Rob Vanoudenhoven: 'Wie zal er voor mijn dochter zorgen als mijn vrouw en ik er niet meer zijn? Dat bezorgt me geregeld nachtmerries'

Rob Vanoudenhoven is 50 en klaar voor ‘Het XIIIde werk’, zijn onemanshow die alles is wat je niet van stand-upcomedy verwacht, en daarom van begin tot eind een soort wonder is. Vanoudenhoven vertelt over zijn leven tot nu toe, en hij doet dat alsof zijn leven ervan afhangt. ‘Dat mijn moeder na haar scheiding, zonder job en met drie schoolgaande kinderen, opnieuw is kunnen beginnen, vond ik erg straf.’

'Vlak voor mijn vader de verlichtingspaal raakte, zag ik zijn remmen oplichten. Ik dacht: onnozelaar, je moet nu gás geven'

Rob Vanoudenhoven móét vertellen. Zo is hij. Ook vóór de show, tijdens de pauze en achteraf. Hij zoekt en vindt gehoor. Het lijkt soms alsof hij zelf niet kan geloven hoe het hem de afgelopen vijftig jaar is vergaan, hoe hij ontsnapte aan een woeste vader en een arbeidersbestaan, en daarna door ontelbare toevalligheden op vliegtuigen en in de armen van Jodie Foster is beland. Hij geniet zienderogen als hij begint over ‘De XII werken’. Hij gaat enorm op in zijn verhaal, omdat hij die zo graag herbeleeft, al was het maar in woorden.

Rob Vanoudenhoven «Dat is waar (lacht). Ik ben ongelofelijk dankbaar voor wat ik toen heb meegemaakt. Je bent in mijn brainstormkelder geweest, hè. Heb je alle souvenirs gezien?»

HUMO Ja. De kelder hangt vol foto’s, vliegtuigtickets, luciferdoosjes... Allemaal stukjes leven.

Vanoudenhoven «Bij elk voorwerp herinner ik me nog levendig de gebeurtenis die eraan vasthangt, omdat die zo’n kick heeft gegeven. Elke dag dat ik er rondkijk, sta ik weer even verbaasd over hoe anders mijn leven is gelopen dan ik het had verwacht. Op mijn 15de zag ik een leven als arbeider voor me, waarin ik zoveel mogelijk centjes zou proberen te verdienen in de hoop ooit een autootje en, wie weet, een huisje te kunnen kopen. En daarna zou ik voortwerken tot ik erbij zou neervallen.

»Als ik nu met mensen op een terras zit en iemand begint over de film ‘Le grand bleu’, kan ik zeggen: ‘Apneuduiken, dat heb ik ook gedaan.’ Hebben ze het over de paus: ‘Ik heb er één ontmoet.’ Bespreken ze films van Jodie Foster, dan kan ik opmerken dat ik nog met haar heb gedanst. En als ik eraan toevoeg: ‘O ja, ik heb ook nog op een vliegtuig gestaan en ik ben met een kanon de lucht in geschoten’, dan denken ze waarschijnlijk: ‘Die man moet naar het gesticht. Dat is een mythomaan.’»

HUMO Kan een mens daarna nog terug naar een gewoner leven?

Vanoudenhoven «Ik heb wel een paar keer gedacht: ik ga een gewone job zoeken. Bagage sorteren op de luchthaven of zo. Het probleem is dat ik het lastig krijg als ik lange tijd hetzelfde moet doen.

»Ik kan me ook slecht focussen. Er komen constant ideeën bij mij binnen, ook nu. Ik heb eens rilatine geprobeerd en ik had toen wel het gevoel dat het hielp – misschien was het een placebo-effect, misschien ook niet.»

HUMO De eerste try-outs van je show duurden vier uur, naar het schijnt.

Vanoudenhoven «Ja, haha. Tim Goditiabois, mijn regisseur, zei me: ‘Jij lapt echt alle theaterregels aan je laars. Maar het heeft iets.’ Nu, hij zei ook dat er wel een paar regels zijn die ik beter zou respecteren. Wat voor mij logisch is, is dat voor anderen vaak niet. Ik moet mijn show zo opbouwen dat mensen nog kunnen volgen. Maar als ze blijven luisteren, kan ik wel tien uur doorgaan. Daar heb ik iets aan moeten doen (lacht).»

