaggenlijnen. Wie komt helpen, krijgt 60 ecopunten per uur. In onze winkel kun je zowel met ecopunten als met geld betalen, en zo geven we afgedankte spullen weer waarde. Met het geld dat we ontvangen, betalen we de elektriciteits- en waterfactuur en kopen we elektrische vrachtfietsen om spullen op te halen.»

HUMO Het gebouw is amper geïsoleerd en er is geen centrale verwarming. In de winter moet het berekoud zijn.

CLERCKX «Ik leef al tien jaar zo, dus ik ben wel iets gewend. Ik draag een dikke trui, en als ik het koud krijg, begin ik te dansen (lacht). Op mijn eettafel heb ik dikke dekens gelegd die tot op de grond reiken. Als je daar een kleine elektrische blazer onder zet en iedereen het deken op zijn schoot legt, hoef je niet de hele ruimte warm te houden.

»Sinds kort gebruik ik wel af en toe een kleine tentkachel. Ik stook met afgedankte palletten die niet met giftige stoffen behandeld zijn. Om zo weinig mogelijk impact op het milieu te hebben, steek ik het vuur aan van boven naar beneden, met het fijne hout bovenaan. Zo verkool je de grote houtblokken aan de bovenkant, waardoor je sneller een hoge temperatuur bereikt en minder fijnstof uitstoot.»

HUMO Je hebt een wateraansluiting, maar die gebruik je amper. Waarom?

CLERCKX «We importeren ons drinkwater uit de Ardennen. Vervolgens vervuilen we het met zeep, gaat het de riolering in en komt het in zee terecht. Tegelijkertijd zakt het grondwaterpeil zienderogen. Om dat te vermijden, vang ik regenwater op in grote tonnen. Dat gebruik ik om me te wassen: in de zomer buiten met een campingdouche, in de winter met een washandje. Omdat ik nooit zeep gebruik, is het microleven op mijn lichaam in balans en heb ik geen zweetgeur. Ook mijn kleren stinken niet. Ik was ze door ze een dag te laten weken in een emmer met regenwater. Vers regenwater gebruik ik als drinkwater, dat ik opvang in een kleine ton en door een filter giet.»

HUMO Ben je daar nog nooit ziek van geweest?

CLERCKX «Een goed immuunsysteem mag wel een beetje werk krijgen. In al die jaren heb ik één keer lichte diarree gehad, nadat ik anderhalve liter koud regenwater had gedronken. Maar meestal kook ik het voor koffie of thee.»

HUMO Hoe kom je aan eten?

CLERCKX «Jaren geleden ben ik begonnen met voedseloverschotten op te halen bij supermarkten en bakkers. Daarmee kookten we maaltijden in het Brugse Soepcafé, waar je kon eten in ruil voor een vrije bijdrage en een helpende hand. Eerst waren de winkeliers argwanend, maar al snel reed ik met 200 kilo voedsel op mijn vrachtfiets rond. Intussen heeft de stad Brugge dat grotendeels overgenomen en een distributieplatform opgericht. Daar haal ik nog altijd overschotten op voor mezelf en voor Ecoliving.»

HUMO Kun je eten wat je graag eet?

CLERCKX «Zeker. Ik heb meestal een ruime keuze. Ik eet vaak fruit en slaatjes, en ik maak om de twee dagen een grote stoofpot waar ik telkens verse groenten en vlees in doe.»

HUMO Je hebt geen keuken. Waar maak je je eten klaar?

CLERCKX «Buiten op het binnenpleintje. In de winter gebruik ik een kleine raketkachel, maar zodra de zon schijnt, kook ik met een zonne-oven. Een reflecterende parabool bundelt het zonlicht in één brandpunt, dat 350 graden warm wordt. Daarop kan ik koken met een zwarte pot die geen licht reflecteert. Die oven werkt minder goed als het koud is, en daarom heb ik een tweede zonne-oven met een glazen vacuümbuis. Daarin warmen de zonnestralen het eten op.»

HUMO Ga je nooit meer naar de winkel?

CLERCKX «Zeer zelden. Een half jaar geleden heb ik 16 euro uitgegeven toen een vriendin kwam eten en ik niet genoeg overschotten had. En af en toe haal ik eens een blikje bier. Kleding, meubilair en andere zaken ruil ik voor ecopunten bij Ecoliving. De enige nieuwe spullen die ik de afgelopen jaren heb gekocht, zijn mijn kachel, de zonne-ovens en een Fairphone (duurzame smartphone, red.).»

HUMO Vind je jezelf arm?

CLERCKX «Mijn huis heb ik destijds verkocht voor 200.000 euro, dus ik heb wel spaargeld. Maar ik voel me rijk omdat ik het niet nodig heb. Ik heb een netwerk van mensen die me helpen en steunen. Die verbinding, dat is échte luxe.»