Pierre Van Damme over de apenpokken: ‘Mogelijk geven we één dosis van het vaccin in plaats van twee’

Het apenpokkenvirus zet zijn opmars in ons land voort. Vaccinoloog Pierre Van Damme (UAntwerpen) ziet dat we op de limieten van onze vaccinvoorraad botsen.

Wereldwijd is het aantal geregistreerde gevallen van het apenpokkenvirus in een maand bijna vertienvoudigd. Ook in België zien we die forse toename: van 25 vorige maand naar 224 deze maand. In alle gevallen gaat het om mannen tussen 20 en 62 jaar oud. Dat bezorgt experts toch wat kopzorgen. Zo liet viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) uitschijnen dat we het probleem “niet onder controle” hebben. Volgens hem is een brede preventieve vaccinatiecampagne bij risicogroepen aan de orde.

Bent u het daarmee eens?

PIERRE VAN DAMME “Gezien de gevallen zich allemaal situeren in de groep homoseksuele mannen, denk ik in eerste instantie toch aan de primaire preventie waarop we nu hard inzetten. Simpel gesteld betekent dat: er alles aan doen zodat mensen het virus niet oplopen. Dat doen we vooral via communicatie, met heel gerichte boodschappen om duidelijk te maken hoe je het virus kan herkennen (typisch krijg je 5 à 21 dagen na besmetting last van symptomen als koorts, vermoeidheid of spierpijn, enkele dagen later verschijnt de typische huiduitslag, MIM).

“De doelgroep maximaal bereiken gaat een belangrijk effect hebben, daarvan zijn ook de Britten sterk overtuigd. Al kadert die strategie natuurlijk wel binnen de huidige situatie, waarbij een groot aantal Europese landen het moet doen met een beperkt aantal vaccins.”

Met meer vaccins zou het een ander verhaal zijn?

VAN DAMME “Als je zoals Nederland 60.000 vaccins hebt liggen, is het natuurlijk een pak evidenter om die vaccinatiecampagne preventief te gaan opengooien, toch zeker naar hiv-positieve en immuungecompromitteerde homoseksuele mannen toe. Maar wij moeten het doen met de vaccins die via Europa besteld zijn en die proportioneel verdeeld worden. Dat betekent voor België 3.000 vaccins. Die kunnen we enkel inzetten voor hoogrisicocontacten.”

Kunnen we dat nog rechttrekken?

VAN DAMME “Dat is zeker een vraag die beleidsmakers op Europees niveau nu stellen: kunnen we die aantallen tegen eind dit jaar verhogen? Maar er is nog een tweede piste, namelijk dat we beter gebruikmaken van de schaarse middelen die voorhanden zijn. De Hoge Gezondheidsraad buigt zich momenteel, op basis van de bestaande literatuur, over de mogelijkheid om één dosis in plaats van twee te geven.”

Vorige week achtte u uitbraak naar de brede bevolking onwaarschijnlijk. Is uw visie intussen veranderd?

VAN DAMME “Die kans blijft heel klein. Enerzijds omdat we dus zien dat het virus binnen een welomlijnde populatie blijft, maar ook omdat alle studies blijven aangeven dat langdurig huid-op-huidcontact en seksueel contact de belangrijkste vormen van overdracht zijn. Maar hoe langer het virus aanwezig blijft in de bevolking, hoe reëler de kans dat het een sprong maakt naar andere bevolkingsgroepen. In die zin volg ik dus het pleidooi van Marc Van Ranst om deze situatie snel genoeg onder controle te krijgen.”

In september begint alweer een nieuwe vaccinatiecampagne tegen het coronavirus. Wordt dat een logistiek kluwen?

VAN DAMME “Neen, de verdeling van de vaccins tegen apenpokken is gebeurd via de negen referentiecentra voor aids, omdat zij een erg goede toegangspoort zijn naar de huidige risicopopulatie en een goede spreiding kennen. De twee vallen dus perfect naast elkaar te organiseren.”

En wat met het draagvlak, als er toch een preventieve campagne komt? Kan dit het vaccin te veel zijn?

VAN DAMME “We hebben het hier over een aandoening met zeer duidelijke klachten, dat maakt sowieso al dat het draagvlak groter is dan voor een infectieziekte waarvan de verwikkelingen een pak minder zichtbaar zijn. Ik heb ook bijzonder veel vertrouwen in de risicopopulatie, die duidelijk klaarstaat om dit op een volwassen manier aan te pakken.”