Review: Ben Elton - Hartstikke beroemd

Ben Elton: Big Brother denkt na
De nieuwste Ben Elton, zo bleek uit de sceptische blik op de achterflap waarmee wij elke leesopdracht aanvatten, vertrekt van het zeer simpele gegeven 'moord in het Big Brother-huis', en lo and behold: meteen al voeld...

Ben Elton: Big Brother denkt na

De nieuwste Ben Elton, zo bleek uit de sceptische blik op de achterflap waarmee wij elke leesopdracht aanvatten, vertrekt van het zeer simpele gegeven 'moord in het Big Brother-huis', en lo and behold: meteen al voelden wij een warme sympathie voor het werkje in ons opwellen. De meeste BB-kandidaten die wij de afgelopen drie jaar hebben zien passeren, hadden we namelijk zélf al na enkele dagen graag het zwijgen opgelegd.
In 'Hartstikke beroemd' (een iets te Hollandse vertaling van 'Dead Famous') legt er dus één het loodje, en ondanks de tientallen camera's en microfoons is er geen enkele aanwijzing omtrent de identiteit van de moordenaar. Enter Coleridge, de hoofdinspecteur op jaren die geen televisie kijkt, en die zich tot zijn niet geringe ontzetting verplicht ziet een snelcursus reality tv te ondergaan. 'Hoeveel onzin konden die mensen uitkramen? Iederéén kletste maar wat uit zijn nek, maar de woorden van de meeste mensen verdwenen gewoon in de ether; de nonsens van dit zootje was er voor altijd. Meer: het was bewijsmateriaal. Hij moést er naar luisteren.' 'Licht! Camera's! Verveling!'
't Is niet de eerste keer dat Ben Elton met beide voeten vooruit een mediafenomeen tackelt. In 'Popcorn' deed hij dat al met het hippe, Tarantineske geweld in Hollywood, maar deze keer veegt hij zowel de bal als de man genadeloos tegen de mat. Het Big Brother-huis blijkt zich uitstekend te lenen tot het whodunnit-genre, omdat het de ultieme, door blondines met valse borsten bevolkte versie is van het statige landhuis waarin aan het einde van de eerste akt de onheilspellende mededeling valt 'dat iemand van ons de moordenaar is'.
En Elton zit in een groove. Een breed grijnzende, op coke trippende maniak die op de beat van domme zomerhitjes de hele stapel Agatha Christie-clichés door zijn gehaktmolen draait: dat beeld doemde spontaan bij ons op. Hij lost pas op bladzijde tweehonderd de identiteit van het slachtoffer, een gutsy move in een thrillertje, maar het wérkt. De Shakespeare citerende detective Coleridge is hier geen erudiete charmeur maar een nukkige, reactionaire pedant (iets waarvan we Inspector Morse eigenlijk altíjd al verdachten), de obligate ontmaskering gebeurt live voor een miljoenenpubliek, en vanzelfsprekend zijn alle verdachten verplicht met de moordenaar onder één dak te blijven tot aan die ontmaskering. Niet omdat er buiten een storm woedt die alle telefoonlijnen onklaar heeft gemaakt, maar omdat de deelnemers denken dat ze er rijk en beroemd mee zullen worden, een ambitie die door het productiehuis schaamteloos wordt geëxploiteerd: 'Jullie hebben het recht sterren te zijn!'
Elton doet zijn voordeel met zijn verleden als sitcom-scenarist ('The Young Ones', 'Blackadder', 'The Thin Blue Line') dat blijkt uit zijn oor voor dialogen, zijn kennis van de televisielogica. En hij heeft zich duidelijk groen en geel geërgerd aan de trends van het laatste decennium. Reality tv, derderangs-BV's, new age, astrologie, tribals en piercings, het voor de camera's samenhokken met en langdurig omhelzen van wildvreemden en de zelfverheerlijking van de gewone man/vrouw/lesbienne/freak in de straat, die helaas nooit verder schijnt te komen dan het debiteren van een eindeloze stroom onbenulligheden. 'Kelly heeft récht op een eigen mening,' zegt één van de personages. 'Niet als die mening minderheden onderdrukt,' antwoordt een ander. Waarop Kelly, met tranen in de ogen: 'Maar ik héb geen mening! Eerlijk.' Kijk, bij zoiets ontstijgt ons al gauw een kakelende lach.
U wenst het uitgespeld? Komt-ie: nooit gedacht dat Big Brother zich nog 's zou lenen tot intelligent vermaak.

Ben Elton, 'Hartstikke beroemd', Uitgeverij BZZZTôH