Roberto Martínez: ‘Ik zou het niet kunnen, mijn vrouw bedriegen’

Zo vriendelijk en voorkomend als Roberto Martínez (47) worden voetbalcoaches niet meer gemaakt. Journalisten afsnauwen, frustraties uitwerken op de scheidsrechter of kettingrokend en met een glas whisky in de hand de tactische lijnen uitzetten? De minzame Martinez haalt er zijn neus voor op. Net voor hij de Rode Duivels Europees kampioen maakt, peilde Humo naar zijn goed verborgen zondige kant. Over dure horloges, Canarische koffie en de perfecte balcontrole. ‘Als het om mijn dochters gaat, mag het wat kosten. Gelukkig is mijn vrouw verstandiger’

ROBERTO MARTÍNEZ «Ik ben katholiek opgevoed. In Spanje is dat geen keuze: godsdienst is onlosmakelijk verbonden met de Spaanse cultuur. Ik was een kerkganger, tot ik op mijn 16de naar Zaragoza verhuisde om er aan mijn voetbalcarrière te werken. Nu kom ik nog slechts sporadisch in een kerk, zoals onlangs, toen mijn dochter haar communie deed. Maar hoewel ik niet meer praktiseer, beschouw ik me wel nog als gelovig.»

HUMO Bijgelovig ook?

MARTÍNEZ «Hemel, nee! Ik ben geboren op een vrijdag de 13de. Dan ben je maar beter niet bijgelovig (lacht).»

TRAAGHEID

HUMO Vergeef me deze boude uitspraak, maar zonder de pandemie was u een jaar geleden al Europees kampioen geworden. Hoe bent u omgegaan met het uitstel?

MARTÍNEZ «Ik heb me aangepast. Dat doe ik altijd. Dat is iets wat ik van het voetbal heb geleerd: omarm het onverwachte en maak er in alle omstandigheden het beste van. En vooral: zoek geen excuses.

»Mensen zijn gestorven, anderen hebben hun job verloren. Ik prijs me gelukkig dat niemand uit mijn dichte omgeving aan het virus is overleden. De pandemie is een wake-upcall voor ons allemaal geweest. Ze heeft ons eraan herinnerd dat we de belangrijke zaken in het leven meer naar waarde moeten schatten. En dat andere zaken waar we soms overmatig veel belang aan hechten, dat misschien niet waard zijn. Neem nu reizen: ik haal wel meer informatie uit wedstrijden als ik ze live bijwoon, maar ik weet nu dat het ook kan zonder al dat reizen.»

HUMO Is de coronacrisis de wraak van de natuur op de mens?

MARTÍNEZ «Zo zie ik het niet. Waar ik vooral gefascineerd naar heb zitten kijken, is hoe verschillend erop is gereageerd. In de Aziatische landen was er één stem die de marsrichting bepaalde en naar wie iedereen luisterde, terwijl de Europeanen meteen de door de overheid uitgevaardigde maatregelen ter discussie stelden. De bereidheid om samen te werken was hier veel minder groot. Dat stoorde mij: in een samenleving moet ieder individu zijn verantwoordelijkheid opnemen. Dat betekent ook dat je de mensen die een mandaat hebben gekregen om beslissingen te nemen, helpt door de maatregelen na te leven. Zo’n samenleving zal altijd succesvoller zijn dan wanneer dat niet of slechts halfslachtig gebeurt. Op dat vlak heeft West-Europa geen te beste beurt gemaakt.»

HUMO In Azië gaat het vaak om autoritaire regimes. Ik kan me niet voorstellen dat u spelers verkiest die u blindelings volgen, boven mondige spelers met een mening.

MARTÍNEZ «Dat klopt, maar voor alles is er het juiste moment. Twee dagen vóór een wedstrijd bespreken we in groep onze strategie. Iedereen mag dan zijn zeg doen. Maar zodra de wedstrijd op gang is gefloten, zijn we een team en vervult ieder de rol die we hebben afgesproken. Wat iemand doet of niet doet, heeft immers ook gevolgen voor de andere spelers. Tijdens de pandemie heb ik vaak de indruk gehad dat mensen hun zin bleven doen, nadat de beleidsmakers weloverwogen beslissingen hadden genomen.»

