Rik Van de Walle: ‘Het is belangrijk om af en toe naar een voormalig concentratiekamp te gaan’

UGent-rector Rik Van de Walle is van het type dat wij altijd gemist hebben in onze vriendenkring: degelijk, evenwichtig, steeds met twee woorden sprekend, nooit eens op zijn tandvlees naar huis gekropen na een nachtje het zwijn door de bieten jagen. Maar ziet: ieder mens heeft zijn gebrek.

Rik Van de Walle «Ik ben een veellezer, maar ik moet bekennen dat ik geen Humo lees. Nooit gedaan ook: in mijn tijd aan het college van Eeklo was het verboden om de Humo mee naar school te brengen (lacht). Ik kende de naar verluidt fameuze rubriek Tussen Hemel & Hel tot voor kort dus ook niet – één van mijn naaste medewerkers wees me er vorige week op dat ik met een favoriete onenightstand op de proppen moet zien te komen.»

HUMO Alles op z’n tijd, vertel eerst eens iets over dat vele lezen van u.

Van de Walle «’t Is een late roeping: in mijn jeugd las ik enkel voor school. Ik ben pas echt beginnen te lezen toen ik aan de universiteit studeerde, bij wijze van afleiding. Aanvankelijk hield ik het vrijwel uitsluitend bij non-fictie, maar na verloop van tijd ben ik steeds meer op literatuur overgeschakeld.

»Nu, ik houd alles bij in lijstjes, waardoor ik precies weet welke boeken ik pakweg tien jaar geleden heb gelezen, en hoeveel bladzijden ze telden. Gemiddeld lees ik tussen de 5.000 en de 10.000 bladzijden per jaar, en tot mijn eigen verbazing neemt dat aantal eerder toe dan af. Ik ben natuurlijk wel bevoorrecht, in die zin dat me vaak leestips worden aangereikt – na dit interview wellicht opnieuw – waardoor ik nooit een slecht boek lees. Fijn, want van sommige boeken die ik weleens doorblader, begrijp ik werkelijk niet hoe ze hun weg naar de boekhandel hebben gevonden: ’t is onzin, en slecht geschreven onzin bovendien.»

HUMO Welke toptitels prijken zoal op uw lijstje van 2022?

Van de Walle «Onder meer het debuut van Hilde Van Mieghem, ‘De drie duifkes’. Werkelijk een voortreffelijk boek – je vraagt je af wat er gebeurd zou zijn mocht Hilde Van Mieghem dertig jaar geleden het idee hebben opgevat om zich aan de literatuur te wagen. Het toeval wil ook dat het zich grotendeels afspeelt in Maria-Aalter, waar ik woon. Het kasteel van Schuurlo, daar loop ik vier of vijf keer per week voorbij!

»En ik wilde al jaren ‘De Goelag Archipel’ van Aleksandr Solzjenitsyn lezen, maar ik ben er nooit aan begonnen omdat het zo’n berg is om te beklimmen. Fysiek – ’t zijn meer dan tweeduizend bladzijden – maar volgens kennissen die het gelezen hadden ook mentaal: het kruipt onder je vel. Maar met de inval van Rusland in Oekraïne vond ik het moment gekomen om er eindelijk eens aan te beginnen. Vorige week heb ik de laatste hoofdstukken gelezen, en ik moet zeggen: het is een fenomenaal werk. Solzjenitsyn beschrijft met bijtend cynisme en zeer direct die hele vreselijke historie: het kruipt inderdaad onder je vel, en nog niet zo’n klein beetje.»

HUMO Komen de goelags enigszins in de buurt van de hel op aarde, vindt u?

Van de Walle «O ja, de goelags zijn een extreem voorbeeld van waartoe blinde ideologie kan leiden. Drie jaar geleden heb ik daar nog een zeer tastbare illustratie van gezien, toen ik met mijn vrouw tien dagen in Duitsland verbleef. Om een beter begrip te krijgen van de geschiedenis van de 20ste eeuw, waarin Duitsland uiteraard verschillende rollen heeft gespeeld, hebben we daar het voormalige concentratiekamp van Dachau bezocht. Kijk: je kunt zoveel lezen als je wilt over wat zich daar heeft afgespeeld, maar niets kan het overrompelende gevoel daar ter plekke beschrijven. Het is belangrijk om af en toe dat soort ervaringen te hebben.»

HUMO Hoe stelt u zich de hemel op aarde voor?

Van de Walle «Twee letters: ‘nu’.

»Ik ben al vele jaren een enthousiaste langeafstandsloper, en die discipline heeft me geleerd om ook in het dagelijks leven minder te plannen, en meer in het nu te leven. Want op een zondagochtend 35 kilometer gaan lopen is zeer wel te vergelijken met in een goed boek verdwijnen, of in de opera vierenhalf uur lang naar een opvoering van Wagners ‘Parsifal’ kijken en luisteren. Je vergeet al je besognes en zit helemaal in het hier en nu. Dat is voor mij de hemel op aarde.»

