Review: Manon Uphoff - De vanger
De literatuur geeft het ware leven steeds weer het nakijken, in de letteren kan werkelijk alles. Zo was het thema van de jaarlijkse Boekenweek in Nederland dit jaar 'De liefde', terwijl er geen schrijver in het openbaar op menslievend gedrag betrapt ...
De literatuur geeft het ware leven steeds weer het nakijken, in de letteren kan werkelijk alles. Zo was het thema van de jaarlijkse Boekenweek in Nederland dit jaar 'De liefde', terwijl er geen schrijver in het openbaar op menslievend gedrag betrapt kan worden. Koning Haat en Koningin Nijd regeren met vaste hand over Nederlands literaire wereld, een grachtengordel groot, en hun kroost - de prinsjes Naijver en Achterklap en het prinsesje Wrok - bereidt zich ijverig voor op de machtsoverdracht.
De liefdevolle Boekenweek had allerlei vervelende gevolgen: het vermaledijde Valentijn werd een maand gerekt, en het verenigde uitgeversgild publiceerde een stapel boeken die een beetje lezer een paar weken van het minnen houdt. Veel te koesteren boekjes met poëzie natuurlijk, vanouds een gedroomd vehikel voor het bejubelen en bewenen van liefdescapriolen. De marketeers zagen dit keer geen enkele mogelijke stemming van de klant over het hoofd, de liefde is in alle toonaarden verkrijgbaar: melancholisch in 'Ja rozen' (een bloemlezing uit de liefdespoëzie van Remco Campert), cynisch in 'Capriccio' (een greep uit het liefdeswerk van Gerrit Komrij), geil in 'Mijn hart en ik' (een keuze uit Claus' liefdesgedichten) en licht ontvlambaar in 'Zinnenstrelen' (een selectie erotische verzen uit de Lage Landen). Ook de nieuwe verhaals en romannen over de liefde zijn niet te tellen, net als de verzamelbundels en heruitgaven, vaak in cadeau-uitvoering. Er verscheen zelfs een kookboek: 'Histories d'Oc', 'een sensueel boek over de kunst van het goede leven' met recepten van Jacques Rouet en tekeningen van François Gervais.
Wellicht het intrigerendste nieuwe boekje over de liefde is een debuut: 'Bloem' (Nijgh & Van Ditmar) van Marja Pruis. Tijdens een treinreis naar Wenen wisselt Mollie Bloem - ze heeft het slothoofdstuk van 'Ulysses' vaak gelezen - liefdeservaringen uit met twee coupégenoten. Hun mijmeringen haken in elkaar en worden door de cadans van de dokkerende trein meegesleept in een zinnenprikkelende roes, een ode aan de ondraaglijke lichtheid van de verliefdheid en de al even ondraaglijke zwaarte van het verdriet. Ik weet niet goed wat ik met dit boekje moet. Ik heb me er met opgetrokken wenkbrauwen aan vergaapt, maar dat is me ook weleens overkomen bij de apenrots in de zoo.
Dan de novelle 'De vanger' (Podium) van Manon Uphoff, het drama van een naamloze man en vrouw in een landhuis dat vergane glorie ademt. Na de dood van haar vader is de vrouw alleen achtergebleven in het huis, dat ze wil renoveren. Ze huurt een timmerman in, en belandt algauw in het hemelbed dat die speciaal voor haar gemaakt heeft. Het stel doet in een aandoenlijke argeloosheid de zondeval van Adam en Eva over - ook het oerkoppel blijft naamloos in het begin van het boek Genesis. Voor ze uiteindelijk uit de paradijselijke tuin van het landhuis verdreven worden, doorlopen de minnaars in ijltempo de verschillende stadia van een verkruimelende liefde, wat voor alle duidelijkheid uitmondt in een ongeluk met hun baby. Maar voor het zover is, krijgt het vuurwerk ruim baan - daar is het Uphoff al een boek of drie om te doen: haar personages kiezen resoluut en argeloos voor passie. Ze willen leven, ook al brengt dat onvermijdelijk waanzin en ellende met zich mee. Ze zoeken pieken en dalen, in plaats van een polderlandschap - Manon Uphoff is een atypische Nederlandse schrijfster. Geen wonder dat uitgerekend zij het beste van deze Boekenweek levert.
