Review: Oscar Van den Boogaard - Een bed vol schuim

De man en de vrouw uit 'Een bed vol schuim' (De Arbeiderspers), de zesde roman van Oscar van den Boogaard, halen herinneringen op aan hoe het begon, aan hoe de liefde hen overviel op de trein. In den beginne was het woord, een boek speelde de rol van...

De man en de vrouw uit 'Een bed vol schuim' (De Arbeiderspers), de zesde roman van Oscar van den Boogaard, halen herinneringen op aan hoe het begon, aan hoe de liefde hen overviel op de trein. In den beginne was het woord, een boek speelde de rol van bemiddelaar: 'Het boek met op het omslag die man en die vrouw in die fles.' 'De heerlijkheid van Julia', de vierde roman van Van den Boogaard, had een man en een vrouw in een fles op de cover.

De Julia in kwestie heette Callebaut en deed haar beroezende naam een heerlijke roman lang eer aan. In extatische taferelen joeg ze de totale liefde na, de vervulling van het verlangen helemaal in elkaar op te gaan, de ultieme versmelting te smaken. Ook de man en vrouw op de trein verliezen zich algauw in elkaar. Maar hun vervloeiing wordt al even gauw problematisch: 'Ze werden in de loop der jaren vreemden voor elkaar, ze moesten elkaar voortaan niet meer kennen. Ontkennen.' 'Een bed vol schuim' is de achterkant van de medaille van 'De heerlijkheid van Julia'.

Oscar van den Boogaard is de man van het grote gebaar, de weidse graai, het immense verlangen dat in hij in zijn roman 'Bruno's optimisme' 'oceanisch' heeft genoemd. De man uit 'Een bed vol schuim' is een typische Van den Boogaard-held; hij 'wil op CNN naar breaking news kijken maar er is geen breaking news, het is wachten, wachten op iets wat hem optilt.' De vrouw is aardser, ze is 'bang dat ze omhoogvalt.' Haar getob maakt haar angst overbodig: 'Ze analyseert zichzelf voortdurend, zo verliest ze al haar natuurlijkheid.' Woedend noemt ze hem 'een man zonder eigenschappen', hij kan zich wellicht geen mooier compliment dromen.

'Een bed vol schuim' verhaalt het bezoek van de man aan de vrouw, zes maanden na de scheiding, in het appartement waar ze samen gewoond hebben. Ze vechten met het gekmakende stuivertje-wisselen tussen aantrekken en afstoten - het aftrekken en aanstoten blijft buiten beeld. Zij kan zich niet verzoenen met 'de idee dat ze uit elkaar gingen terwijl ze van elkaar hielden', hij 'wil niet één worden, zijn eenzaamheid met haar kunnen delen.' Dat vervloeien komt er uiteraard toch van: ook bij hem steken twijfels de kop op ('Is het de waarheid die je voelt als je euforisch bent?') en ook hij begint zich in aards getob te verliezen ('denken aan niets, hij probeerde het, kon het niet meer'). De man en de vrouw lijken twee armen aan dezelfde romp, beide vergeefs ten hemel reikend.

Zoals vanouds in Van den Boogaards leven en werk, blijft het ideaal lichtheid: 'Ze waren samen niet licht, waren ze ooit licht geweest?' Waar de man en de vrouw falen, slaagt Van den Boogaard wél: al zijn andere romans bevatten zinnetjes waarin zijn oceanisch verlangen 'm een zee te ver stuwde en belachelijke pathetiek opdook, maar 'Een bed vol schuim' straalt van de eerste tot de laatste zin een warmgeel licht uit, waar trouwens ook de cover in baadt. Ondanks die lichte toon wordt deze roman over de liefde nergens sarcastisch of verneukeratief. Melancholie leent Van den Boogaard bij Douglas Coupland en Morrissey, die geciteerd wordt in de beginzin van de roman - 'Ze hadden het in andermans levens zien gebeuren' - en zijn lijzige klaagzang de hele roman door laat echoën. Behalve de melancholie heeft dit boek ook de directheid en de geestigheid van The Smiths, bijvoorbeeld in de titel. Het woord 'schuim' komt in de hele roman niet voor, maar de man leest deze graffito op een cafétoilet: 'Een mespuntje Omo tussen penis en pruim geeft een nacht vol liefde en...'

In 'Een bed vol schuim' hervat Van den Boogaard zijn toneelstuk 'Lucia smelt' en breidt en diept het freewheelend uit. Ik vind het boek sterker. Uit zijn column 'Sensaties' begrijp ik dat Van den Boogaard samen met Manon de Boer, Sara De Roo en Steven van Watermeulen van hetzelfde verhaal ook nog een no budget-film maakt. Ik weet bijna zeker dat ik het boek ook sterker zal vinden dan de film. In 'Een bed vol schuim' heeft Van den Boogaard hét middel gevonden om onleefbare waarheden te verlichten. Een mespuntje Omo.