HUMO Liefhebber van klassieke muziek?

Van de Walle «Al zolang ik me kan herinneren, ja – ik heb ook jarenlang op relatief hoog niveau dwarsfluit gespeeld. Maar onlangs – en ik weet dat veel mensen die me kennen nu meer dan één wenkbrauw zullen optrekken – ben ik naar The Rolling Stones gegaan in Brussel. Meer zelfs: ik vond het fenomenaal. Op een gegeven moment stelde Mick Jagger de muzikanten voor, met als laatste Keith Richards: zo’n respect heb ik voor die man, en voor het niveau waarop hij nog altijd gitaar speelt, dat ik recht ben gesprongen en hem een staande ovatie heb gegeven. Ik was een beetje ontgoocheld dat niet heel het stadion dat deed.

»Maar sowieso kan ik echt verpletterd worden door een muziekwerk, een boek of een schilderij. ‘Flabbergasted’, zeggen de Engelstaligen: dat woord dekt op één of andere manier de lading nog beter. De enige kunstvorm waarmee ik echt niets heb, is poëzie. Ik heb al enkele malen mijn best gedaan, maar het lukt me gewoon niet om er werkelijk door geraakt te worden.

»Een paar jaar geleden, na een evenement in de opera van Gent over de toekomst van Europa, werd ik op de receptie voorgesteld aan één van de centrale gastsprekers, Ilja Leonard Pfeijffer. Een beer van een vent, met een indrukwekkende kop en dito vestimentaire keuzes – die ringen alleen al! – maar tegelijk ook onwaarschijnlijk timide. Enfin, ik vertelde hem wat ik jou nu heb verteld, en vroeg hem welke poëzie van zijn hand hij me kon aanraden om toegang tot het genre te krijgen. Zijn suggestie, de bundel ‘Idyllen’, heb ik daadwerkelijk gekocht, maar hij ligt nu al drie jaar stof te vergaren op onze salontafel. Ik durf er niet in te beginnen, uit schrik dat mijn relatie met poëzie voorgoed verloren zal zijn als het opnieuw niks wordt.»

HUMO Hoe ziet uw relatie met de gastronomie eruit?

Van de Walle «Ik kan ontzettend genieten van een diner of een lunch in een restaurant zoals Vrijmoed in Gent: de klasse druipt ervan af, letterlijk zelfs, en toch is het er allerminst een stijfdeftige bedoening. Maar ik heb ook een andere culinaire voorkeur, die Michaël Vrijmoed wellicht wat zou tegenvallen. Wanneer ik op mijn bureau snel iets wil eten, wat gemiddeld drie keer per week het geval is, dan laat ik naakte pasta aanrukken. Geen saus, geen kaas, gewoon pasta. Rare blikken zijn al meermaals mijn deel geweest, maar mij kan het niet schelen: ik eet dat gewoon graag.»

HUMO Wat is voor u het hoogste lichamelijke genot?

Van de Walle «Marathons lopen. Enfin, neen, dat moet ik specificeren. Een marathon bedraagt 42 kilometer, waarvan de eerste 32 voor mij dienen als mentale opwarming. Vervolgens bedenk ik drie kilometer lang een plan voor de resterende tien kilometer, waarna ik gedurende vier kilometer dat plan uitvoer. In de laatste drie kilometer ga ik door de muur: alles, maar werkelijk álles, doet pijn. Ik heb in totaal tien marathons gelopen, en tien keer heb ik tijdens die laatste kilometers gedacht: dit is de laatste keer. Maar het gekke is: als je eenmaal die streep over bent, neemt de euforie het in die mate over dat alle pijn als sneeuw voor de zon verdwijnt, van de ene seconde op de andere. Doorgaans duurt het geen minuut of ik denk: oké, wanneer is de volgende marathon?»

HUMO Goed dan, tijd voor de vraag waarvoor uw medewerker u gelukkig al gewaarschuwd heeft.

Van de Walle «Ik zal eerst een naam noemen, en u dan zeggen hoe ik ertoe gekomen ben: Chrissie Hynde.

»Halverwege de jaren 80, toen ik 14 of 15 was, speelde ik veel tennis. Tijdens het wachten op een volgende wedstrijd moet ik voor het eerst ‘I Got You Babe’ hebben gehoord, het liedje dat ze indertijd samen met UB40 zong. Ik was, jawel, flabbergasted. Sindsdien heb ik een boon voor Chrissie Hynde, die ik altijd een intrigerende en ook zeer knappe vrouw heb gevonden. Inmiddels is ze 70, maar ik heb haar de voorbije dagen wat zitten YouTuben, en eerlijk waar: ook naar de Chrissie Hynde van vandaag wil ik best weleens luisteren. Om het zo maar te zeggen.»