HUMO Heeft het virus het voetbal niet herleid tot wat het echt is: een vorm van vermaak en niet iets van levensbelang?

MARTÍNEZ «Natuurlijk zijn er belangrijker zaken in het leven dan voetbal. En toch heeft de pandemie net bevestigd hoe belangrijk het voetbal is in de levens van vele mensen. Voetbal is de uitlaatklep voor hun emoties. Zonder wedstrijden viel die uitlaatklep weg. Daarom was het goed dat er weer gevoetbald kon worden, ook al slaan wedstrijden zonder publiek nergens op. Voor de supporters betekende het dat ze toch iets hadden om over te discussiëren. Iets wat voor afleiding zorgde, en een lichtpuntje in duistere tijden. Dát is de kracht van voetbal.»

HUMO Hoe komt u tot rust?

MARTÍNEZ «Door naar voetbal te kijken (lacht). En voorts ben ik een goede slaper.»

HUMO Dat wijst op een gerust geweten.

MARTÍNEZ «Je moet het leven in de ogen kijken. ’s Ochtends opstaan en klaar zijn voor een nieuwe dag. Mislukken bestaat niet, tenzij je er niet alles aan hebt gedaan.

»Er is een groot verschil tussen succesvol zijn en winnen. Of je wint of verliest, kun je aflezen van het scorebord. Maar daar draait het niet om: je kunt al het mogelijke gedaan hebben en toch verliezen omdat de tegenstander sterker was. En toch kun je met een gerust geweten naar bed, omdat het een succesvolle dag is geweest.»

HUMO Hebt u zich verveeld? U staat bekend als een workaholic.

MARTÍNEZ «Mijn vrouw noemt me weleens zo. Voor mij heeft het geen negatieve bijklank: alles draait om een goed evenwicht vinden. Mijn rol als vader en echtgenoot is ook belangrijk: daar heeft de coronaperiode me meer dan anders aan herinnerd. Terwijl ik thuis werkte, genoot ik ervan dichter bij mijn gezin te zijn. Onze dagen waren goed gevuld: vroeg opstaan, samen ontbijten, thuisonderwijs voor de kinderen. En verder deed ik wat ik altijd doe: voetbalwedstrijden bekijken. Voetbal is niet mijn job, maar een levensstijl. Dat heb ik van mijn vader, die trainer van de lokale voetbalploeg was: thuis draaide alles om de wedstrijd van het volgende weekend.»

HUMO Is luiheid des duivels oorkussen?

MARTÍNEZ «Het is onze plicht om zorg te dragen voor ons lichaam, en in die zin is rust ook belangrijk. Maar lui zijn is wat anders. Luiheid is een keuze. Als ik ’s ochtends in alle vroegte kan opstaan en niets doe, zou me dat enorm frustreren: er is immers zoveel te doen.»

HUMO Is nietsdoen tijdverlies?

MARTÍNEZ «Niet als je het plant. Lui zijn om een reden aanvaard ik. Maar als keuze? Kijk, een spelletje met je dochter spelen is geen tijdverlies, maar uren aan een stuk in je zetel tv-kijken...»

HOOGMOED

HUMO De ambitie op het EK is ondanks het uitstel onveranderd gebleven: Europees kampioen worden. Menige kenner vindt dat nu te hoog gemikt.

MARTÍNEZ «Mij hoor je niet zeggen dat we sterker zijn dan twaalf maanden geleden. We hebben 30 op 30 gehaald in de kwalificatiecampagne en we waren er meer dan klaar voor. In die zin kwam het uitstel ongelegen. We hebben geprobeerd het voorbije jaar nuttig te besteden. We hebben spelers erbij gehaald die geboren zijn in 2002 en 2003, en zo de vijver groter gemaakt. Voor dit EK had ik 45 spelers kunnen selecteren, zonder één verrassing. Daarom zeg ik: we hebben niets aan kwaliteit ingeboet. En ook het team achter het team staat klaar.»

HUMO Velen vinden onze verdediging te oud.

