‘Rough Diamonds’ in het echt: Antwerpse diamantairs wassen geld wit om door te sluizen naar terroristen van Hezbollah

De VS vaardigen sancties uit tegen enkele Belgen die geld witwassen om door te sluizen naar terroristen van Hezbollah. De spilfiguur is een Libanees-Belgische kunstverzamelaar met werken van Andy Warhol en Picasso in de collectie, maar ook de Antwerpse diamant is in het vizier. Opnieuw.

‘Rough Diamonds’, nu op Netflix, portretteert Antwerpen als de diamanthoofdstad van de wereld. Dat is geen toeval, want zowel de stad als diamantkoepel AWDC zetten hun schouders onder de serie. Eigenlijk beperkt die Antwerpse diamanthandel zich geografisch tot enkele straten in de buurt van het Centraal Station en dan nog vooral de Hoveniersstraat. Alleen al op één adres, Hoveniersstraat nummer 30, zijn meer dan tweehonderd bedrijfjes gevestigd.

Op de derde verdieping zit Helics Gemb, een diamantbedrijf dat in opspraak komt door sancties van het Amerikaanse ministerie van Financiën, de ‘Treasury’. Om de lift te nemen, moeten we ons beneden voorbij de beveiliging praten en dat gaat verbazend gemakkelijk. Eenmaal boven blijkt de deur van Helics versierd met papieren bloemen en Indiase symboliek, zoals het Om-teken en de swastika.

Achter die deur legt een onthaalmedewerker uit dat de zaakvoerder nog maar net terug is uit India. Hij loopt achter haar te ijsberen, het ene na het andere telefoontje afwerkend. ‘Ik praat eerst met mijn advocaat, daarna kunnen we bellen’, zegt hij.

Verdachte transacties

Helics Gemb huurt hier een klein kantoor, maar volgens de laatste jaarrekening draaide het bedrijf in 2021 een omzet van meer dan 45 miljoen euro en boekte het een nettowinst van 700.000 euro. En nu is het over en out. De assistente aan het onthaal doet naar eigen zeggen haar laatste week.

De bedrijven op de sanctielijst kunnen geen transacties meer doen in dollars en banken trekken hun handen terug. Diamanten die in de VS zijn aangekocht, staan daar nog geblokkeerd bij de douane, zo vernam ‘De Morgen’.

Als makelaar voor een bedrijf uit Dubai was Helics Gemb ‘waarschijnlijk betrokken bij verdachte transacties in diamanten’, ter waarde van meer dan 18 miljoen dollar in de eerste helft van 2022.

De informatie komt uit een mededeling van het Amerikaanse ministerie van Financiën waarin het sancties uitvaardigt tegen 52 individuen en bedrijven wereldwijd. Zij zouden meedraaien in een netwerk dat Hezbollah financiert. Die Libanese beweging, gesteund vanuit Iran, staat op de terreurlijst van de VS en verschillende EU-lidstaten. De militaire tak van Hezbollah staat op de terreurlijst van de EU.

Volgens de VS hielp dit netwerk van personen bij het verzamelen en versturen van cash, diamanten, edelstenen, kunst en luxegoederen ten voordele van een belangrijke Hezbollah-financier. Het gaat om Nazem Ahmad, een Libanese Belg, tegen wie het land eerder al sancties uitvaardigde, in 2019. Het netwerk diende volgens de VS dus ook om die sancties voor Ahmad te omzeilen.

Belgische rechtszaak

De 58-jarige Nazem Ahmad is een bekende diamanthandelaar en kunstverzamelaar, met een collectie die volgens de VS tientallen miljoenen euro’s waard is. Op een foto van Ahmad die de Treasury verspreidt, poseert hij in zijn penthouse in Beiroet voor werken van Jean-Michel Basquiat en Robert Indiana, maar ook Andy Warhol en Pablo Picasso zitten in zijn kunstverzameling. Maar zijn wortels liggen in de Antwerpse diamantwijk.

‘Ik kwam in de jaren 70 tijdens de Libanese burgeroorlog met mijn vader naar België, waar ik opgroeide en de diamantstiel van mijn vader leerde’, zegt Nazem Ahmad.