HUMO Op het einde van de show die ik heb gezien, bleef je er toch verhalen aan breien.

Vanoudenhoven «Het probleem gisteren was dat ik het publiek niet kon zien, omdat ik verblind was door de spots. Daar word ik onzeker van. Ik moet gezichten kunnen zien, zodat ik weet: ha, de mensen genieten. Ik vind het pas plezant als ik zie dat anderen het óók plezant vinden. En omdat ik dat gisteren niet kon zien, bleef ik zoeken naar dat gevoel.

»Ik ben nog steeds opwarmer tijdens de opnames van andere tv-programma’s, en als iemand in het publiek niet lacht, zegt een stemmetje in mij: ‘Die moet ook lachen. Ik ben niet goed bezig.’ En als het niet lukt, ben ik daar ziek van. Vaak is het dan net die ene meneer of mevrouw die me achteraf komt zeggen dat hij of zij er zo van heeft genoten.»

HUMO Je angst om mensen teleur te stellen heb je in je show op een hilarische manier verwerkt. Af en toe duikt Wouter Vandenhaute als een soort God de Vader op om te zeggen dat je het niet moet wagen terug te komen met te weinig beeldmateriaal. Door die dreiging doe je de waanzinnigste dingen.

Vanoudenhoven «Ik héb dingen gedaan waartoe ik mezelf nooit in staat had gezien. Ik ben van alles bang. Ik ben in zee gedoken, terwijl je mij anders niet snel in de zee zult zien. Als ik nog maar iets aan mijn benen voel, ren ik er al uit. Maar ik heb die angsten overwonnen omdat het moest, en elke keer was ik zo blij dat ik het gedurfd had, zo dankbaar voor de intense sensatie die ik had gevoeld.»

HUMO Waarom sta je liever op een viegtuig dan dat je erin zit, als je toch zo bang bent?

Vanoudenhoven «In een vliegtuig denk ik bij elk geluid: oei! Is dat wel normaal? Maar ik kan er niets aan veranderen. Op een vliegtuig heb ik het gevoel dat ik controle heb, dat ik eraf kan springen als ik het wil. Daarom rijd ik niet graag met iemand mee in de auto: ik zit toch liever aan het stuur.»

HUMO Je vlucht graag in fantasieën. Als kind ging je in het washok voor het raampje van de wasmachine zitten. Je voelde je urenlang een astronaut die naar de draaiende aarde keek. Je was een optimistisch jongetje, zeg je ook in de show.

Vanoudenhoven «Ja, al zijn er in die tijd ook minder fijne dingen gebeurd. Ik heb heel veel slaag gekregen van mijn vader, en ik heb me vaak afgevraagd waarom. Ik was de oudste, ja, maar ik heb het gevoel dat hij in mij een concurrent zag. Ik kon echt niets goed doen.

»We leken fysiek erg op elkaar en hij was een heel goede verteller, een man met veel humor ook. Hij was niet gemaakt om de verantwoordelijkheid voor het gezin te dragen, of voor het bedrijf dat zijn vader had doorgegeven, een zaak in motoronderdelen. Later heb ik van familie gehoord dat hij altijd verwend was geweest. Hij was een knappe man en een fils à papa. Hij was matrijzenmaker van opleiding en was dus beslagen toen zijn vader hem van de ene op de andere dag bedrijfsleider maakte, maar hij deed helemaal niets. Ik heb ’s nachts urenlang met mijn moeder onderdelen in elkaar zitten draaien om bestellingen af te krijgen, terwijl mijn vader ergens op café zat. Hij was verslaafd aan alcohol, en hij heeft die bloeiende zaak opgedronken. We hebben het even heel goed gehad, dat wel. Ik had van mijn vader zelfs een echte Eddy Merckx-fiets gekregen, maar mijn belangrijkste rittenkoersen waren de zoektochten in welk café hij zou zitten. Ik trok dan een regenboogtrui aan en werd Eddy Merckx, tot we thuiskwamen en hij daar met glazen begon te gooien.