MARTÍNEZ «Daar staat tegenover dat we de voorbije maanden goed aan ons WK-parcours zijn begonnen en dat we ons voor de Final Four van de Nations League geplaatst hebben. Het enige nadeel is het afscheid van Vincent Kompany geweest. Trouwens, drie jaar geleden hadden we hetzelfde probleem als nu met Eden Hazard en Axel Witsel: Marouane Fellaini en Nacer Chadli hadden amper gespeeld bij hun clubs, Steven Defour kampte met blessures en Kompany herstelde nog, waardoor hij de eerste drie wedstrijden niet heeft gespeeld.

»Vandaag beschikken we voor elke positie over drie spelers. Dat was niet zo op het WK: op de positie van de vleugelverdedigers hadden we een probleem. Ook op de zes trouwens (de schakel tussen verdediging en aanval, red.), maar daar heeft Leander Dendoncker zich goed ontwikkeld. Er zullen de komende maanden nog een aantal jonge spelers doorstromen. Dát is de winst die we tijdens het pandemiejaar hebben geboekt: valt er iemand uit, dan staat er voor elke positie iemand anders klaar.»

HUMO Wat heeft het uitstel voor u persoonlijk betekend?

MARTÍNEZ «Mijn contract liep vorig jaar af, maar dat voelde niet goed: net als de spelers snakte ik naar een nieuw groots moment. Zonder het EK was ons dat ontnomen. Daarom hebben we, samen met de voetbalbond, tijdens de eerste lockdown besloten om de samenwerking te verlengen. Tegelijk hebben we een nieuwe visie op de volgende generatie Rode Duivels ontwikkeld.

»Toen ik hier vijf jaar geleden aankwam, ging ik ervan uit dat ik twee jaar zou blijven. Mettertijd heb ik ontdekt hoeveel de Rode Duivels voor België betekenen en vond ik de uitdaging steeds aantrekkelijker. De ontvangst op de Brusselse Grote Markt na het brons op het WK zal ik nooit vergeten. Daar, op die plek, heb ik gevoeld dat we aan iets groots aan het bouwen waren, en dat het nog niet af is. The best is yet to come.»

HUMO Zonder dat uitstel zou niemand ervan opgekeken hebben als u vorig jaar na het EK was vertrokken.

MARTÍNEZ «Ik heb me nog nooit afgevraagd waar ik over een jaar zal zijn. Zo sta ik niet in het leven. Ik was 35 toen ik trainer werd in de Premier League. Dat ben ik zeven jaar geweest vóór ik hier bondscoach werd. En twee jaar later werden we derde op het WK. Niets van dat alles was gepland. Ik sta met beide voeten in het heden. Verder dan dit EK kijk ik niet.

»Een coach hoeft maar één wedstrijd te verliezen en hij staat al ter discussie. En winnen we de Europese titel, dan zal ik de topclubs zogezegd voor het uitkiezen hebben. Met zulke speculaties moet ik leven, maar ik laat me daar niet door uit mijn evenwicht brengen.»

HUMO Na het EK volgt de Final Four van de Nations League, en eind volgend jaar het WK in Qatar. Drie toernooien in zestien maanden, drie kansen om eindelijk te oogsten. Ziet u het ook zo?

MARTÍNEZ «Jawel. Maar je kunt op twee manieren naar interlandvoetbal kijken. Enerzijds heb je de wereldranglijst: die weerspiegelt een manier van werken en een winnaarscultuur. Die hebben we geïnstalleerd. Anderzijds heb je de toernooien, die zijn de nalatenschap van een generatie. In die zin wordt het WK uniek. Dat valt uitzonderlijk niet op het einde van een lang en vermoeiend seizoen, maar in november. Spelers verkeren dan doorgaans in hun beste vorm.»

HUMO Voor een coach die zijn status probeert te verzilveren, is het minder ideaal: halverwege het seizoen zijn vooral dolende clubs op zoek naar een nieuwe trainer.

MARTÍNEZ «Misschien zal ik wel aan rust toe zijn (lacht). Kijk, ik probeer mijn job zo goed mogelijk te doen. Waar dat toe leidt, daar heb ik geen vat op. Ik pieker er dus niet over.»

