Reportage: Stateless

Naar schatting twaalf miljoen mensen op deze planeet hebben geen nationaliteit of daaraan verbonden rechten. Zelfs een simpel paspoort hebben ze niet, het zijn staatlozen.

Eén van hen is Majd Khalifeh (28), een Palestijn die al zeven jaar in ons land woont. De jonge regisseur Senne Dehandschutter (26) reisde in november vorig jaar in zijn spoor naar Israël en de Palestijnse gebieden, en draaide een unieke documentaire over een staatloze op zoek naar zijn vaderland. Vandaag kunt u in 'Vranckx' het eerste deel bekijken, deel twee volgt een week later.

Senne Dehandschutter «Majd is staatloos sinds zijn geboorte. Zijn Palestijnse familie komt uit de streek rond de havenstad Haifa: toen dat een Israëlische stad werd, bij de oprichting van de staat Israël in 1948, werd de familie Khalifeh verjaagd, samen met zowat de helft van de oorspronkelijke bevolking.

»Majd werd dus geboren als vluchteling. Hij leefde zowel in de Verenigde Arabische Emiraten, Libië, Syrië, Jordanië, als in Koeweit en Tunesië. De voorbije zeven jaar woonde en werkte hij als zogenaamde erkende staatloze in België.

»Staatloze Palestijnen kunnen doorgaans geen visum krijgen om naar Israël te reizen, maar vorig jaar kreeg Majd, na eindeloos veel papierwerk en met de steun van een ngo, onverwacht toch een toeristenvisum. Met dat visum kon hij dus op zoek naar zijn roots - hij was nog nooit in Israël geweest. We hebben hem twee weken gevolgd: uit tachtig uur filmmateriaal hebben we een documentaire van een uur gepuurd.»

HUMO Wil je zo een andere kijk bieden op het conflict tussen Israël en de Palestijnen?

Dehandschutter «De film vertelt in de eerste plaats het verhaal van Majd, maar het conflict zit er onvermijdelijk ook in. In de media lees je vooral de officiële verklaringen van politici en diplomaten over de Palestijnse kwestie.

»Je ziet ook de beelden van het geweld en de bombardementen, je leest cijfers en statistieken over de slachtoffers, enzovoort. Het verhaal van Majd geeft je een ander soort inkijk.

»Majd is dan wel duidelijk een Arabier, maar na zeven jaar in België is hij ook zeer westers geworden. We hebben zijn gesprekken met familie en kennissen gefilmd, maar ook zijn toevallige ontmoetingen met gewone joden, moslims, christenen, Israëli’s en Palestijnen.

»De kijkers kijken door de ogen van een Arabier naar het conflict, en zien wat het met gewone mensen doet. Ik denk dat je daardoor de menselijke situatie beter gaat begrijpen.

»Maar het is zeker geen loodzwaar, dramatisch verhaal geworden. De film is eerder luchtig, want dat is nu eenmaal de toon die Majd zelf gebruikt: hij heeft veel zin voor humor.

»Hij weet ook wel dat hij vooringenomen is, maar hij probeert dat te doorprikken, en hij kan zich heel goed in de schoenen van iemand anders plaatsen. Door al zijn boeiende ontmoetingen is het bovendien veeleer een roadmovie geworden.

»Ik was in eerste instantie geïntrigeerd door het fenomeen van staatloos zijn en officieel nergens bijbehoren. Ik vind dat tegelijk een beangstigend, maar ook wel een aantrekkelijk idee.»

HUMO Wat is er aantrekkelijkaan staatloos zijn?

Dehandschutter «In wezen niets natuurlijk, want het zorgt voor een pak problemen en ellende, maar ik heb de indruk dat Majd er ook meer werelds – of hoe zeg je dat? - door is geworden.

»Ik wil het niet romantisch voorstellen, maar eigenlijk is hij bijna het prototype van een wereldburger. Hij heeft in zoveel landen geleefd en zich in al die verschillende culturen ondergedompeld. Hij spreekt een heleboel talen. Hij is trouwens niet wrokkig of verbitterd over zijn lot.»

HUMO Zou je zelf staatloos willen zijn?

Dehandschutter (lacht) «Goeie vraag! Ik vind landsgrenzen een beetje absurd, in een zich alsmaar verder globaliserende wereld. Ik wil dan ook graag een wereldburger zijn, maar dan wel eentje die met zijn Belgische nationaliteit en zijn visum overal naartoe kan reizen. Dus toch maar liever níét staatloos.»

Bekijk de trailer: