'Prooi': thrillerschrijver Deon Meyer over de ondergang van Zuid-Afrika

In Deon Meyers vorige boek ‘Koorts’ moesten een vader en zijn zoon zien te overleven in een postapocalyptische maatschappij, nadat een virus bijna de hele wereldbevolking had uitgeroeid. In zijn nieuwste Bennie Griessel-thriller ‘Prooi’ neemt de Zuid-Afrikaanse bestsellerschrijver de politieke problemen van zijn land op de korrel. Noem hem echter geen activist: ‘Ik moet nog van mijn pen kunnen leven.’

Een onderzoek naar een lichaam dat op het traject van de meest luxueuze spoorlijn ter wereld wordt gevonden, loopt vast op een muur van corruptie in de zesde misdaadroman uit Deon Meyers populaire Bennie Griessel-reeks. ‘Dit zijn de duisterste dagen in de geschiedenis van ons land sinds de apartheid,’ zo klinkt het in de snedige thriller.

HUMO Is het echt zo erg gesteld met Zuid-Afrika?

DEON MEYER «Het is verschrikkelijk! In de periode waarin het boek zich afspeelt, zo’n anderhalf jaar geleden, was het nog erger dan nu. Maar de Zondo-commissie, die de verregaande corruptie in kaart brengt, blijft choquerende feiten onthullen. Onze regering gaat onwaarschijnlijk misdadig te werk. Met Cyril Ramaphosa hebben we sinds een jaar een president die een eerlijke mens lijkt, maar de vraag is of het land niet onherstelbaar is beschadigd.

»Het zijn dus zeker donkere tijden. Ik ben iets minder pessimistisch dan anderhalf jaar geleden, maar ik ben niet optimistisch.»

HUMO In Zuid-Afrika bestaat er een speciaal woord voor die verregaande vorm van corruptie: staatskaping.

MEYER «Klopt, en zoiets hebben we al eerder gezien in Rusland. Maar de schaal waarop het vandaag in Zuid-Afrika gebeurt, tart elke verbeelding. Ik zou een paar dagen nodig hebben om alles uit te leggen.»

HUMO Maakt u zich zorgen over de toekomst?

MEYER «Ik ben doodsbang, maar niet voor mezelf. Ik ben 60 jaar en eindig wellicht ergens tussen de 75 en de 80, als ik de statistieken mag geloven. In mijn leven zullen de socio-economische malaise, de opwarming van de aarde, de vervuiling en de uitputting van de grondstoffen niet meer zo’n rol spelen, maar mijn kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen zullen er wel zwaar onder lijden.

'Ik ben doodsbang. Het is tijd voor een revolutie'

»De hele planeet gaat naar de haaien. Ik zie bovendien geen enkele oplossing. Politici hebben geen creatieve ideeën: de inertie van onze leiders baart me grote zorgen. Niet alleen in Zuid-Afrika, maar wereldwijd. De mens heeft altijd manieren gevonden om zich erdoorheen te slaan, maar nu ziet de toekomst er echt niet rooskleurig uit.»

HUMO In België komen scholieren wekelijks op straat om politici tot de orde te roepen inzake het klimaat.

MEYER «Het is ook nodig. Het is bedroevend hoe laat we dat probleem aanpakken. Jullie scholieren moeten zeker zo voortdoen. Verplicht politici om snel actie te ondernemen, want het is bijna te laat. Eén van de ergste dingen die ik in mijn leven heb zien gebeuren, is hoe mijn prachtige land werd vernield door de opwarming, de vervuiling en de werkloosheid. Het is tijd voor een revolutie, ik hoop dat er binnenkort iets drastisch gebeurt.»

HUMO Zuid-Afrika wordt ook harder getroffen door de opwarming van de aarde.

MEYER «Absoluut, maar de voorbije negen jaar hebben we een regering gehad die zo corrupt en crimineel was dat het land nu failliet is. Zuid-Afrika is leeggeroofd, en armoede is heel slecht voor het milieu.»

HUMO Uw zorgen sluipen ook in uw verhalen.

MEYER «Dat is onvermijdelijk. Wat op je gemoed weegt, beïnvloedt je onderwerpen en hoe je erover schrijft. Soms op een opvallende, soms op een minder opvallende manier. Vaak merk ik het zelf pas bij het herlezen.»

HUMO Wanneer Bennie een douche neemt, merkt u terloops op dat die maar vier minuten duurt door het waterrantsoen. Bent u een klimaatactivist?

MEYER «Ik vind klimaat erg belangrijk, maar in mijn boeken probeer ik me toch in te houden. Ik moet er wel nog van leven, hè. Als je boeken de spreekbuis van je ideeën worden, verlies je snel je publiek.