HUMO Uw aanstelling als bondscoach volgde na een pijnlijk ontslag bij Everton. In Engeland twijfelde men openlijk aan uw kwaliteiten als coach, maar inmiddels hebt u bewezen met topspelers te kunnen werken. Voelt dit als een revanche?

MARTÍNEZ «Dat ontslag was het eerste uit mijn carrière. Als ik er nu op terugkijk, zie ik dat Everton niet beter is geworden. Nu, ik doe nooit iets om het ongelijk van anderen te bewijzen. Zélf beter worden, dat is mijn drijfveer. Of ik het dan goed doe, daar mag iedereen een mening over hebben. Maar die mening heb ik niet nodig om te weten hoe goed of slecht ik ben. Mijn belangrijkste maatstaf is het plezier bij de spelers, en dat is er: ik zie het elke dag. Ze hebben zich een herkenbare spelwijze eigen gemaakt én ze winnen er wedstrijden mee, dat schenkt me grote voldoening.»

HUMO Hebben uw jaren in België u veranderd?

MARTÍNEZ «Enorm! Met een nationale ploeg werken is totaal iets anders dan een club trainen. Het heeft me máánden gekost om erachter te komen wat er nodig is om wedstrijden te winnen. Wat je op clubniveau na vijftien wedstrijden bereikt, daar heb je als bondscoach twee jaar voor nodig. In een club kijk je ook alleen maar vooruit: de volgende wedstrijd eist alweer al je aandacht op. Maar als bondscoach heb je telkens maar een handvol dagen. En dus moet je teruggrijpen naar wat je de vorige keer hebt gedaan. Kortom, als bondscoach ben ik veel meer een allrounder geworden. Ik raad het elke coach aan.»

HUMO Bent u trots op wat u met de Rode Duivels hebt bereikt?

MARTÍNEZ «Ja. (Herpakt zich) Dat klinkt alsof ik al weg ben, maar als ik deze ploeg bezig zie, voel ik trots, ja. Herinner je je nog die 8-0 tegen Wit-Rusland? We hebben daar naadloos negen nieuwe spelers ingepast en toch zo’n prestatie op de mat gelegd: ongezien! In vijf jaar hebben we iets verwezenlijkt wat nog lang overeind zal blijven.»

HUMO Kin omhoog, borst vooruit: ook uw lichaamstaal verraadt trots.

MARTÍNEZ (denkt na) «Het liefst van al val ik niet op tussen de andere mensen, ik verdwijn graag in het behang. Maar dat ik, het kleine jongetje uit Spanje, bondscoach van België mag zijn, vervult me nog elke dag met trots. Als ik ergens aan begin, doe ik het met heel mijn hart. Is dat trots? Misschien. Nu, ik ben altijd mezelf gebleven: de bondscoach die jullie zien, is ook de Roberto Martínez van buiten het voetbal.»

HEBZUCHT

HUMO Hoe belangrijk is geld?

MARTÍNEZ «Geld heb je nodig om te leven en te doen wat je graag doet. Het is belangrijk om mijn familie een zorgeloos leven te laten leiden. Meer heb ik niet nodig: geld is niet mijn drijfveer.»

HUMO Anders zat u, als coach die uit de Premier League komt, al lang niet meer in België.

MARTÍNEZ «Ik leid een bevoorrecht leven en ik verdien al mijn hele leven mijn boterham met mijn passie. Als ik ergens aan begin, kijk ik naar het project: wie vertegenwoordig ik, wie zijn de mensen met wie ik zal samenwerken? Ik ben niet bezig met wat ik kan verdienen.»

HUMO Waar kunt u geld aan uitgeven?

MARTÍNEZ «Aan reizen en restaurants. Dan mag het wat kosten. En ook als het om mijn dochters gaat. Dat is niet erg voorbeeldig als vader, ik weet het. Gelukkig is mijn vrouw verstandiger op dat vlak.»

HUMO Mag ik verklappen dat u een groot verzamelaar van horloges bent?

MARTÍNEZ (betrapt lachje) «Alles wat met het meten van de tijd te maken heeft, fascineert me. Ik hou van het design van horloges, en van de techniek erachter. Om de waarde is het me helemaal niet te doen.

