Review: Stephan Vanfleteren - Flandrien

'Flandrien' (Merz) van Stephan Vanfleteren is zo groot als de handpalm van een flandrien met kolenschoppen. Het boekje etaleert Vanfleterens ommegang langs het Vlaamse wielerleven: alles in zwart-wit, uitermate passend bij de grijze luchten die onw...

'Flandrien' (Merz) van Stephan Vanfleteren is zo groot als de handpalm van een flandrien met kolenschoppen. Het boekje etaleert Vanfleterens ommegang langs het Vlaamse wielerleven: alles in zwart-wit, uitermate passend bij de grijze luchten die onwegblaasbaar over la Flandre profonde hangen.

Twee portretten van Briek Schotte, stamvader der flandriens, omarmen bijna honderd wielerfoto's. Er zijn er sterke bij: een postbode die zich zwalpend de Eikenberg op hijst - 'vergeten te eten' zal een beetje kenner meteen oordelen; een beeldverhaal in twaalf foto's van de beklimming van de Muur van Geraardsbergen tijdens de Ronde van Vlaanderen; spiegelbeelden van drie dames langs het parcours van de Ronde in Zomergem, ze lijken een tennismatch te volgen; rijmende stillevens van bejaarden-met-fiets in Geraardsbergen en Wallers; een compositie van zes in de einder verdwijnende paadjes uit het parcours van de Ronde, een variatie op het slot van het gedicht 'Gent-Wevelgem' van Tom Lanoye: 'hij is op weg naar / Wevelgem, hij is op weg naar niets.'

Vanfleteren richt zijn lens op het wielerleven, de wedstrijd en de renners zelf blijven veelal buiten beeld. Daar valt iets voor te zeggen: actiefoto's vertellen louter het verhaal van een dag koersen, terwijl Vanfleteren mikt op het gevoel van een eeuw koersen. Maar bij momenten leidt dat tot leugenachtige nostalgie - het stoort bijvoorbeeld dat de fotograaf uitsluitend karpatenkoppen vastlegt, alsof de volkssport wielrennen tot het einde der tijden een publiek van door drankzucht, armoede en incest getekende gnomen zal blijven trekken.

Er staan overigens wel flandriens in 'Flandrien', maar dan in en op rust. De portretten van Merckx, Van Looy en co zijn niet de beste foto's van het boek. Hun robuuste koppen rijmen wel met de kasseien van de gefotografeerde wielerparcoursen, maar dan is de foto van Sven Nys in Roubaix veelzeggender: alle Helle-leed is met zwavel in zijn kop geëtst.

Van een vergelijkbare spankracht is een foto die me nu al dierbaar is: een jongetje staat zich met zijn vader en zijn jongere broertje vanop het schepblad van een bulldozer te vergapen aan een voorbijjagend peloton, de mond wijdopen van enthousiasme, de hand nerveus aan het kruis. Je ziet de opwinding kiemen die die nacht tot een gedroomd zegegebaar onder een felwit spandoek leiden zal - en veel later misschien tot een liefdevol boekje als 'Flandrien'.