»Die douchescène zit er gewoon in omdat Zuid-Afrika net één van de ergste droogtes aller tijden heeft meegemaakt. Mijn eigen leven werd toen door die korte douches bepaald. Ik wil dan niet per se de klimaatproblemen aankaarten, maar ik wil mijn personages wel in de realiteit plaatsen. Dat draagt bij aan het leesplezier. Elke beslissing over wat in een boek terechtkomt of niet, gaat over hoe ik het verhaal zo interessant, fascinerend en spannend mogelijk kan maken. Als individu heb je een sociale verantwoordelijkheid, en de zorg voor het klimaat valt daar zeker onder, maar als schrijver is de lezer entertainen je enige taak.»

HUMO De voormalige Belgische ambassadeur in Zuid-Afrika vertelde ons eens dat hij zich met uw boeken amuseert. Wanneer hij naar een nieuwe post gestuurd wordt, gaat hij altijd op zoek naar de lokale misdaadliteratuur, omdat ze een goed beeld zou geven van het land in kwestie.

MEYER «Als de ambassadeur dat wil geloven, prima. En dat hij mijn boeken leest, is nog beter, maar ik heb daar toch enkele kanttekeningen bij. In om het even welk land gebeurt 85 procent van alle misdaad in de armste milieus, meestal zijn er drugs of alcohol mee gemoeid en kennen de dader en het slachtoffer elkaar. Maar daar gaat de misdaadliteratuur niet over, omdat het niet sexy is. Het is geen puzzel, het is geen mysterie. Het zijn gewoon trieste en afgrijselijke feiten onder mensen die het heel moeilijk hebben. De misdaadliteratuur die ik lees, en ik lees véél, gaat over verzonnen misdaden.»

undefined

HUMO Misschien is het beter zo. Als Zweden ook maar enigszins leek op de misdaadliteratuur die er wordt geschreven, ging niemand er nog op vakantie.

MEYER «Of naar IJsland. Ik lees nu Yrsa Sigurðardóttir, mijn God! Weet je, elke keer als ik naar Frankrijk ga, zegt mijn 88-jarige moeder me dat ik heel voorzichtig moet zijn. En als ik haar vraag waarom het daar zo gevaarlijk zou zijn, spreekt ze over de gele hesjes die ze op tv heeft gezien. Onze perceptie van een land wordt gevormd door wat we lezen en op tv zien, maar dat is niet de realiteit. Ik heb de thrillers van Michael Connelly gelezen en ben daarna toch naar Los Angeles gegaan. Het viel daar best mee, hoor.»

HUMO Als ze Frankrijk al gevaarlijk vindt, wat zegt uw moeder dan als u naar L.A. gaat?

MEYER (lacht) «Dat ik Charlize Theron de groeten moet doen!»

HUMO In de VS en Frankrijk wordt u in ieder geval gretig gelezen.

MEYER «In Frankrijk, Nederland en België nog beter dan in de VS. Het Amerikaanse publiek is een vreemd beestje. Ze lezen liever Amerikaanse boeken en zijn niet echt geïnteresseerd in Afrika. Het heeft lang geduurd voor ik daar een publiek had.»

HUMO U werd pas voltijds schrijver in 2008. Wanneer wist u dat het zou lukken?

MEYER «Ik begon zoveel te reizen voor interviews, lezingen en de promotie van mijn boeken dat ik mijn voltijdse job als consultant niet meer goed kon doen. Het andere aspect was puur financieel. Tot dan had ik een salaris, en om de sprong te maken moest ik een stevig appeltje voor de dorst hebben. Je volgende boek kan een complete mislukking worden, en dan heb je geen inkomen.»

HUMO Toen u begon te schrijven, was u een alleenstaande vader van twee kinderen.

MEYER «Mijn dochter was 8 jaar oud en mijn zoon was 2. De avonden waren de grootste uitdaging. Dan moet je eten maken en ze in bad en bed steken. Dan schreef ik niet. Uiteindelijk stond ik om vier uur ’s ochtends op om te schrijven. Dat was het enige moment waarop ze sliepen.»

HUMO Niet echt het romantische schrijversideaal van de whisky slurpende nachtbraker.

MEYER «Het is onmogelijk om te schrijven als je gedronken hebt. Ik ben gestopt met drinken toen ik een alleenstaande vader werd. Je kunt niet dronken voor je kinderen zorgen. Ik heb toen ontdekt dat ik het niet mis en niet nodig heb. Het idee van de muze die alleen komt als je drinkt, daar geloof ik niet in. De generatie van Hemingway heeft dat beeld gepopulariseerd, maar het is bullshit. Je bent een betere schrijver als je fit bent. Waak over je gezondheid en beweeg, want je brein heeft bloed en zuurstof nodig. Of je ook een góéde schrijver wordt, is een ander verhaal (lacht).»

undefined

Deon Meyer, ‘Prooi’, A.W. Bruna Uitgevers