Begin jaren 2000 kwamen hij en de rest van zijn familie voor het eerst in opspraak. In 2002 bracht de Verenigde Naties een rapport uit over drie clans die vanuit Antwerpen opereerden en conflictdiamanten uit Congo smokkelden. Ook toen noemden de VN Hezbollah al als een van de begunstigden. Er volgde een gerechtelijk onderzoek in ons land en Nazem Ahmad werd opgepakt.

In 2012 sloegen speurders opnieuw toe, na een rapport van de staatsveiligheid dat stelde dat Ahmad Hezbollah financierde. Volgens de speurders had hij in enkele jaren voor miljoenen euro’s aan diamanten frauduleus verhandeld, met vervalste Kimberley-certificaten, die de ethische herkomst van diamanten moeten garanderen.

‘Na een lang aanslepende rechtszaak heeft de Belgische rechtbank me vrijgesproken’, zegt Ahmad. Vonnissen die ‘De Morgen’ opvroeg bij de rechtbank bewijzen dat. ‘Ik heb de diamanthandel en België intussen al lang vaarwel gezegd. Ik ben nu een kunstverzamelaar en bezit meer dan duizend kunstwerken, maar in mijn hele leven heb ik er nog geen tien verkocht. Voor witwassen moet je voortdurend kunst kopen en verkopen. Ik heb ook geen enkele connectie met met Hezbollah.’

De Amerikaanse overheid ziet dat anders en looft tot 10 miljoen dollar uit voor tips over Ahmad en zijn netwerk. De rechtbank van New York heeft een akte van beschuldiging gepubliceerd, gericht tegen hem en acht anderen. Die meldt ook een betaling aan een kunsthandelaar in België in 2021.

‘Nazem Ahmad en zijn medeverdachten hebben geprofiteerd van de miljoenenhandel in diamanten en kunstwerken, zelfs nadat Ahmad was gesanctioneerd voor zijn betrokkenheid bij een terroristische organisatie,’ zegt het Amerikaans Openbaar Ministerie. Ook zijn familie zou daar aan mee hebben gedaan. Nazem Ahmads dochter heeft een kunstgalerie in Beiroet.

In totaal is er sprake van meer dan 440 miljoen dollar aan goederen die de VS binnen en buiten gingen in tweeënhalf jaar. Het gaat dan hoofdzakelijk om kunst en diamanten, waaraan soms hogere en dan weer lagere waardes werden toegekend.

‘Het verhaal is zeer gelijkaardig met dat van tien jaar geleden: een complex netwerk van verschillende bedrijven waardoor de link tussen vuil geld en de bron waar het vandaan komt zo ingewikkeld mogelijk wordt gemaakt’, zegt Hans Merket, onderzoeker bij het Antwerpse onderzoeksinstituut IPIS. ‘Net als toen is er sprake van het spelen met de certificaten en de waardes, alleen gaat het nu niet meer enkel om diamant, maar ook om kunst.’

Fraude met de waarde is een oud zeer in de diamantsector, dat nog altijd actueel is. Onlangs startte het Antwerps parket nog een onderzoek naar HRD Antwerp, dat instaat voor de keuring van diamanten en een dochterbedrijf is van de diamantkoepel AWDC. Er zijn vermoedens dat de Belgische keuringsfirma steentjes te gemakkelijk een hogere waarde geeft. HRD Antwerp ontkent dat en heeft intussen zelf een klacht ingediend.

Tweede Belgisch bedrijf betrokken

Van de twintig personen die de VS nu op de sanctielijst zet, hebben er vier de Belgische nationaliteit. Volgens de Amerikanen zouden er ook diamanten vanuit Zuid-Afrika naar België stromen, waarna de opbrengst in Libanon terechtkomt. Het is onduidelijk of ze daarmee doelen op de transacties van Helics Gemb.

Ook een tweede Belgisch bedrijf komt in opspraak, MSD, een bedrijf van de Libanees-Belgische familie Murad, dat al een kwarteeuw meedraait in Antwerpen, en intussen vestigingen heeft in Zuid-Afrika, Hongkong en Dubai. Het moederbedrijf draaide in 2021 in ons land 3,5 miljoen euro winst.