»Al mijn horloges vertellen een verhaal. Toen mijn vrouw en ik trouwden, gingen we voor onze huwelijksreis naar Zuid-Afrika. Zij was verrukt, maar ze besefte niet dat daar toen het wereldkampioenschap voetbal plaatsvond (lacht). Bij aankomst hebben we elk een horloge gekocht: tot op vandaag herinnert dat ons aan die reis. Ook het EK in Polen en Oekraïne, het WK in Brazilië en het EK in Frankrijk hebben we bijgewoond. Telkens een volle maand, en telkens hebben we een horloge gekocht, als herinnering.

»Volgens de wetenschap onthouden we slechts 60 procent van onze ervaringen. Veel van mijn vrienden kijken altijd maar vooruit en nooit achterom, en willen steeds nieuwe dingen. Ik niet: ik ben een verzamelaar. Ik bewaar graag spullen, omdat ze ons geheugen stimuleren. Ik geloof heel hard dat objecten ons helpen gebeurtenissen uit het verleden op te roepen. Zo heb ik nog altijd speelgoed van toen ik 5 jaar was, Playmobil en zo. Daar ben ik aan gehecht. Mijn kinderen mogen er zelfs niet mee spelen: als het stukgaat, zou mijn hart breken.»

GULZIGHEID

MARTÍNEZ «Ik hou van lekker eten, maar ik laat me nooit gaan, en tussen de maaltijden door eet ik niet. Luister naar je lichaam, dat is mijn motto. Ik zit heus geen porties op een weegschaaltje af te wegen. Trouwens, ook voedsel voert me terug naar plekken waar ik ooit ben geweest. En Spaanse producten doen me altijd aan mijn jeugd denken.»

HUMO U drinkt geen alcohol. Hebben de lockdowns u niet in verleiding gebracht?

MARTÍNEZ (lacht) «Dat ik geen alcohol drink, is al lang geen beslissing meer: het is een gewoonte. Toen ik als 16-jarige een profcontract kon krijgen bij Zaragoza, op twee uur rijden van Balaguer, waar wij woonden, waarschuwde mijn vader me voor de vele verlokkingen. Zijn grote vrees was dat ik mijn studie zou opgeven en me in het uitgaansleven zou storten. Toen heb ik hem drie dingen beloofd: dat ik nooit alcohol zou drinken, mijn diploma zou behalen en er alles aan zou doen om te slagen als voetballer. Door die belofte heb ik mezelf gedwongen discipline aan de dag te leggen. Dertig jaar later heb ik nog altijd geen alcohol nodig om plezier te maken. Het grote voordeel is dat ik me de volgende dag alles nog herinner (lacht).»

HUMO Zou het nog altijd als het breken van een belofte aanvoelen, als u alsnog aan het bier en de wijn zou gaan?

MARTÍNEZ «Integendeel, het was mijn vader die me na mijn carrière aanmoedigde: ‘Geniet nu maar van een goed glas wijn!’ Maar ik zag er het nut niet van in. Hij heeft zich daar nog lang schuldig over gevoeld. Jaren later kocht hij me een uitstekende cava: ‘Probeer deze eens!’ ‘Maak je geen zorgen,’ zei ik hem, ‘ik wéét dat het mag.’ Ik heb de fles nog steeds (lacht). Ik deed het al mijn hele leven zonder alcohol: waarom zou ik dat veranderen?

»In de jaren 90 voetbalde ik in Engeland, waar ik ook mijn trainerscarrière ben begonnen. Typisch voor die tijd was dat er na de training steevast aan teambuilding werd gedaan, met behoorlijk wat alcohol. Toch ben ik erin geslaagd om erbij te horen zónder mee te drinken. Ik bedoel maar: je hoeft de anderen niet te volgen om je doel te bereiken. Ben ik op de proef gesteld? Zeker! Twintig keer op een dag nee moeten zeggen tegen wat alle anderen wél deden, daar heb je karakter voor nodig. In hun ogen was ik een rare vogel, maar het heeft me vooral veel respect opgeleverd. En wie weet, heeft links of rechts wel iemand zijn eigen gedrag onder de loep genomen.»

HUMO U drinkt geen alcohol, maar bent wel een wijnkenner. Dat is verrassend.

