Review: Koenraad Nijssen - Jazz Bilzen
De boutade over de jaren zestig is bekend: 'Wie het zich herinnert, was er niet bij.' Hetzelfde kan gezegd worden van Jazz Bilzen, dat in 1965 als een bescheiden jazzfestivalletje begon (onder impuls van de plaatselijke Davidsfonds-kring) maar door toedoen van Guy Mortier en andere Humo-kopstukken algauw uitgroeide tot een heus rockfestival - in 1967 één van de allereerste wereldwijd.
U weet hoe het ruim veertig jaar later met het megasucces van rockfestivals is gesteld: Glastonbury volgende zomer is bijvoorbeeld al uitverkocht, 200.000 tickets, terwijl er nog geen enkele naam bekendgemaakt werd. Allemaal dankzij Humo en Davidsfonds Bilzen, ze moesten het daar weten!
Maar we dwalen af. Zelf herinneren wij ons van Jazz Bilzen wél nog het een en ander, zij het inderdaad met veel flou artistique. We willen dat weinige trouwens toegedekt houden tot onze béíde ouders overleden zijn. Twee voorbeelden toch: hoe wij die augustusochtend 1970 wakker werden in een VW Kever die op zijn kop in een gracht lag, wat ons niet uit onze roes op de achterbank had kunnen wekken, en ons ook niet belette dag drie aan te vatten alsof er niks gebeurd was. En hoe wij Humo-sterreporter Marc Didden vergezelden toen die door een potige hardrockliefhebber op een djoef op zijn muil werd getrakteerd, 'omdat Humo hardrock uitlachte'. We dachten daar & toen: wat een spannende, avontuurlijke job heeft die Didden, dat willen wij ook.
De Bilzense historicus en leraar Koenraad Nijssen - hij was twaalf toen het festival in '81 voorgoed de boeken sloot - heeft nu in opdracht van het stadsbestuur het verhaal van Jazz Bilzen te boek gesteld, en de ondertitel zegt het helemaal: 'Tijd voor muziek (en veel meer...) 1965-1981'. De cirkel is trouwens rond: de kanjer wordt uitgegeven door het Davidsfonds, richtprijs: 39,50 euro.
We missen anekdotes van festivalbezoekers (zoals de onze hierboven) die de ruim vierhonderd pagina's wat meer zwier hadden kunnen geven, maar laat dat detailkritiek zijn, want met een ongeziene vlijt en een onwaarschijnlijke nauwgezetheid heeft Nijssen zich door tonnen knipsels, beeldmateriaal, notulen, briefverkeer, affiches, jaarrekeningen, memorabilia en archieven geworsteld, om het verhaal van Jazz Bilzen van binnenuit te vertellen, en tegelijk te schetsen hoe het toen in Bilzen en wijde omstreken (Vlaanderen) met de zeden & gewoontes was gesteld.
Dat levert regelmatig zéér hilarische lectuur op, en dan hebben we het niet eens over de bekende zedenmeester die aanvankelijk op de wei op de welvoeglijkheid moest toezien. Eén voorbeeldje, een citaat uit een kwaaie brief uit 1968 van BRT-directeur-generaal Paul Vandenbussche,die ermee dreigde de verslaggeving stop te zetten 'omdat het filmmateriaal uit Bilzen te zorgvuldig moet worden gemonteerd, om onze kijkers tonelen te besparen waaraan ze terecht aanstoot zouden nemen'.
'Jazz Bilzen' vertelt hoe het nabij de Borreberg in Bilzen allemaal begon ('Hier is een ingang te maken, en door die stinkende Demer zal niemand overzwemmen'); hoe de samenwerking met Humo tot stand kwam en uiteindelijk op de klippen liep; hoe er nog een eucharistieviering voor de festivalgangers werd gehouden (en in 1975 rechtstreeks werd uitgezonden op de BRT); hoe Hollandse condoomverkopers door overijverige wetsdienaars hardhandig van de wei werden verjaagd; hoe de presentator, tevens Humo-hoofdredacteur, van op het podium de flikken tergde en uitdaagde; verhalen over de legendarische groepen die er optraden; tot en met hoe het Bilzen-comité in 1981 moegestreden de fakkel aan Herman Schueremans en zijn pril T/W-dubbelfestival overliet (Schueremans op de voorstelling in Bilzen: 'De Demer ontspringt in de buurt van Bilzen en mondt uit in Werchter, zo is het ook met de festivals gegaan').
'Jazz Bilzen' is overvloedig geïllustreerd (foto's, facsimile's van toegangskaartjes, Humo-covers en -artikels, brieven tussen Guy Mortier en de organisatoren, memorabilia, krantenknipsels), bovendien uitzonderlijk gedetailleerd (niet alleen alle affiches, maar bijvoorbeeld ook welk weer het was, toeschouwersaantallen, gages) én goed geschreven en mooi opgemaakt. Het bewijst een tijdperk en zijn pioniers de eer die ze verdienen. En is aldus verplichte kost voor wie de tijden wil herbeleven of wil leren hoe het met Rock Werchter, Pukkelpop en de huidige zondvloed aan zomerfestivals zo ver is kunnen komen.
Wie erbij was en zich de sixties en Jazz Bilzen bijgevolg niet meer herinnert, heeft voortaan geen excuus meer: zijn memorie is gewoon te koop in de betere boekenzaak.
