belastingontduikinggrote bedrijven
President Biden steunt de strijd tegen multinationals die belastingen ontwijken: op naar een wereldwijd eerlijker systeem
De strijd tegen belastingontwijkende multinationals wordt opgevoerd. Ook de VS pleit nu voor een nieuw en eerlijker wereldwijd belastingsysteem.
Al jaren wordt er binnen de Oeso, de club van rijke industrielanden, gesproken over een eerlijk wereldwijd belastingstelsel voor internationale bedrijven. Dat systeem moet uit twee pijlers bestaan. De eerste gaat over het herverdelen van winsten van multinationals. Het idee is om bedrijven in elk land waar ze actief zijn winstbelasting te laten betalen. Dat klinkt logisch, maar gebeurt nu niet.
De tweede pijler is de invoering van een wereldwijd minimumbelastingtarief voor multinationals. Dat moet voorkomen dat grote bedrijven zich in belastingparadijzen vestigen om zo weinig mogelijk belasting te betalen. Eerder onderzoek van de Oeso becijferde dat grote bedrijven hiermee 240 miljard dollar per jaar aan belasting bespaarden.
Twee walletjes
Belasting ontwijken wordt steeds minder getolereerd. Bedrijven eten zo van twee walletjes is het idee. Regeringen zitten wereldwijd met grote tekorten, onder andere als gevolg van steunmaatregelen aan bedrijven vanwege corona. Als die bedrijven dan vervolgens nauwelijks belasting betalen in die landen betekent het dat de belastingbetaler voor de steun opdraait, terwijl de winst voor de bedrijven is.
Met een minimumtarief voor de winstbelasting is het niet langer interessant voor een bedrijf om zich in een belastingparadijs te vestigen. Ook niet als het belastingparadijs onder het minimumtarief blijft zitten. Andere landen mogen namelijk bijheffen als er te weinig belasting wordt geheven, bijvoorbeeld het moederland van het bedrijf.
De onderhandelingen over de wereldwijde belastinghervorming zaten muurvast onder de vorige Amerikaanse president Donald Trump. Maar van remmer in de achterste wagon is de VS ineens machinist in de locomotief geworden. Recent kondigde de Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen aan dat de VS zich ook hard maakt voor zo’n minimumtarief. Als het aan de VS ligt, wordt er een minimumtarief van 21 procent ingevoerd. Veel meer dan de 12,5 procent die bijvoorbeeld Ierland voorstaat. Dat laatste is niet toevallig het tarief voor de winstbelasting dat Ierland nu hanteert.
Techbelasting
Nu heeft de VS op een ander heikel punt een ommezwaai gemaakt, namelijk op het gebied van de zogenoemde techbelasting. Die belasting was een grote splijtzwam tussen de VS en Europa toen Donald Trump nog de Amerikaanse president was.
Nu betalen bedrijven belasting in het land waar het hoofdkantoor staat, of het land waar ze activiteiten hebben. Die regel is nog uit de tijd dat bedrijven fabrieken en kantoren in verschillende landen hadden. Maar met de opkomst van techbedrijven als Google en Facebook voldoen die regels niet meer.
Google verdient wel geld aan de advertenties voor Belgische gebruikers, maar betaalt daar in België geen belasting over. De verdiensten worden in de VS, het thuisland van veel techbedrijven, belast.
Dat schoot met name veel Europese landen in het verkeerde keelgat. Verschillende landen, onder andere Frankrijk en Groot-Brittannië, voerden een eigen nationale techbelasting in. Dat pikte op zijn beurt Donald Trump niet. Amerikaanse bedrijven betalen belasting in de VS, vond hij. Trump dreigde met importheffingen op producten uit landen die een nationale techbelasting invoerden.
Toenmalig minister van Financiën Steven Mnuchin opperde nog bedrijven vrijwillig te laten kiezen voor een techbelasting. Tot grote woede van de Franse minister van Financiën Bruno Le Maire. ‘Welk bedrijf gaat nou vrijwillig belasting betalen?’ foeterde hij.
Dat verzet is nu opgegeven door de Amerikaanse regering. In een nieuw plan stelt Biden voor om de honderd grootste en winstgevendste multinationals ter wereld belasting te laten betalen over de winst die ze maken in het land waar ze actief zijn.
‘Dat is een interessante invulling om Europa en Amerika bij elkaar te brengen’, zegt Marlies de Ruiter, belastingexpert bij accountants- en adviesorganisatie EY. ‘Zo blijf je weg van wat voor bedrijf je bent en kijk je alleen naar de grootte en de winstgevendheid.’
De Amerikanen willen dat beide belastingvoorstellen, een wereldwijd minimumtarief en een winstbelasting per land voor de honderd grootste bedrijven gezamenlijk worden ingevoerd. Ook Europese landen pleitten daar eerder al voor. Maar daar zal het enthousiasme wat minder zijn inmiddels, vermoedt De Ruiter. ‘Landen die al een techbelasting hebben ingevoerd moeten die weer afschaffen. Dat scheelt mogelijk belastinginkomsten.’
Welke bedrijven?
De stap van de Amerikanen maakt de kans op een deal over een wereldwijd belastingstelsel een heel stuk groter. Maar de race is nog niet gelopen, waarschuwt De Ruiter.
DE RUITER «Hoe hoog wordt het belastingtarief bijvoorbeeld. Ierland profiteert nu van het lage tarief. Ook landen als Zwitserland, Singapore en Hongkong zijn interessant vanwege hun lage belastingen. Het is niet duidelijk hoe zij hier tegenaan kijken.»
En dan is er de vraag welke honderd grootste bedrijven onder de nieuwe regeling moeten vallen.
DE RUITER «Tot nu toe zijn hele sectoren als olie- en gas, banken en energiebedrijven al uitgesloten van die aparte belasting. Moet dat blijven of wordt echt naar de honderd winstgevendste bedrijven gekeken. Die strijd moet nog gevoerd worden.»
En de VS heeft gezegd dat de lijst een mix moet zijn van bedrijven wereldwijd.
DE RUITER «Maar als je naar de Forbes-lijst van honderd grootste bedrijven ter wereld kijkt, zie je toch wel veel Amerikaanse bedrijven.»
Ook is onduidelijk of ontwikkelingslanden van de aanpassing profiteren. ‘Positief is in ieder geval dat de race naar de bodem voor wat betreft de belastingtarieven voorbij is’, zegt Esmé Berkhout, belastingexpert bij ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib.
BERKHOUT «Maar of ontwikkelingslanden gaan profiteren is nog niet duidelijk. Dat zal afhangen hoe de winstbelasting wordt vormgegeven. En wat ons betreft moeten er meer dan alleen de honderd grootste bedrijven onder de nieuwe regels vallen.»
Niet iedereen is enthousiast. Nigel Green, de topman van financieel adviesbureau De Vere, vreest dat juist ontwikkelingslanden de dupe worden van het minimumtarief. Hij wijst erop dat lage belastingtarieven een wapen zijn voor landen die niet aantrekkelijk zijn voor bedrijven. Welk bedrijf wil er nou een hoofdkantoor hebben op een eiland dat bij wijze van spreken alleen per boot bereikbaar is?
Dankzij het lage belastingtarief krijgen die landen toch extra geld binnen. Met een minimumtarief hebben ze helemaal geen mogelijkheid meer om te concurreren met ontwikkelde landen, vreest Green.
(AD)
