Roger Vanden Stock over Marc Coucke: ‘Zelfs mijn verleden is door hem afgepakt’

Weinig familienamen die zo klinken in het Belgische voetbal als die van Roger Vanden Stock (76). Maar bij ‘zijn’ club Anderlecht zul je hem nog zelden zien. Tegenover Hugo Camps lucht hij zijn hart: ‘Alles van het oude Anderlecht moest weg. Buiten. Démission.’

Aan het einde van het gesprek, na een laatste glas wijn, zegt hij met gedempte stem: “Ik ben een gelovig man, ga de laatste tijd steeds vaker naar de kerk. Het komt ook door een abbé uit het Brusselse met wie ik diepe gesprekken heb gevoerd. Een modernist, geen wereldverbeteraar. Hij heeft ervoor gezorgd dat een van mijn dochters in de kerk kon trouwen. Haar man was lid van de loge en wilde van geen mis weten. De abbé heeft alles geregeld en mijn dochter is helemaal in het wit getrouwd, met gebeden en gezangen.

“Nee, dat heeft niets met ouder worden te maken. Ik ben 52 jaar getrouwd met Kiki en zij heeft die drang naar de kerk helemaal niet. Het komt van binnen, hè, ça vient de l’interieur. Mijn kerkgang is ook geen premie op het eeuwige leven, het is vooral nood aan bezinning. Even ver van de wereld willen zijn, in gedachten verzonken over alles wat achter mij ligt. Denkend aan mijn kleinkinderen vooral, die zich nog een toekomst moeten bevechten in een tijd van weinig spiritualiteit en fatsoen.”

Roger Vanden Stock verrast me met zijn geloofsbelijdenis. Hij, overtuigd liberaal van de MR, was niet eerder zo openhartig. Iedereen kent hem als een goedlachse bon vivant van spijs en drank. Niet van de vrouwen – zijn huwelijk met Kiki is alleen maar solider geworden. Zijn leven kende twee pijlers: de brouwerij en RSC Anderlecht, in het kielzog van zijn vader, de grote Constant Vanden Stock. Strenge man, koppig en autoritair. “Aan het einde van zijn leven heeft hij mij toch gezegd: ‘Ge hebt het goed gedaan.’ Dat was een opluchting. Ik ben als voorzitter van Anderlecht wel een tijdje met hem gebotst in de nasleep van de omkoopaffaire (Constant Vanden Stock bekende in 1997 dat hij voor de match Anderlecht-Nottingham Forest in 1984 de scheidsrechter een ‘lening’ van een miljoen Belgische frank had verstrekt, red.), toen hij door twee criminelen werd afgeperst. Ik heb daar een einde aan gemaakt, ben naar het gerecht gestapt.”

Karaktermoord

Meneer Roger leeft nu voltijds als epicurist. Na de verkoop van Anderlecht aan Marc Coucke zijn er geen publieke functies meer. “Zelfs mijn verleden is door de nieuwe eigenaar afgepakt. Alles van het oude Anderlecht moest weg, buiten, démission. Er was niets goeds meer aan de rijke historie van de club. Gevoelens van trots voelden bijna aan als schuld. Je gelooft eerst niet wat je overkomt, maar na een tijd ga je ook innerlijk afscheid nemen. Natuurlijk volg ik Anderlecht nog, maar alleen op televisie en via de media.

“Het is van de maand januari van vorig jaar geleden dat ik nog op Anderlecht ben geweest, in het kader van de Constant Vanden Stock Foundation, die wordt aangestuurd door Kiki en mijn dochters. Een week voor de start van het nieuwe seizoen kreeg ik te horen dat er nog een kaart lag voor het ereterras. Een week voor de start. Ik denk niet dat ik er veel gebruik van ga maken. Het geld heeft in het voetbal alles beschadigd. De schoonheid van het spel, plezier, vriendschappen. Ik ben 21 jaar voorzitter van Anderlecht geweest en ik heb er niet één echte vriend aan overgehouden.”

In al die jaren werd Roger Vanden Stock vaak weggezet als een aimabele amateur die meer met golf bezig was dan met stip en vlag. Het was een karaktermoord. In de beeldvorming voerde hij een ongelijke strijd: tegen het monument dat zijn vader was, moest iedereen het afleggen. Iedereen verschrompelde tot amateur. Voetbalkenners hadden wel respect voor Roger. Onder hen Luciano d’Onofrio, met wie hij een drietal keren per jaar gaat dineren. “Om over voetbal te praten.”

‘Vince wordt de baas’

Tijdens zijn presidium veroverde Anderlecht om de twee jaar de landstitel en speelde het ieder jaar Europees. Het laatste was verplichte eer. Dat zit er voorlopig niet in. De crisis van RSCA is nog niet geleden. De afrekening met het ancien régime heeft nog geen geruststellende perspectieven geopend. Eén op zes: vroeger was het dan revolutie op de tribunes.