»Op bijna alle foto’s die ik van mijn vader heb, heeft hij een geweer in zijn handen. Hij schoot graag. Hij kocht ook af en toe wapens, ‘om jullie te verdedigen’. Maar mijn moeder vertrouwde het niet en had dat pistool verstopt. Dat heeft hem zo kwaad gemaakt dat hij mijn moeder, die hij anders nooit iets deed, ’s nachts uit haar bed heeft gesleurd, en met een ander wapen tegen haar slaap heeft gedwongen zijn nieuwe pistool terug te geven. En voor hij voorgoed vertrok, heeft hij een paar keer in mijn lievelingszetel geschoten (lacht).»

undefined

'Ik ging mijn moeder 's nachts met de fiets aan het station afhalen, want ze werd dikwijls lastiggevallen'

HUMO Jezus! Was je niet bang?

Vanoudenhoven «We werden allemaal vooral heel moe van hem. Mijn moeder had geen diploma en geen geld en zoveel jaar geleden was het niet zo evident om te scheiden. Mijn moeder wilde dat wel graag, maar telkens als het onderwerp werd aangeraakt, ondernam mijn vader een zelfmoordpoging. Eerlijk gezegd hoopte ik ergens… Eén keer was hij in zijn auto gestapt om vanuit de garage tegen een telefoonpaal aan de oprit te rijden. Ik zie hem nog altijd vertrekken en gas geven. Ik hield mijn adem in, maar vlak voor hij de paal raakte, zag ik de remmen oplichten. En het eerste wat ik dacht, was: onnozelaar, je moet nu gás geven. We wensten hem niet echt dood, maar we hadden er allemaal zo genoeg van.

»Toen ik 14 was, is mijn moeder toch van hem gescheiden – dat schietincident was de druppel geweest. Het was één van de gelukkigste momenten van mijn leven, ook al moesten we naar een sociale woonwijk verhuizen. Ik wist dat mijn moeder geen job en geen geld had, en dat ze de berg schulden van mijn vader mee zou moeten afbetalen. En ze had al zo’n zware jeugd gehad. Ze had niet mogen studeren omdat ze van haar moeder de studentenkoten, die ze verhuurden, moest schoonmaken.

»Mijn ouders hebben elkaar ontmoet in een dancing in Boortmeerbeek. Mijn moeder was een heel knappe madam, en mijn vader een knappe gast. Ze is meteen met hem getrouwd om uit haar vreselijke leven weg te raken, denk ik. Dat ze na haar scheiding, zonder één frank en met drie schoolgaande kinderen, opnieuw is kunnen beginnen, vond ik erg straf. Ik heb toen gedaan wat ik kon om haar te helpen. Ik heb fruit geplukt, kippen uitgebeend, vrachtwagens gelost bij ijsjesfabrikant Ola, alle hoeken van de horeca gezien, telemarketing gedaan...

»Mijn moeder vond een job als postsorteerder in Brussel. Ik ging haar toen ’s nachts om één uur met de fiets van het station halen, want ze werd dikwijls lastiggevallen. Ze zat dan bij mij op de bagagedrager. En ’s ochtends om zes uur stond ze op om onze boterhammen te maken. Toen ze bij De Post is ontslagen bij een reorganisatie, is ze weer gaan schoonmaken. Tot ze mijn stiefvader leerde kennen, een heel lieve man met wie ze nu echt gelukkig is. Hij beseft het misschien niet, maar ik ben hem ontzettend dankbaar. Ik heb er zelfs een halfbroer aan overgehouden.»

HUMO Is het waar dat ze in 2016 op haar 70ste uit een vliegtuig is gesprongen?

Vanoudenhoven «Ja, ongelofelijk, hè? Ze had me al eens gezegd: ‘Die ‘XII werken’ had ik ook wel willen doen.’ Dat had me verbaasd. En toen we voor een proefopname op het punt stonden om uit een vliegtuig te springen, zei ze meteen: ‘Daar heb ik nu mijn hele leven al van gedroomd.’ In het vliegtuig heb ik haar ook niet moeten aanmoedigen. Ze is dolenthousiast naar beneden gesprongen. Ik dacht: huh, is dat mijn moeder? Ik was er altijd van overtuigd geweest dat ik die genen van mijn vader had.»

undefined

'Na de scheiding was mijn vader een clochard geworden, in Brussel. Op het einde at hij niet meer en dronk hij alleen nog maar'

Dankzij John Cleese

HUMO Alle bochten die jij in je leven hebt genomen, nam je bijna altijd op uitnodiging van mensen die iets in jou zagen.

