Riool van het internet viert Vlaams Belang-winst

Op de internetfora waar extreemrechts verzamelt, werd de overwinning van Vlaams Belang en Dries Van Langenhove afgelopen zondag op gejuich onthaald. ‘Het voelde alsof ik een jonge Hitler zag praten. Ik denk oprecht dat hij onze grootste hoop kan zijn’, klinkt het. Niet meer dan ruige praat of een waarschuwingssignaal van gevaarlijke radicalisering?

Op het internet zijn onlinefora als 4chan en Reddit razend populair bij jongeren. In thematische subgroepen leveren ze er ongezouten commentaar. Maar de fora zijn ook berucht, omdat ze een geschikt communicatiemiddel zijn voor mensen met extreme overtuigingen. In uiterst rechtse kringen zijn ze dan ook erg geliefd.

De ranzigste uitspraken van sommige Vlaams Belangers zijn op 4chan en Reddit erg normaal en worden er juist aangemoedigd, zegt cyberveiligheidsexperte Nathalie Van Raemdonck. ‘Ik heb het internet altijd heel fascinerend gevonden. Mensen van alle mogelijke subculturen vinden er hun eigen plaats. Het is fascinerend hoe bronies, volwassen mannen die van MyLittlePony houden, online een plek kunnen ontdekken waar dat helemaal niet zo raar is.’

undefined

Een van die subculturen is /pol/, een beruchte uithoek van 4chan waar zowat alles kan, alles mag, en humor nooit zwart genoeg kan zijn. Niet toevallig is de naam een afkorting van ‘politiek incorrect’. /pol/ wordt vaak gezien als een van de broeihaarden van de alt-right, de uiterst rechtse en identitaire politieke stroming waartoe Schild & Vrienden gerekend wordt. Het forum wordt ook wel omschreven als het rioolputje van het internet - een verzamelplaats voor neonazi’s, racisten, en extreemrechtse haatzaaiers.

In haar private chatgroepen maakt Schild & Vrienden gebruik van precies die taal en beeldcultuur die jarenlang op onder meer /pol/ ontwikkeld werden. Die is voor buitenstaanders vaak ondoordringbaar. Koeienmelk is er voor sommigen een symbool voor blanke suprematie – en niet om de voor de hand liggende reden dat koeienmelk wit is. Het is een reactie op links-progressieve soyboys die sojamelk drinken, die veel meer vrouwelijke hormonen bevat. Echte, rechtse, sterke en dus blanke mannen drinken dan ook echte, mannelijke koeienmelk.

undefined

Toen afgelopen zondag bleek dat Dries Van Langenhove en Vlaams Belang zich opmaakten voor een eclatante verkiezingswinst, barstte op het forum het feest los. Een gebruiker omschreef Van Langenhove als “letterlijk /pol/” – vrij vertaald: één van ons. Een andere gebruiker reageerde: “1488 broeder”. Veertien is het aantal woorden in een beroemde slogan van blanke supremacisten. Het tweede deel is codetaal voor Heil Hitler – afgekort HH, ofwel tweemaal de achtste letter van het alfabet na elkaar.

Niet iedereen is er evenwel lyrisch over Van Langenhove. Volgens een gebruiker moet hij wel een Jood zijn. ‘Elke rechtse politicus die dezer dagen succes oogst, wordt geruggengesteund door de Joden.’ Voor de duidelijkheid: op /pol/ zijn Joden de baarlijke duivel.

Dunne grens

De grens tussen gitzwarte humor en racisme is flinterdun voor wie zich op de donkere kanten van het internet begeeft, en die krochten zijn er ook op Reddit in bepaalde groepen, die subreddits genoemd worden. Van Raemdonck: ‘Ik kwam vroeger soms op de subreddit ImGoingtoHellforThis – de naam zegt je wat over de humor daar: hard en donker. Een beetje alsof Hans Teeuwen een onlineforum had, waar je met alles kon lachen. Ik zag dat geleidelijk veranderen. De humor wordt er nu bijna voornamelijk gedreven door haat, en is een vehikel voor racisme geworden. Je merkt dat veel bezoekers het zijn beginnen internaliseren.’

Cruciaal is een vorm van normbesef, zegt Van Raemdonck nog. ‘Ik beschouw mezelf als empathisch en menslievend. En toch heb ik een heel repertoire aan dead baby jokes. Voor veel mensen zijn die natuurlijk helemaal niet grappig, en het is belangrijk dat je dat beseft. Zo’n grappen maak ik nooit waar bijvoorbeeld een jonge moeder bij is. Context is alles, maar internetfora zitten vol mensen die net heel slecht zijn in het herkennen van die grenzen. Als die introspectie verdwijnt, krijg je problemen.’

Dat probleem heet radicalisering. Het internet wemelt van anonieme gebruikers die steeds verder de grenzen opzoeken. Wanneer sommigen op Reddit het te bont maken, ontstaat meestal een nieuwe subreddit waar ze ongestoord hun ding kunnen doen. Tot ook daar enkelingen de boel steeds verder op de spits drijven. Wat voor de ene gedurfde humor is over moslims, wordt voor de ander een realiteit waarin moet worden ingegrepen.

undefined

Zo ontstaan online echokamers waarin mensen met gevaarlijke ideeën enkel nog bevestigd raken in hun gedachtegoed. Af en toe zorgt dat ervoor dat individuen daadwerkelijk de wapens opnemen, zoals bij de aanslag in Christchurch. De dader, Brenton Tarrant, was gepokt en gemazeld in de radicale ideeën die op /pol/ en andere fora schering en inslag zijn. Al is het belangrijk te onthouden dat zulke mensen uitzonderingen blijven.

‘Het internet heeft de wereld tegelijk dichterbij gebracht en volledig uit elkaar getrokken,’ zegt Van Raemdonck. Jongeren die online radicaliseren in hun extremistisch gedachtegoed, kan je volgens haar maar op een manier weer dichterbij brengen: normbesef en empathie aanleren en opnieuw in een bredere gemeenschap trekken. ‘We moeten met elkaar blijven praten, ook al stemmen ze voor het Vlaams Belang en ook al zijn het racisten.’

© De Morgen