“Ik begrijp niet dat de fans ineens zo mild zijn geworden. Manager Herman Van Holsbeeck en ik werden voor mindere catastrofes onder vuur genomen. Op korte termijn zie ik het somber in. Het is een illusie te denken dat je met jeugdspelers kunt meedingen voor de titel. Zij moeten minstens nog twee, drie jaar rijpen. Je zag het in Oostende: na een kwartier was het spel van Anderlecht uitgeblust. De flanken werden dichtgegooid en het was afgelopen met doelkansen. Een week later werd de hele defensie vervangen. Dodelijk voor jonge spelers, want die verliezen op slag hun zelfvertrouwen.

“Anderlecht heeft nog steeds een prima jeugd, maar die jongens worden nu gek gemaakt. Jonge spelers zijn na verlies of wissel ook meteen ontgoocheld. Ze missen nog patina van de tijd. Vincent Kompany is de komende drie jaar speler-coach. Op zich een goede keuze, maar ook geen garantie op succes. Kompany kan natuurlijk een wedstrijd lezen. Toch was ik verbaasd dat hij vorig weekend Yari Verschaeren wisselde voor Samir Nasri. Zo’n jongen als Verschaeren voelt dat aan als plaats moeten maken voor een huurling. Vernedering ligt gevoelig in de sport.

“De jeugd van Anderlecht moet nog groeien. Over een paar jaar zijn zij volwaardige basisspelers met veel talent. Heeft Anderlecht, en met name Kompany, dat geduld? Ik denk dat er een akkoord is tussen Kompany en Coucke. Als Vince erin slaagt Anderlecht weer aan het voetballen te krijgen, wordt hij de baas. Coucke zal dan stilletjes uit het voetbal verdwijnen. De toekomst van Anderlecht begint over twee, drie jaar. Ik spreek nu als supporter, maar heb nog wel de nodige twijfels. De vraag is ook of de supporters dat geduld kunnen opbrengen.

“Ik heb samen met Van Holsbeeck veel razernij uit de tribunes over me heen gekregen. Dat kwam door René Weiler, die als trainer een soort voetbal predikte dat dwars tegen de huisstijl van Anderlecht inging. We hebben hem uiteindelijk buitengezet, maar het was te laat. Ik heb hem zo lang mogelijk verdedigd, dat beschouwde ik als mijn plicht en doe dat voor iedere werknemer van Anderlecht. De supporters zijn altijd streng geweest voor mij en mijn vader. Ik vond dat een goede zaak, want zo bleven we wakker. De onverschilligheid en gelatenheid van de supporters nu begrijp ik niet. Ik hoor nog de aanzwellende kreten ‘Van Holsbeeck buiten’. Een enkele keer riepen ze dat ook over mij, maar veel meer gedoseerd.

“Wat gaat er gebeuren als Anderlecht nog twee keer verliest? Misschien speelt het effect van compassie voor die jonkies, maar dat blijft niet duren. Op een bepaald moment gaat de leeuw los.”

Godfather

Het goede humeur van meneer Roger is vandaag niet stuk te krijgen. Hij is vrolijk en lacherig, glimlacht zelfs tegen het visje van restaurant Si Versailles in Knokke, geniet van het zelf gekozen wijntje en straalt naast fysiek genot een metafysische welgedaanheid uit. In zijn gezicht niet één stijve rimpel. En de sluier weemoed die vroeger vaak in zijn ogen lag, is ook helemaal weg. Ik spreek zowaar met een gelukkig mens.

“Ik heb de bladzijde omgedraaid. Ik geniet van het leven. Het zou stuitend zijn mocht ik het tegendeel beweren. Maandag zie ik de vrienden van het golf, woensdag eet ik met de vrienden van de brouwers. Ik heb voor Kiki een oldtimer gekocht waarmee we kleine rally’s rijden in totale landschappelijke rust. We gaan zes weken naar mijn geliefde skioord in Frankrijk, dan weer een maandje in Knokke en altijd via gastronomische routes – mag je dan nog klagen? Vergeet ook niet het hemelse genot van een wijntje – voor mij bordeaux; een bourgogne vertrouw ik niet altijd.

“Geestelijk ga ik helemaal op in het geluk van mijn kinderen en kleinkinderen. Ik maak me zorgen over de toekomst van mijn kleinkinderen. Ze groeien op in een orgie van verleiding en verlokking en van extreem materialisme. Ze hebben het moeilijker om het geluk te vinden dan onze generaties. Ik ben nu vooral bezig met familiale besognes. Niet dat ik het per se wil, maar ik speel wel nog de rol van godfather. Met Kiki als mijn grote geliefde. De harmonie van de liefde is er altijd geweest, ook in gure tijden van mijn professionele leven. Ik verbaas me regelmatig over de hoeveelheid kwaliteit van leven die je aan elkaar kunt ontlenen. Dat is een vracht, Hugo.”