Vanoudenhoven «Dat is waar. Ik heb niet één keer moeten solliciteren in mijn leven. Ook toen ik ouder werd, ben ik allerlei jobs blijven doen – ‘De XII werken’ verwijst naar die levensstijl, hè. Op een gegeven moment bouwde ik voor Dirk Pinte, de broer van radiomaker Marc Pinte, podia voor Marktrock en voor de Leuvense kerstmarkt – dat deed ik echt graag. Via Marc kreeg ik toen de vraag om voor het promotieteam van de VRT te werken. Ik heb hard getwijfeld, want het VRT-gebouw deed me aan de KGB denken, aan hiërarchie, strenge bazen en regels, een biotoop waarin ik mezelf niet snel zag functioneren. Maar ik ben toch gegaan en het viel mee. Toen Radio Donna werd opgericht, werd ik daar prijzencoördinator. Ik kreeg er later zelfs een klein programma met non-stop muziek, waarin ik af en toe een mopje mocht vertellen. Bart Deprez vroeg me daarna voor een figurantenrol in ‘De drie wijzen’, en daar leerde ik Chris Borry kennen. Die vroeg me een scenario voor het typetje Kamiel Spiessens te schrijven. Ik heb dat geprobeerd en zo ben ik ook opwarmer voor tv-programma’s geworden. Chris Van den Durpel had daar geen tijd meer voor en ik was toch aanwezig tijdens de opnames. Dat opwarmen doe ik nog altijd graag.

»Toen Leen Demaré iemand van de Belgische Improvisatie Liga interviewde op Radio Donna, wandelde ik net de studio binnen. ‘Rob, dat is toch echt iets voor u,’ zei ze. Ik kreeg meteen een uitnodiging voor een initiatieweekend en ik vond het daar fantastisch. Je moest geen teksten uit het hoofd leren, je hoefde alleen maar te spelen. Ik voelde me er als een vis in het water, en daar heeft Mark Uytterhoeven me gevonden.»

HUMO De rest is geschiedenis. Is het idee om een onemanshow te maken je ook min of meer aan de hand gedaan?

Vanoudenhoven «Ik dacht al een tijdje na over wat ik nog kon doen. In mijn brainstormkelder hangen ook honderden post-its aan de muur, met daarop de verhalen van mijn leven. Ik wilde ermee het theater in, maar ik durfde de eerste stap niet te zetten. De bal is pas aan het rollen gegaan na een voorstelling van John Cleese in Bozar, nu twee jaar geleden. Daar heb ik Tom Bertels van organisatiebureau Live Comedy ontmoet. Hij zag meteen iets in een show over mijn leven en heeft mij toen het duwtje en het vertrouwen gegeven dat ik nodig had. Nu kan ik alleen maar denken: ik had het veel vroeger moeten doen. Ik vind het zalig dat ik nu alleen aan mezelf nog verantwoording verschuldigd ben. Ik heb een oprechte, warme band met de paar mensen met wie ik werk, en er zijn geen productiehuizen, bazen of zenders meer die ik tevreden moet stellen. Dat is zó’n bevrijding. Alleen het publiek moet willen luisteren. En dat doet het, tot mijn grote opluchting.»

HUMO Je maakt tijdens je show een wat zure opmerking over ‘Robland’: ‘Dat programma van mij kennen jullie natuurlijk niet.’

Vanoudenhoven «In één of andere krant is destijds een artikel verschenen waarin op een nogal cassante manier werd gezegd: ‘Na ‘De XII werken’ was het niks meer.’ Ik vind dat erg, vooral voor alle andere mensen die er zo hard aan hebben gewerkt. Bovendien: heeft die journalist zijn huiswerk wel gemaakt? ‘Het Rob-Rapport’, ‘Alles komt terug’ en ‘Via Vanoudenhoven’ hebben heel goed gescoord, en voor ‘Robland’ heb ik reportages gedraaid die ik nog altijd van het beste vind dat ik heb gemaakt. Alleen hing er in die tijd een negatieve vibe rond mij door mijn overstap naar VTM (in de zomer van 2005, red.).»

HUMO Heb je spijt van die overstap?