MARTÍNEZ (lacht) «De methodologie van de wijnmaker vertoont veel gelijkenissen met die van een voetbalcoach. Ook om een goede wijn te maken moet je de juiste ingrediënten samenbrengen, met oog voor de details – de zon, welke vaten je gebruikt – én beseffen dat er goede en slechte jaren zijn. Je moet evengoed het potentieel inschatten, een visie ontwikkelen en in het proces geloven.

»Als beginnende coach moet je twintig beslissingen op een dag nemen. In het begin wilde ik twintig júíste beslissingen nemen. Da’s moeilijk, om niet te zeggen onmogelijk. Of een beslissing goed of slecht is, hangt altijd af van de informatie waarover je beschikt, niet van de uitkomst. Ook dat heb ik van wijnmakers geleerd. Een goede druif kan een slechte fles opleveren, maar wil dat zeggen dat de keuze voor die druif verkeerd was? Toch niet. In het voetbal is het precies zo: alles draait om het proces en de elementen waarop je je baseert, niet om het resultaat. Dat heb je toch niet in de hand. Veel mensen gokken als ze beslissingen nemen. Als het resultaat meevalt, denken ze dat het de juiste beslissing was, terwijl dat niet noodzakelijk zo is.»

HUMO U kunt gasten naar verluidt geanimeerd onderhouden over wat een goede wijn is. Hoe doet u dat als geheelonthouder?

MARTÍNEZ «Smaak is iets persoonlijks: ik zal jou nooit vertellen van welke wijn je moet houden. Maar ik kan je wel adviseren op basis van het ontstaansproces van een wijn. Ik ben een grote fan van Spaanse wijnen, vooral uit de wijngaarden van Marqués de Cáceres en Priorat. Volgens mij zijn dat de beste wijnen ter wereld. Lang geleden heb ik een wijnmaker van Marqués de Cáceres ontmoet, en hij heeft mijn passie gewekt voor de kennis die achter goede wijn verborgen zit.»

HUMO Maar u drinkt hem niet zelf. Wat is dan wel uw favoriete drank?

MARTÍNEZ «Koffie! Bij voorkeur espresso. Koffie bevordert de concentratie – weliswaar slechts even, maar het is wel praktisch. Later ben ik echt koffie gaan proeven. In het begin deed ik er nog veel suiker in, maar die doodt de smaak. Nu drink ik hem zwart. Koffie uit India, Costa Rica, Peru, Brazilië, maakt niet uit.

»Ik kan erg obsessief zijn, zegt mijn vrouw (lacht). Als ik me ergens op stort, wil ik er alles over weten. Zo heb ik ontdekt dat er op de Canarische eilanden per vergissing een koffievariëteit is ontstaan doordat een boer zijn koffieplanten te dicht bij enkele sinaasappelbomen had gezet. Die bonen hebben een smaak die je nergens anders vindt. Kijk, dát intrigeert me: wat maakt dat iets excellent is, en niet gewoon goed?»

HUMO Eet u nog steeds niets op wedstrijddagen?

MARTÍNEZ «Toch zo weinig mogelijk, ja. Na een maaltijd pompt je lichaam bloed naar de maag voor de vertering. Dat gaat ten koste van de bloeddoorstroming naar de hersenen – en die heb ik nodig voor een wedstrijd. Dat heb ik al heel vroeg in mijn carrière ingezien, toen ik nog in Spanje voetbalde. Ik had een erg slechte wedstrijd gespeeld en ik begreep er niets van: alles wat ik anders wel kon, lukte die dag niet. Ik heb me suf gezocht naar de oorzaak, en ik heb ze gevonden: vóór de wedstrijd had ik pasta carbonara gegeten, en daarna nog een entrecote. Dat was normaal in die tijd: in Spanje aten we koolhydraten en vlees vóór een wedstrijd, in Engeland bonen met toast. Die keer was de carbonara zo lekker dat ik een tweede keer had opgeschept. En dan nog dat stuk vlees! Nu weet ik dat het zes uur duurt voor je zo’n steak hebt verteerd. Ik heb het nooit meer gedaan.»

HUMO U klinkt als een controlefreak.