Nee, hij kan niet zeggen dat hij een geamputeerd mens is. “Coucke is ruig te werk gegaan in zijn liquidatieobsessie, maar de gekwetstheid die hij heeft aangericht, is voorbij. Ik kan niet zeggen dat ik mijn oude leven mis. Ik ben nog wel vertederd als ik terugdenk aan mijn laatste Europese wedstrijd op het veld van Celtic. De rondgang die ik toen maakte langs de tribunes is in mijn geheugen gegrift. Zoals ik ook genoten heb van mijn laatste wedstrijd in de Belgische competitie. De hartelijkheid die ik toen mocht ervaren, zal ik nooit vergeten. Tranen in de ogen, natuurlijk. Maar ik heb geleerd dat je niet mag blijven hangen in momenten van geluk. Je moet weer door naar een volgende gelukservaring.”

Progressief Anderlecht

Hij knikt nu, maar zwijgt als ik zeg dat Anderlecht een instituut is dat steen voor steen wordt afgebroken. De erosie is pure vernielzucht. Er is wild omgesprongen met het patrimonium. De geur van vendetta’s dampt in de rondte. Alle hoffelijkheid is zoek.

“Het zij zo. Ik heb andere tijden gekend. Michel Verschueren mocht blij zijn met mij als baas. Zoals ik blij ben met de moed waarmee hij mijn vader na de omkoopaffaire heeft verdedigd. Uit mijn mond komt geen slecht woord over Van Holsbeeck en Verschueren. Maar het voetbal in zijn geheel is veranderd. Beslissingen worden nu genomen in functie van het geld, niet voor het welzijn van de club. Het draait in het voetbal alleen nog om geld. Gerechtigheid is al lang geen primaire zorg meer. Daarom ben ik ook sceptisch over de afloop van de Operatie Propere Handen. Ik verwacht niet dat daar nog veel van overblijft. Het rumoer is alweer uitgestorven. En als ik dan hoor dat Herman Van Holsbeeck ondervraagd is over een uurwerk, dan denk ik ook: ga dieven pakken.

“Pär Zetterberg belde me toen hij terug in het land was. Ik heb bewust niet opgenomen. Iedereen wist dat hij voor mij altijd een aangenomen zoon is geweest. Maar ik wilde het hem niet moeilijk maken met zijn nieuwe baas. Ik zie dat men hem als een pingpongbal laat tollen: niet op de bank, wel op de bank, terug op de bank. Wat is het eigenlijk? De onbestemdheid is voor een speler van dat formaat een kleine vernedering. Ik heb onze vriendschap on hold gezet. Je kunt geen andere mensen opeisen. Althans, dat hoort niet tot mijn herencultuur. Het is daarom zo triest dat er over Anderlecht gezegd werd dat het een club uit de middeleeuwen was. Juist niet, we zijn altijd sociaal progressief geweest.”

Familie eerst

Even dreigde Vanden Stock voorzitter van de Voetbalbond te worden, met Michel Preud’hom­me als secretaris-generaal. “Ik was inderdaad kandidaat, maar het is François De Keersmaecker geworden. So be it. Ik heb altijd een bemiddelingsrol op me genomen, kan niet tegen ruzie. AA Gent en Club Brugge konden op een gegeven moment niet meer door één deur. Ik ben met beide partijen gaan praten en we hebben iets van verzoening tot stand gebracht. Ik erger me aan conflictsituaties en begrijp niet dat er mensen zijn die daar gelukkig van worden. O Heer, vergeef ze…

“Toen we de brouwerij verkochten, heb ik dat hoofdstuk van de ene op de andere dag afgesloten. Met Anderlecht was dat iets moeilijker, maar het is me ook gelukt. Familie en vrienden gaan voor alles. Ik ben blij dat ik nog echte vrienden heb. Mensen die er ineens zijn op momenten dat je het moeilijk hebt. Zo wil ik ook in het leven staan. Ik leef niet op rancune, heb ik nooit gedaan. Gekrenkte trots is niet mijn drive, gekrenkte vriendschap is pas erg.”

Neerwaartse spiraal

De Vanden Stocks zijn bij Anderlecht een dynastie. Alleen de Constant Vanden Stock Foundation is overgebleven. Kiki en de dochters zijn daar nog nauw bij betrokken. Het is een stichting voor goede doelen. “Mijn dochter Claire zit ook nog in de raad van bestuur. Wat dat betekent? Niets. Er zijn nooit vergaderingen. Coucke bestuurt Anderlecht in zijn eentje. Zij wil in die raad blijven zitten ter ere van haar opa. Voor mij hoeft het niet. Ze hebben mijn vader ook geschrapt uit de naam van het stadion. Jij noemt dat nu pure treiterij, ik weet het niet. En eerlijk gezegd, het interesseert me niet meer. Ik word niet gelukkig van afrekeningen.”