Vanoudenhoven «Waarom? Bij Woestijnvis was mijn verhaal geschreven en Bert Geenen, toen adjunct-programmadirecteur bij VTM en één van de liefste mensen op aarde, had me gevraagd. Ik ben er met open armen ontvangen, en ik ben trots op wat ik er heb gemaakt.»

undefined

'Wie zal er voor mijn dochter zorgen als mijn vrouw en ik er niet meer zijn? Dat bezorgt me geregeld nachtmerries'

Onder de dakpannen

HUMO Eén van de kenmerken van een overlever is zijn aanpassingsvermogen. Daarin blink jij al van kinds af uit. In het washok werd je een astronaut, en als je je regenboogtrui aantrok, werd je Eddy Merckx.

Vanoudenhoven «En toen mijn buurman me een keer vroeg met hem mee in het bos te lopen, hoorde ik na een tiental meter al een commentaarstem in mijn hoofd: ‘Jaaa, dames en heren, Vanoudenhoven loopt aan de leiding!’ Ik dacht niet meer na en ben blijven lopen. Ik ben toen opgemerkt door een trainer, en die nodigde me uit om mee te doen aan een scholencross in Kessel-Lo. De spikes waarmee ik toen heb gelopen, uit de doos van de verloren voorwerpen, heb ik nog altijd (lacht). Aan de start van die cross kreeg ik de instructie: ‘Zorg dat je als eerste weg bent en elke keer als je iemand hoort naderen, ga je harder lopen.’ Dat heb ik gedaan, en ik heb die wedstrijd gewonnen. Er deden blijkbaar een aantal competitielopers mee en zo ben ik bij Daring Leuven terechtgekomen.»

HUMO Je vader is zelfs naar een wedstrijd komen kijken.

Vanoudenhoven «Ja. Ik had al een paar jaar geen contact meer met hem. Hij was een clochard geworden, maar ik wilde weten hoe het zo fout was kunnen lopen. Ik heb hem toen gezocht en ik heb een paar keer in Brussel met hem afgesproken. Tijdens één van die gesprekken bleek dat hij mijn moeder nog altijd doodgraag zag, maar dat hij niet van de drank afraakte. Toen ik hem vertelde dat ik meedeed aan de Belgische kampioenschappen, zei hij: ‘Ik kom kijken.’ Jaja, dacht ik, maar toen ik aan de start kwam, zag ik hem in de tribune zitten. Dat was een straf moment. Ik liep mee in de 4 x 800 meter, als derde loper. De minst sterke van de vier liep voor mij, en ik moest de tijd inhalen die hij zou verliezen. We hebben toen zilver behaald en ik denk dat ik toen een record heb gelopen.»

HUMO Was je vader trots?

Vanoudenhoven «Hij was plots weg. Maar ik ben hem blijven opzoeken en hij was heel trots, ja.»

HUMO Mooi dat jullie elkaar toch gevonden hebben.

Vanoudenhoven «Mja... Niet veel later, ik was toen 19, kreeg ik het bericht dat hij in het ziekenhuis lag. Daar vernam ik dat hij er heel slecht aan toe was. Hij at niet meer en dronk alleen nog maar. De maatschappelijk werkster zei dat hij dringend psychologische begeleiding nodig had, maar mijn vader antwoordde meteen: ‘Ik ben niet zot!’ Hij weigerde alle hulp en een paar dagen later belde het ziekenhuis me om te zeggen dat hij zichzelf had ontslagen. Ik heb toen een auto geleend en ben direct naar Brussel gereden. Toen heb ik voor het eerst gezien waar hij woonde. Aan het Noordstation, op een zolder onder de dakpannen, met als enige meubel een oud bed. Daar lag hij. Hij kon niet meer overeind komen. Ik heb een ambulance gebeld, ik heb hem naar beneden gedragen en weer naar het ziekenhuis laten brengen. Ik heb hem toen elke dag bezocht. Eén avond ben ik er niet geraakt, en de volgende dag kreeg ik telefoon dat hij die nacht was overleden. Helemaal alleen. Ik denk dat hij niet meer wilde vechten, dat het een soort zelfmoord was, en deze keer was het gelukt.

