Poëzie in het ziekenhuis: dokter De Zeulder staat paraat
Donderdag 25 januari is Gedichtendag, en wat meer is: meteen volgt nog een hele Poëzieweek! We zouden bij gebrek aan een meer poëtische uitroep de kreet ‘Hoera!’ in de mond durven te nemen. Want als er íéts ontbreekt in onze samenleving, dan is het toch wel de poëzie.
'Daar flitst het koude staal der zaag!'
Dr. Koen De Zeulder «Daar ben ik het niet helemaal mee eens. De medische sector heeft daar al lang oog voor. Ik werk bijvoorbeeld vaak samen met een anesthesist die zijn vak amper beheerst, maar die de gave van het woord bezit. Die man leest weleens wat eigen werk voor tijdens een operatie. Daar wordt de patiënt rustig van.»
HUMO Tijdens de operatie? Maar dan is de patiënt toch helemaal van de wereld?
De Zeulder «Ik heb al gezegd dat die man niet zo goed is in zijn vak. De patiënten ontwaken vaak halverwege de procedure.»
HUMO Waarom wordt die dan niet ontslagen?
De Zeulder «Als we alle onbekwame medici op straat moeten gooien, zijn we wel even bezig. Bovendien is dit een speciaal geval. Als jongeman werd hij bekoord door de klank van het woord anesthesie, zonder dat hij wist wat het betekende. Hij dacht daar iets vaag kunstzinnigs bij. Het leek hem dus wel wat. Tegen de tijd dat het tot hem doordrong wat anesthesie precies inhoudt, had hij zijn diploma al behaald. Moet je zo iemand straffen omdat hij in zijn jeugd een domme keuze heeft gemaakt? We zijn toch allemaal jong geweest?»
HUMO Wat voor poëzie brengt die man?
De Zeulder «Hangt af van de ingreep. Ik herinner mij een operatie waarin hij begon met de woorden: ‘O, lever vol gezwellen / Met ieder hun verhaal / Dit is wat zij vertellen: / André is terminaal!’ Mooi, hè? En als André, zoals in dit geval, nog grotendeels bij bewustzijn is, komt zo’n mededeling minder hard aan, terwijl toch wordt gezegd waar het op staat. Als je eigen gezwellen je zeggen dat je eraan gaat, is dat toch persoonlijker dan wanneer je het van een vreemde moet horen. Zeker als ze je voornaam blijken te kennen. Maar de diagnose moet wel kloppen.»
HUMO Wat bedoelt u daarmee?
De Zeulder «Die anesthesist kent amper het verschil tussen een gezwel en een pastinaak. We hebben hem dus aangemoedigd om het wat algemener te houden. Dit vond ik bijvoorbeeld heel geslaagd, het was bij een openhartoperatie: ‘Daar flitst het koude staal der zaag / Daar gaat die borstkas open / Loopt dit goed af? Dat is de vraag / We kunnen enkel hopen’.»
HUMO Dat ‘We kunnen enkel hopen’ klinkt nogal fatalistisch.
De Zeulder «Daarom is het goeie poëzie! Tragiek, afgrondelijke werelden, dat willen we hebben. We hebben een verpleegstertje gehad dat het ook weleens wilde proberen. We moesten bij een jonge vrouw een been amputeren, en zij kwam af met het fluttige ‘Daar gaat je fraaie linkerbeen / Maar stop met dat geklaag / Want daarmee, lieverd, gaat meteen / Je BMI omlaag!’ Om te beginnen is het een doordenkertje. Mensen die zich mentaal in een schemerzone bevinden, zijn daar niet vatbaar voor. Bovendien is de opmerking dat iemands BMI omlaaggaat na een amputatie, even troostend als wanneer je tegen iemand met een laag IQ zou zeggen: ‘Maar je huisnummer is wel 128!’»
HUMO Er is dus nog werk aan de winkel, wat de medische poëzie betreft?
De Zeulder «Zeker. Ook al omdat – en dat weet iedereen die een beetje verstand heeft – poëzie enkel poëzie is als ze rijmt. Nu is de medische terminologie bezaaid met woorden waar je moeilijk op kunt rijmen. Neem bijvoorbeeld het woord baxter.»
HUMO Inpakster?
De Zeulder «Nee, want dan ligt de klemtoon fout. Je zou voor een hopeloos geconstipeerde patiënte het volgende kunnen afdreunen: ‘De scherpe messen liggen klaar / Reeds lig je aan een baxter / Maar straks word jij, geloof me maar / Opnieuw een vlotte kakster!’ Het is een sterk gedicht, elke germanist voelt vanbinnen een warme gloed als hij het hoort. Maar is het hoogstaand genoeg voor onze beroepsbezigheden? Ik twijfel. Twijfel is trouwens ook zo’n woord waar niks op rijmt, behalve in het even korte als aangrijpende gedicht ‘Koude douche’: ‘Ze vroeg hem op vakantie in de Eifel / Of hij een kind wou, en hij zei: ‘Ik twijfel’. Sterk, hè?» (hm)