Coucke had het op een persconferentie over lijken die elke dag uit de kast vallen. Kan Vanden Stock zich daar iets bij voorstellen?

“Waar blijven die lijken dan? Ik zie ze niet. Ik zie bij Anderlecht vooral chaos en een kerkhof. Wandelende lijken ben ik nog niet tegengekomen. Het vocabulaire en de beeldspraak van voetballeiders is nu ook op sensatie geënt. Ik vind dat jammer. Niemand heeft een lidkaart van de upper class, maar il y a la manière. Je zegt niet om het even wat als je in een verantwoordelijke positie zit.

“Het Belgische voetbal zit in een neerwaartse spiraal. De beste spelers gaan naar het buitenland, onder hen ook jonge talenten. We hebben geen verweer tegen deze trend. Als je ziet wat het budget van een modale club uit de Premier League is, kan je alleen nog de armen in de lucht steken. Wij zaten budgettair altijd rond de vijftigste stek, maar we zakken af naar plaats 200.”

Geen Schopenhauer

Roger Vanden Stock is de zoon van een patriciër, maar in zijn persoonlijk leven is er geen onderscheid in rang en stand. Een monument van bonhomie, maar geen tafelspringer. Je zult hem nooit in een polonaise aantreffen, al heeft hij gevoelige antennes voor het arbeidersmilieu. Hij kan ook met onderknuppels een gesprek voeren. Als voorzitter van Anderlecht is hij de personencultus altijd uit de weg gegaan. Waarom eigenlijk?

“Ik ben lange tijd een fils à papa genoemd. Dat was in mijn jaren een scheldwoord dat aantikte. En ja, mijn vader was natuurlijk wie hij was, maar ik heb altijd bedankt voor etiquettes van het hogere. Brouwers zijn geen causeurs over Schopenhauer. Die spreken liever over graansoorten. RSCA mocht vroeger een cachet hebben, het was tegelijkertijd ook een volksclub. Onze doorsneesupporter was helemaal niet van adel. Maar het waren ook geen klaplopers.

“Ik heb met alle mogelijke soorten spelers en trainers gewerkt. De beste transfers waren die van Tomasz Radzinski en Jan Koller. De trainers met wie ik het liefst gewerkt heb waren Aimé Anthuenis en Tomislav Ivic. Die laatste was een geniale ziener, bijna onnavolgbaar. Je moet ook wat geluk hebben met aankopen. Je kunt niet altijd voortgaan op een palmares uit het verleden. Mensen veranderen, of hun milieu verandert, en dat kan gedragsbepalend zijn. Sommige transfers doe je op de groei.”

Open boek

Roger en Kiki, Claire en Julie, ze zijn een modelgezin waar liefde heerst. Maar ook weer niet helemaal vrij van achterdocht. Hebben de dames de juiste man gekozen, volgen kinderen en kleinkinderen nog een beetje de regels van wellevendheid? Het zijn vragen die de 76-jarige Roger Vanden Stock bezighouden. Een vraag die hij zich soms ook nog stelt: zijn we wel genoeg politiek bewust?

“Ik heb Franstalige vrienden die naar Knokke komen, en die zeggen me dan dat ze ook wel voor Vlaams Belang zouden kunnen stemmen. Ik begrijp dat niet. Ik wil als burger met die partij niets te maken hebben. Ik vind N-VA ook al dubieus. Al moet ik toegeven dat ze zich in de regering van Charles Michel nog enigszins gematigd heeft opgesteld. Taalproblemen hebben bij Anderlecht nooit bestaan. De bal was voor iedereen even rond.

“Ik ben geen politieke militant. Kiki heeft me weleens verweten dat ik haar politieke ambities heb gedwarsboomd. Ik zei altijd: schat, ik ben een commerçant, en commerçanten moeten van iedereen leven. Eigenlijk geldt die regel ook voor het voetbal.”

De hele middag lang heeft hij niet één keer rondgekeken of de goegemeente hem wel gezien heeft. Meneer Roger wil genieten, niet gezien worden. Soms, bij een beloken blik, zet hij zijn bril af. Ik zie dan hoe zijn wangen gloeien. Van het praten en van het genieten. Er ligt niet één plooi van mysterie in zijn gelaat. De ex-preses van Anderlecht is een open boek.

Laatst ging hij in de Provence op kerkbezoek. Een steile wereldverbeteraar hield de preek. “Ik dacht aan opstappen, maar heb er uiteindelijk van afgezien. Die dag herkende ik God niet. Il y a toujours des doutes, mon ami. Soms voel ik me als een oude man ronddobberen in een papieren bootje. Kwetsbaar, ja.”

Ⓒ De Morgen