Review: Douglas Coupland - Alle families zijn psychotisch
't Zijn niet bepaald de usual suspects die de inmiddels veertigjarige Canadees Douglas Coupland laat opdraven in zijn zesde roman, 'Alle families zijn psychotisch' (Meulenhoff): de 65-jarige oermoeder Janet kampt met een deficiënt immuniteitssys...
't Zijn niet bepaald de usual suspects die de inmiddels veertigjarige Canadees Douglas Coupland laat opdraven in zijn zesde roman, 'Alle families zijn psychotisch' (Meulenhoff): de 65-jarige oermoeder Janet kampt met een deficiënt immuniteitssysteem en een onwillig illusievermogen; haar ex en zijn nieuwe vriendin hebben respectievelijk kanker en aids; haar dochter Sarah mankeert een arm; haar ene zoon is suïcidair, haar andere zoon seropositief; de vrouw van de een heeft zichzelf herdoopt tot Shw en wil haar nog ongeboren baby verkopen, de vrouw van de ander flirt met godsdienstwaanzin. Janet, behoedster van deze labiele ziekenboeg, mag nog zo luid 'We zijn mensen, geen stripfiguren' roepen, toch volgt algauw de ene cartooneske onwaarschijnlijkheid de andere op, onder het motto 'Een dag waarop niets ernstig voorvalt, een dag waarop alles wat mis had kunnen gaan goed is gegaan, is een wonder.'
Zodra het door het lot uiteengedreven gezin Drummond zich herenigt ter gelegenheid van de lancering van de eerste eenarmige mens in de ruimte - hun Sarah - gooit Coupland de carrousel van doldwaze peripetieën vrolijk in overdrive. Wonderlijk genoeg pik je 't als lezer ook allemaal, Couplands verteltrant, humor en taaltoets werken zonder meer bezwerend.
Het beeld in de lachspiegel mag dan al brutaler en grotesker zijn dan voorheen, 't is Coupland wel als vanouds te doen om de precieuze registratie van de verdwazing, de verwarring en de vervreemding van het leven van vandaag. De passage in Disneyworld leert dat die gevoed worden door 'de globalisering in combinatie met de natuurwetenschap': 'Het enige wat je uit een Disneyworld meeneemt is het kregelige gevoel dat je kind nooit iets anders zal zijn dan een consument. Dat er van de hele wereld een casino wordt gemaakt.' Als vanouds gaat Coupland ook op zoek naar een tegengif tegen de zieke rusteloosheid van een hyperventilerend tijdsgewricht. De roman kreeg niet toevallig een motto van Jenny Holzer: 'In a dream you saw a way to survive and you enjoy.'
Gelukkig heeft de poging de dwangneuroses van deze tijd te counteren in 'Alle families zijn psychotisch' (in tegenstelling tot die in bijvoorbeeld 'Vriendin in coma') nu eens niks meligs of messianistisch' - je zou er bijna een goddelijke instantie voor danken. Terwijl de hoeksteen van de samenleving verkruimelt en familiebanden gaan knellen als stroppen, wordt vlijtig gehoopt tegen beter weten in, bijvoorbeeld in een verzuchting als 'Wat een mens al niet doet voor zijn familie, hoe onduidelijk ook.' En terwijl Cape Canaveral sinds de ramp met de Challenger eigenlijk een kerkhof van de American Dream is, bloeit ook daar in Couplands roman een bescheiden vertrouwen in de toekomst. Dankzij de burleske grofheid waarmee de ziektes van deze tijd het verhaal overwoekeren, en de ingetogenheid waarmee remedies gesuggereerd worden, heeft deze zwarte komedie een aparte, betoverende balans. Na 'Generatie X' en 'Microslaven' is 'Alle families zijn psychotisch' de derde grote roman van Douglas Coupland. Zijn boeken zijn zomaar te koop in de betere boekhandel.