MARTÍNEZ (twijfelt) «Laat me het zo stellen: ik ben graag op elk mogelijk scenario voorbereid. Ik word niet graag verrast. Maar, en dat klinkt ongetwijfeld contradictorisch, ik hou ook van verandering. Ik gruw van routine. Alleen behoud ik binnen die verandering graag de controle. Neem nu de pandemie: dat was een compleet nieuwe situatie. Maar door structuur in mijn dag aan te brengen kreeg ik er vat op.»

JALOEZIE

HUMO Ik kan het me nauwelijks voorstellen, maar ik vraag het toch maar: bent u van het jaloerse type?

MARTÍNEZ «Nee! Ik gun een ander zijn succes, het inspireert me zelfs. Dat iemand een mooiere auto of een groter huis heeft dan ik, doet me niets. Ik geniet er juist van als iemand iets bereikt waarvoor hij hard heeft gewerkt. Jaloezie is geen mooie deugd, ik heb het nooit begrepen. Blij zijn dat iemand iets niet bereikt omdat jij het zelf ook niet hebt: hoe léég is je leven dan?»

HUMO Moeten we voetballers benijden om de roem en het geld die hun te beurt vallen?

MARTÍNEZ «De carrière van een topvoetballer duurt pakweg veertien jaar. Daarvan verdient hij zo’n jaar of zeven een toploon. Al die tijd gaat hij gebukt onder grote verwachtingen. Op het veld, maar ook ernaast: spelers moeten zich gedragen, op hun woorden letten en de juiste dingen zeggen. En ze hebben een voorbeeldrol – tenminste, dat wordt van hen verwacht. Da’s véél, hoor. Bijna alle voetballers die ik ken, voetballen om maar één reden: het spelplezier. Pas later ontdekken ze dat het meer is dan zomaar een spelletje.

»Voetbal is big business geworden. En zoals overal waar veel geld omgaat, zie je dat aan de lonen. Wat mensen echter niet zien, zijn de vele opofferingen en het harde werk. Je bent er niet altijd voor je gezin, je moet nee zeggen tegen je vrienden als ze uitgaan. En vergeet ook de factor geluk niet, want profvoetballer worden is geen keuze: je moet het geluk hebben dat iemand in jou gelooft. Het is een harder bestaan dan veel mensen zich kunnen voorstellen.

»Wij onderschatten hoe snel we jonge spelers dwingen om volwassen te worden. Altijd maar die microfoons onder hun neus, die camera’s in hun zog... En dan nog moeten presteren voor vijftigduizend uitzinnige toeschouwers in de grootste stadions. De druk is immens! En elke misstap wordt uitvergroot.»

HUMO Wie bewondert u?

MARTÍNEZ «In de eerste plaats mijn vader. Hij was trainer van de lokale club en had een schoenwinkel, waar ook mijn moeder werkte. Mijn zus is acht jaar ouder en moest vaak op mij passen. Ik heb een gelukkige jeugd gehad. Als ik maar voor de helft de man kan zijn die mijn vader is, zou ik al heel blij zijn. Ik koester ook een grote bewondering voor Johan Cruijff, en voor de manier waarop hij van Barcelona zoveel meer dan een voetbalclub heeft gemaakt. Cruijff heeft een voetbalstijl geïntroduceerd, een lévensstijl eigenlijk, waarmee hij het DNA van de club drastisch heeft veranderd. Maar ik bewonder ook mensen die hun leven ten dienste van anderen stellen. Mensen die het goed voorhebben met de wereld en daar ook naar handelen.»

GRAMSCHAP

HUMO Zelden was er in het Belgische voetbal zo’n gentleman als u. U wordt vast nooit boos.

MARTÍNEZ «O, toch wel! Ik heb respect voor iedereen, en je krijgt direct mijn vertrouwen. Afstand bewaren en eerst de kat uit de boom kijken is tijdverlies. Bij mij begint iedereen met een ja. Dat is een keuze, maar ik stel me zo wel kwetsbaar op. En als je mijn vertrouwen schaadt, is het voorbij. Dat is het moment waarop ik boos word.»

HUMO Wie op uw zwarte lijst belandt, raakt daar nooit meer af?