»Weet je, ik praat nog af en toe met hem. Deze week nog. Ik weet niet meer wat het was, maar ik had een meevaller, en toen heb ik even naar boven gekeken en hem gevraagd: ‘Zou jij daar iets mee te maken hebben?’ (Glimlacht) Soms denk ik dat hij nu vandaaruit voor me zorgt.»

undefined

'Als mensen me bezig horen over wat ik allemaal heb gedaan, denken ze waarschijnlijk: 'Die moet naar het gesticht. Dat is een mythomaan'

Lotto winnen

HUMO Na je show zeiden jonge mensen je gisteren: ‘Wat er zo mooi aan is, is dat het zo echt is.’

Vanoudenhoven «De show is hoe ik ben. Ik kan niet anders.»

HUMO Dat is een kracht, maar het maakt je ook kwetsbaarder dan iemand die goed is in doen alsof, of in machtsspelletjes.

Vanoudenhoven «Dat is waar. Daarom moet ik erg uitkijken met wie ik me omring. Ik moet op mensen kunnen rekenen.»

HUMO Zou je soms wat gehaaider willen zijn?

Vanoudenhoven «Neen. Ik kan elke ochtend probleemloos in de spiegel kijken en ik heb heel goede vrienden, mensen die me echt graag zien. Heel soms denk ik wel: ik had toen en toen op tafel moeten kloppen. Dan had ik er financieel misschien beter voor gestaan.»

HUMO Je vertelt in je show over je verlangen om zo vaak als maar kan in het ziekenhuis te worden opgenomen.

Vanoudenhoven «Zálig vind ik dat. Ik denk dat het te maken heeft met het feit dat ik zo onrustig ben, en daar wordt voor jou gezorgd. Ik heb alle vertrouwen in het medisch en verzorgend personeel. Die opnames zijn de zeldzame momenten waarop ik me aan de omstandigheden overlever. Ik denk dat het begonnen is toen ik op mijn 12de met spoed was opgenomen met een blindedarm die op springen stond. Ik heb tien dagen in het ziekenhuis gelegen en daar heb ik zo van genoten: ik was even weg van huis, in een omgeving waar alles rustig en veilig was. Nog steeds probeer ik bij elke aandoening of pijn een opname in het ziekenhuis uit de brand te slepen (lacht).»

HUMO In ‘Gert Late Night’ vertelde je dat je soms stiekem hoopt dat je dochter Emma eerder sterft dan jij.

Vanoudenhoven «Ja. Dat klinkt zo hard… Ik bedoel, een minuut of zo…. Ik hoop dat ze lang gelukkig mag zijn, maar ze is zo afhankelijk van anderen (door een zuurstoftekort is Emma geboren met een beperking, red.). Wie zal er voor haar zorgen als mijn vrouw Anita en ik er niet meer zijn? Dat is de enige reden waarom ik de loterij zou willen winnen, om de zekerheid te hebben dat Emma nooit in foute handen terechtkomt. Nu, de zorgverleners die ik ken, verdienen enorm veel respect en drie keer het loon dat ze nu krijgen. Maar als Emma in bed ligt, kan ze zich niet verweren en is ze machteloos. Dat bezorgt me geregeld nachtmerries, zeker als ik weer een bericht lees over hoe mensen aan hun lot worden overgelaten.

»Maar de zorgsector is voor mensen meestal de laatste zorg. Ze zeggen wel: ‘Ocharme, die zit in een rolstoel’, maar ze baten ondertussen een gelegenheid uit zonder toilet voor mindervaliden, en met trappen. Dan moet ik me echt inhouden. Of neem nu de discussie over diversiteit op de televisie: er moet meer kleur op tv komen, en binnenkort verschijnen vast nog meer transgenders. Terecht, maar heb jij al eens een nieuwslezer in een rolstoel gezien? Weet je dat er een man is die tot aan zijn nek verlamd is en een bedrijf met een paar honderd werknemers leidt? Die mogelijkheid onderzoeken en stimuleren zou zo goed zijn voor mensen met een beperking, en ook voor de economie. Hier, moet je zien (toont een filmpje waarin Emma in een futuristisch pak stapt). Een uur in zo’n robot doet meer dan tachtig uur kinesitherapie. Stel je voor dat ze een robotbroek ontwikkelen en dat ik Emma ooit zal zien lopen. Kijk, daar droom ik van.»

‘Het XIIIde werk van Rob Vanoudenhoven’, vanaf 8 november op tournee. Info en tickets: livecomedy.be