MSD zou zelf geen diamanten frauduleus hebben verhandeld, maar toch staat een van de broers Murad samen met het bedrijf op de sanctielijst. Hij investeerde met de Zuid-Afrikaanse vestiging in een vastgoedproject in Johannesburg. Het gaat om een centrum voor diamant dat de Zuid-Afrikaanse ‘Hoveniersstraat 30' moet worden, en waarin ook de zoon van Nazem Ahmad investeert. Het diamantbedrijf van de zoon moet daarin kantoren krijgen. Op deze manier verleende Murad volgens de Amerikanen hand- en spandiensten aan de witwasconstructies van de familie Ahmad, maar het is onduidelijk of dit bewust gebeurde.

‘Dan ben je op zijn minst onvoorzichtig geweest’, zegt Merket. ‘Dit hele Amerikaanse onderzoek toont aan waarom deze sector zo kwetsbaar is voor misbruiken en hij betere voorzorgen moet nemen.’

Beide Belgische bedrijven zijn immers officieel geregistreerd bij de FOD Economie. Dat houdt in dat ze controles op witwas hebben doorstaan en een cursus volgen bij de diamantkoepel AWDC, met een jaarlijkse opfrisbeurt. Enkel geregistreerde bedrijven mogen in Antwerpen met Kimberley-certificaten handelen. En enkel diamanten met zo’n herkomstcertificaat mogen in Antwerpen verhandeld worden. Toch zou dat niet sluitend zijn.

‘Antwerpen heeft wel degelijk de strengste controles, maar het systeem staat niet volledig op punt’, zegt Merket. ‘Een garantie over de herkomst van diamanten is maar zo sterk als de zwakste schakel in de keten. In Dubai en Mumbai zijn er amper controles. Landen zijn daar vrij in en er is geen internationaal toezichtsorgaan.’

Het onderzoek is sowieso een nieuwe dreun voor het imago van de diamantsector, die door Belgische diplomaten in het buitenland als een paradepaardje wordt uitgedragen. Ons land zette zich het afgelopen jaar in om de diamantsector te vrijwaren van EU-sancties op Russische producten.

De FOD Economie zegt voortdurend waakzaam te zijn en een risicoanalyse uit te voeren van de geregistreerde bedrijven. ‘Geregistreerde diamanthandelaren moeten zich aan alle wettelijke bepalingen houden wat betreft de handel in diamant, inclusief de preventieve wetgeving in het kader van de strijd tegen witwassen van geld en de financiering van terrorisme’, zegt de woordvoerder.

Kunstverslaafde

Op dit moment staat in New York trouwens een andere Belgisch-Libanese ondernemer terecht op verdenking van het doorspelen van miljoenen euro’s naar Hezbollah. De nieuwe Amerikaanse aantijgingen van witwaspraktijken en terreurfinanciering waarbij Belgische bedrijven betrokken zijn, hebben voor zover ‘De Morgen’ kon achterhalen, niet geleid tot een gerechtelijk onderzoek in ons land.

MSD en de broers Murad willen voorlopig niet reageren. De zaakvoerder van Helics Gemb belt na het bezoek nog dat hij zal overleggen met zijn advocaat, maar is daarna niet meer bereikbaar. Nazem Ahmad zegt dat hij de zaakvoerder van Helics Gemb kent uit zijn tijd in België, maar dat ze geen contact meer hadden sinds zijn vertrek. De aantijgingen vanuit de VS noemt hij vals. ‘Mijn enige fout is dat ik verslaafd ben aan kunst,’ zegt Ahmad.

Zijn Instagram-profiel, waarop hij zijn kunstcollectie toonde aan meer dan 170.000 volgers, is een week na de nieuwe sancties door Meta verwijderd. Zijn laatste bericht op Twitter toont een foto van hemzelf in het Iraanse heiligdom van Qom. ‘We rouwen om de dood van de overleden jihad- en verzetscommandant’, schrijft hij erbij.

‘Dat ging over een jeugdvriend, met wie ik Qom bezocht om samen te bidden omdat hij kanker had, maar vorig jaar is hij daaraan overleden’, zegt Ahmad. Is die vriend een verzetsstrijder? ‘Ja.’ Van welk verzet? ‘Hezbollah.’

_(DM)