MARTÍNEZ «Of toch moeilijk, ja. Het is ja of nee, er is geen middenweg. In mijn job draait alles om duidelijkheid. Dan kun je niet gaan zwalpen in je menselijke relaties.»

HUMO Kan boosheid een motor voor succes zijn?

MARTÍNEZ «Dat denk ik wel, ja. Nog beter willen worden in wat je doet, kan een manier zijn om van je boosheid af te raken.»

HUMO Ik denk nu spontaan aan Romelu Lukaku.

MARTÍNEZ (denkt na) «Boosheid is niet wat hem drijft, dat klinkt te negatief. Romelu is iemand die voor zichzelf hoge doelen heeft gesteld. Onvermijdelijk leidt dat ook tot frustraties: de weg naar boven is lang en niet zonder valkuilen. Maar dat deert hem niet: Rom is een vechter die er alles voor overheeft om zijn doelen te bereiken. Ik ken weinig spelers zoals hij.»

HUMO Zelf bent u geen man van grote emoties.

MARTÍNEZ «Dat is geen keuze: het is gewoon wie ik ben (lachje). Door emotioneel te reageren riskeer je schade aan te richten, en achteraf kost het je veel tijd om ze te herstellen. Iets in het heetst van de strijd zeggen en je dat daarna beklagen, dat overkomt mij niet. Het is mijn rationele kantje, en dat haalt het altijd. In mijn job helpt dat enorm: ik zoek altijd naar oplossingen zonder me door mijn emoties te laten beïnvloeden. Wat voor zin heeft het om boos te zijn na een nederlaag? Waaróm hebben we verloren: dat is de enige vraag die ertoe doet. En: hoe kunnen we ervoor zorgen dat het niet opnieuw gebeurt? Ik weiger om me klem te rijden in de emotie van het moment.»

HUMO Bent u thuis ook zo?

MARTÍNEZ «Ja. En dat is niet altijd even aangenaam, zeker niet voor mijn vrouw. Ik ben me daar bewust van.»

ONKUISHEID

MARTÍNEZ «Ontrouw is de doodsteek voor elke relatie. Ik zou het niet kunnen, mijn vrouw bedriegen. De dag dat ik die misstap bega, zal ik enorm teleurgesteld zijn in mezelf.»

HUMO De gelegenheid maakt de dief. In het leven van een voetbalcoach zijn die er genoeg.

MARTÍNEZ «Akkoord, maar het engagement tussen twee mensen is voor mij sterker dan welke verleiding ook. Trouw beschouw ik als één van de belangrijkste karaktereigenschappen van een mens. Iedereen mag het met mij als coach oneens zijn. Dat is het mooie aan voetbal: iedereen heeft recht op zijn eigen mening. Maar over trouw aanvaard ik geen andere mening.»

HUMO Tijdens het WK in Rusland zorgde u voor bezoekmomenten voor de partners van de spelers. Om de verleiding voor te zijn?

MARTÍNEZ «Dat was niet de reden (lacht). Spelers zijn op hun best als ze ook hun rol als vader en echtgenoot kunnen opnemen en hun leven er zo normaal mogelijk uitziet. Ze zijn het gewend om elke dag bij hun gezin te zijn. Dan kun je onmogelijk dezelfde prestaties van hen verwachten als ze hun gezin plots vijftig dagen moeten missen. Een voetballer is in de eerste plaats een mens. Oók tijdens een toernooi waarin hij onder grote druk staat en er veel van hem wordt verwacht. Haal de mens uit de voetballer en hij presteert niet.»

HUMO Seks hoort bij die mens.

MARTÍNEZ «Zoals alles wat tot zijn normale leven behoort. Dat is voor iedereen anders: misschien zijn er voetballers die minder behoefte hebben aan seks. Waar het op neerkomt, is dat je alles moet doen om het beste uit mensen, en dus ook voetballers, te halen.»

HUMO Twee dagen na de finale bent u jarig. Hebt u al plannen?

MARTÍNEZ «Het zou fantastisch zijn als we dan nog aan het feesten zijn. Tijdens het WK drie jaar geleden viel mijn verjaardag daags vóór we tegen Engeland de wedstrijd om het brons wonnen. Nog zo’n viering op de Brusselse Grote Markt, dat zie ik wel zitten (lacht).»